Naxçıvandan Türkiyəyə keçiddə mindən çox İran TIR-ı? - Yalana baxın...
İranın Avropaya Ermənistan üzərindən potensial çıxışı Naxçıvan üzərindən çıxış yolundan 4 dəfə uzundur
Son günlər İran yük maşınlarının Turkiyəyə gömrük-keçid rejiminin icazələrində dəyişikliklər edilib. Yalnız bu dəyişikliklərə etiraz edən iranlı sürücülər Türkiyə sərhədini keçə bilmir. Yeni gömrük-keçid rejimi ilə razılaşan sürücülərın Sədərək gömrük-keçid məntəqəsindən Türkiyəyə daxil olmasına heç bir maneə yoxdur.
Bundan isə sui-istifadə edən ermənipərəst iranlı alim Ermənistanın "tranzit imkanları"nı "cırıq üçlük" kimi ortaya atıb.
İranlı alim, İrəvan Dövlət Universitetinin İranşünaslıq kafedrasının müdiri Vardan Voskanyan Telegram kanalında yazıb ki, bir tərəfdən İran, digər tərəfdən Türkiyə-Azərbaycan ittifaqı arasında nəqliyyat böhranı davam edir: “Mindən çox İran yük maşınının Türkiyə-Naxçıvan sərhədindəki Sədərək keçid məntəqəsindən keçməsinə icazə verilmir, lakin iranlı sürücülər də onların istirahət və gündəlik həyat üçün əsas ehtiyaclarını ödəmək qadağan olunduğu üçün qeyri-insani rəftara məruz qalırlar.
Problemin texniki xarakter daşıdığı rəsmi şəkildə bildirilsə də, mahiyyət etibarilə bu ölkəni şimal-qərbini nəqliyyat blokadasına salmaq məqsədi daşıyan Türkiyə-Azərbaycan koordinasiyalı anti-İran əməliyyatı ilə məşğul olduğu göz qabağındadır.
Bu kontekstdə Ermənistan-İran sərhədi daha çox əhəmiyyət kəsb edir, çünki bu, İran üçün nəqliyyat və geosiyasət üçün praktiki olaraq şimal-qərbdən yeganə təhlükəsiz və etibarlı çıxış yoludur”.
Türkiyə-İran sərhədində saxlanılan yük maşınları ilə bağlı İran nümayəndə heyəti Türkiyəyə gedir.
Bu barədə İran Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü İsmayıl Bəqai açıqlama yayıb.
“Bu məsələ sırf texniki xarakter daşıyır və heç bir siyasi tərəfi yoxdur. Bu məsələ ilə əsasən nəqliyyat sektoru və yanacaq təchizatı sektoruna məsul qurumlar məşğul olur”, - o bildirib.
Qeyd edək ki, son həftələr İran-Türkiyə sərhədində 1000-ə yaxın İran yük maşını yığılıb qalıb. Bunun əsas səbəbi İran Türkiyə yük maşınlarına yanacaq vermədiyi üçün Türkiyənin İran yük maşınlarının çənlərindəki yanacağın hər litrinə görə 28 lirə vergi təyin etməsidir.
Həmçinin, iranlı sürücülər satmaq məqsədilə normadan artıq yanacaq daşıdıqlarına görə Türkiyə onların əlavə qazancına da vergi təyin edib.
O ki qaldı İranın Naxçıvan-Türkiyə üzərindən Avropaya çıxışına alternativ olaraq Ermənistan üzərindən çıxışı təklif edən İrəvan Dövlət Universitetinin İranşünaslıq kafedrasının müdiri Vardan Voskanyanın fikirlərinə, yaxşı olar ki, hərə öz işi ilə məşvul olsun. Vardan Voskanyan mədəniyyət xadimidir, iqtisadiyyatdan görünür heç bir anlayışı yoxdur. Bu adam elə bilir ki, İranın Ermənistanla sərhədi varsa, Türkiyəni boykot edib, bu sərhəd vasitəsilə də Avropaya yük daşımaq olar. Bu adam peşəkar olmadığı üçün anlamır ki, İranın yük maşınları Ermənistan üzərindən Avropaya çıxmalı olsalar, bunun üçün Naxçıvan-Türmiyə marşrutuna nisbətən 4 dəfə daha çox məsafə qət etməlidirlər. Üstəgəl, bu uzun yolun 25 faizini yük maşınları bərə vasitəsilə dənizdən keçməlidirlər. Yox, əgər Ermənistan, Gürcüstan və Rusiya marşrutu seçilsə, yolun uzunluğu bir qədər də artacaq. Bununla yanaşı, Yuxarı Lars sərhəd-keçid məntəqəsindən keçmək də bir hekayədir. Çünki bu sərhəd-keçid məntəqəsi yalnız yay aylarında mütəmadi işləyir.
Əgər Vardan Voskanyanın təklif etdiyi marşrut iqtisadi baxımdan səmərəli olsaydı, Ermənistan hökumətinin təklif etdiyi "Dünyanın kəsişməsi" layıhəsi investorlar tərəfindən çoxdan maliyyələşdirilərdi. Hətta bu layihənin müzakirəsindən Ermənistanın ən yaxın müttəfiqləri olan Hindistan və İran belə iki dəfə imtina edib. Erməni mediası isə bəyan etdi ki, danışıqlar "müvəqqəti olaraq" təxirə salınıb. Əslində isə Ermənistanın əlində bayraq etdiyi "Dünyanın kəsişməsi" layihəsi "ölü doğulduğu" üçün peşəkar ekspertizadan müsbət rəy ala bilmədi.
İran Sədərək gömrük-keçidi vasitