Avropanın növbəti ikiüzlülüyü - həm sanksiya, həm də Rusiyadan rekord maye qaz?
İlham Şaban: "Rusiyadan maye qaz idxalına görə Avropada birinci yeri Fransa tutur"
2022-ci ilin fevral ayından bəri Avropa Komissiyasının bir nömrəli həll etməli olduğu məsələ Avropa ölkələrinin Rusiyanın enerji daşıyıcılarından asılılığının azaldılması olub. Bu problemin həlli istiqamətdə xeyli uğurlar da var. Yəni Avropa ölkələrinin rus neft və qazından asılılığı bir necə dəfə azalıb.
Amma “Bloomberg“ agentliyinin aşağıdakı informasiyası cəmiyyətdə yanlış rəy formalaşdırır. Bəlkə də, bu heç bir mənbəyə söykənməyən informasiya nəyəsə hesablanıb.
Avropa dövlətləri Rusiyadan rekord miqdarda maye qaz almağa başlayıb.
Bu barədə “Bloomberg“ məlumat yayıb. Məlumata görə, Avropa ölkələrinin Rusiya qazından mərhələli şəkildə imtina etmək cəhdləri uğursuzluqla nəticələnib. Rusiya isə, əksinə, əsas xammal təchizatçılarından biri statusunu təmin edib.
Sözügedən informasiya yalnız dekabr ayının göstəricilərini özündə ehtiva edə bilər. Amma ümumiyyətlə, Rusiya hazırda Avropanın əsas qaz təhcizatçısı statusunu itirib.
Məsələ barədə baki-xeber.com-a açıqlama verən neft sənayesi üzrə ekspert İlham Şaban bildirdi ki, Avropanın Rusiya qazından asılılığı azaltması siyasətinin uğursuzluğa dücar olduğunu söyləmək doğru olmaz: “Bloomberg“ bu informasiyanın "barıtını bir az çox qoyub". Biz 2022-ci ilin göstəricilərinə baxsaq görərik ki, Avropa ölkələri həmin dövrdə Rusiyadan 155 milyard kubmetr qaz idxal edib. Bir il ərzində bu göstərici 50 milyard kubmetrə qədər azalaraq 105 milyard kubmetrə düşdü. 2024-cü ildə Avropa ölkələrinin Rusiyadan qaz idxali təxminən 52 milyard kubmetrə qədər azalıb. 2025-ci ildə artıq Ukrayna üzərindən qaz tədarükü dayanıb. Bu boru kəməri ilə ildə Avropaya 15 milyard kubmetr qaz ixrac edilirdi. Bu hesabla bəri başdan demək olar ki, Ukrayna üzərindən qaz ixracının dayanmasi ilə Avropa ölkələrinə Rusiyadan qaz idxalı illik 37 milyard kubmetrə qədər azalacaq. Həmin göstərici 30 milyard kubmetrə də enə bilər. Bu dörd il ərzində heç də Avropa yerində saymadı. O, Rusiya qazını əvəzləyəcək mənbələri və logistikanı tapdı, yoluna qoydu. Bu gün ABŞ Avropa qitəsinə qaz ixracına görə birinci yeri tutur. İkinci yeri Norveç, üçüncü Əlcəzair, dördüncü Rusiya və beşinci yeri Azərbaycan tutur. Bu baxımdan Avropanın sözügedən istiqamətdə siyasətinin iflasa uğradığını demək düzgün deyil. Statistika hər şeyi deyir. Dəyərləndirmə zamanı illik statistik göstəricidən çıxış etmək lazımdır. Dekabr ayında, ola bilsin ki, Rusiya Avropaya daha cox maye qaz satıb, amma bu, illik göstəricini dəyişmək gücündə deyil. Məsələn, 2030-cu ildə Avropada Rusiya qazı olacaqmı? Avropa Komissiyasının tövsiyəsi ondan ibarətdir ki, 2026-cı il Rusiyadan qaz idxalının sonuncu ili olacaq. Yəni 2027-ci ildə Avropada rus qazı olmyacaq. Bu baş tutmasa da belə, tutaq ki, hansısa Avropa ölkəsi Rusiyada 15-20 milyard kubmetr qaz alsın - bu da siyasətin iflası deyil axı. 4 il əvvəl Rusiya Avropada qaz satışından 50-60 milyard dollar pul qazanırdı. Kömür satışından 10 milyard dollar qazanırdı. İndi kömür satışı yoxdur. Rusiya Avropaya neft və neft məhsulları da sata bilmir - az miqdarda üçüncü ölkələr vasitəsilə satır.
Rusiyanın “Yamal” şirkəti maye qaz tədarük edir. Bu qazı hasil edən "Novotek" adlanan özəl şirkətdir. "Novotek" də burada tək hasilatçi deyil, Çin və Fransa “Total” şirkəti ilə birlikdə - konsorsium şəklində fəaliyyət göstərirlər. Yəni bu qaz əslində Rusiya adından deyil, konsorsium adından satılır. Ona görə də Rusiyadan maye qaz idxalına görə Avropada birinci yeri Fransa tutur. Təxminən Rusiyada il ərzində 20 milyard kubmetr maye qaz istehsal edilir, amma həcmlər ildən-ilə artır. Rusiya üçün bu yeni bir sahədir. O da "Total" şirkətinin texnologiyası əsasında baş tutub".
Dəniz NƏSİRLİ
