Trampın əsas hədəfi - Baydenin "Azərbaycan səhvlərini aradan qaldırmaq"...
ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Trampın hakimiyyəti dövründə Amerika-Azərbaycan münasibətlərinin necə olacağı ölkə ictimaiyyəti arasında, mediada, ekspert dairələrində ən çox müzakirə olunan mövzulardan biridir.
Şübhəsiz, ABŞ-ın müəyyənləşdirilən siyasi kursu yalnız yeni prezidentin seçilməsi, fərqli bir komandanın idarəçiliyin müxtəlif strukturlarında yerləşməsi ilə müəyyənləşmir. Orada oturuşmuş ənənələr var və hakimiyyətin üç qolu arasındakı balans, üçlü idarəçilik modeli qlobal miqyasda proseslərə, əsas siyasi və strateji hədəflərə təsir edir.
Bunlar fonunda nəzərə alınmalıdır ki, Azərbaycan-Amerika münasibətləri kifayət qədər dərindir. Respublikaçılar ilə Azərbaycanın münasibətləri həmişə daha rəvan olub. Donald Trampın birinci prezidentliyi dövründə də münasibətlərdə ciddi bir problemlərlə olmayıb. Trampın dövründə Azərbaycanla ABŞ arasındakı əməkdaşlığın yüksələn xətlə inkişaf edəcəyi və strateji xarakter daşıyacağı gözlənilir. Bu xüsusda prezident İlham Əliyev yerli televiziya kanallarına müsahibəsində maraqlı məqamlara toxuunub. Dövlət başçısı qeyd edib ki, cənab Tramp tamamilə yeni gündəliklə hakimiyyətə gəlir və onun birinci dönəmində Amerika-Azərbaycan əlaqələrində hər hansı bir problem yaşanmayıb: “Əksinə, münasibətlər çox müsbət idi və bir çox istiqamətlər üzrə biz irəliləyişə nail ola bilmişdik. Bayden administrasiyasının Azərbaycanla bağlı əsas səhvi ondan ibarət idi ki, o, Amerika-Azərbaycan münasibətlərini Amerika-Ermənistan münasibətlərinin qurbanına çevirdi. Yəni, Azərbaycana Ermənistan-Azərbaycan, ya da ki, Amerika-Ermənistan münasibətlərinin prizmasından yanaşırdı və o vaxta qədər əldə edilmiş yaxşı nəticələr kölgədə qaldı, bu birincisi. İkincisi, Azərbaycana qarşı ədalətsiz mövqe sərgiləmişdir, xüsusilə Qarabağ məsələsi ilə bağlı və bu, həm ədalətsiz, həm də ki, ikili standartlara əsaslanan mövqe idi. Çünki mən Amerika nümayəndələrinə dəfələrlə deyirdim və açıq da deyirdim, mətbuatda da, siz Ukraynanın ərazi bütövlüyünü ikiəlli dəstəkləyirsiniz, silahlar verirsiniz, milyardlarla pul verirsiniz. Biz öz ərazi bütövlüyümüzü bərpa etmişik, niyə siz bizi cəzalandırmaq istəyirsiniz? Buna cavab verin. Cavab da yox idi. Cavab da bəllidir ki, bu, ikili standartlardır. Eyni zamanda, hesab edirəm, Bayden administrasiyasının səhvlərindən biri də o idi ki, Amerikaya olan inamı böyük dərəcədə sarsıtdı, özü öz əməlləri ilə”. Dövlət başçısı xatırladıb ki, Azərbaycan Amerika ilə əsas ciddi əməkdaşlıq platformasını Klinton və Corc Buş dönəmində yaradıb, Tramp dönəmində bu davam edib: “Ona görə ümidlər var. Mən Şuşa Forumunda, hələ iyul ayında, - heç kim bilmirdi, kim qalib gələcək, kim uduzacaq, hələ o məşhur Tramp-Bayden debatları da keçirilməmişdi, - mən, sadəcə olaraq, Azərbaycanın maraqları nöqteyi-nəzərindən və bir insan kimi öz mövqeyimi bildirdim ki, Tramp bizim cəmiyyətimizin bölüşdüyü dəyərləri təbliğ edir. Ailə dəyərləri, mənəviyyat dəyərləri - bunları təbliğ edir. Elə bunun ailəsinə baxmaq kifayətdir. İndi mən başqalarının ailəsi haqqında bir şey demək istəmirəm, amma indi bu, o qədər ictimailəşdirilib ki. Bir də, Bayden administrasiyasının yalan danışması, söz vermək, sonra o sözdən çəkinmək və özünü sanki heç nə olmamış kimi aparmaq, buna nə ad vermək olar? Ona görə Azərbaycan cəmiyyətinin, bütün ölkələrin ümidləri ondadır ki, bu əxlaqsızlığa, mənəviyyatsızlığa son qoyulacaq və cəmiyyətlər, hansılar ki, Azərbaycan kimi ənənəvi dəyərlər üzərində qurulub, onlar bu kənar təsirdən yaxalarını qurtaracaqlar, bu birincisi. İkincisi, yenə də deyirəm, öz açıqlamaları ilə cənab Tramp çox aydın, açıq mesajlar göndərir. İndi bunların bəlkə də hamısını təhlil etmək mümkün deyil. Amma deyə bilərəm ki, onların böyük əksəriyyətini Azərbaycan ictimaiyyəti bölüşür. Yəni, ona görə ümidlər böyükdür. Ona görə mən dedim ki, ümidlər var, ümidlər böyükdür. O cümlədən Amerika-Azərbaycan strateji əlaqələrinə yaxınlaşmaq da mümkün olacaq. Mən hesab edirəm ki, əgər hər iki tərəf maraqlı olsa, biz Amerika-Azərbaycan əlaqələrini strateji səviyyəyə qaldıra bilərik”.
Qeyd edək ki, Tramp Azərbaycanın beynəlxalq təhlükəsizliyin gücləndirilməsi, Avropanın enerji marşrutlarının və mənbələrinin şaxələndirilməsi sahəsində oynadığı rolu da yüksək qiymətləndirir. Azərbaycan zəngin enerji ehtiyatlarından səmərəli istifadə etməklə beynəlxalq miqyasda enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində mühüm rol oynayır. Ölkəmiz milli maraqlara müvafiq olaraq həyata keçirilən praqmatik siyasət nəticəsində miqyasına görə regional, əhəmiyyətinə görə isə qlobal xarakterli transmilli layihələrin mərkəzi oyunçusu kimi çıxış edir. Bu fonda tramp nəzərə alır ki, Azərbaycanın iştirakı olmadan bu gün regionda heç bir layihə gerçəkləşdirilmir. Azərbaycanın səmərəli enerji siyasəti yeni əməkdaşlıq platformaları müəyyənləşdirməklə yanaşı, Avrasiyanın enerji xəritəsinin zənginləşməsinə strateji töhfələr verir. Azərbaycan Əfqanıstan, Kosovo və İraqda sülhün yaradılması və təhlükəsizliyin təmin olunmasına töhfə verib. Bu gün nəinki ABŞ, dünyanın demək olar bütün ölkələri Azərbaycanı güclü, dinamik inkişaf edən, terrorizmə qarşı qlobal mübarizəyə qoşulan, sabitliyə və təhlükəsizliyə mühüm töhfə verən, qlobal müstəvidə önəmli təşəbbüslərlə çıxış edən ölkə kimi qiymətləndirir. Dövlətimiz bu gün də dünyada sülhün və təhlükəsizliyin təmin olunmasına yardımını əsirgəmir. Hesab olunur ki, bunlar Tramp dönəmində ABŞ-ın Azərbaycanla münasibətlərinə mütləq şəkildə təsir edəcək.
Samirə SƏFƏROVA
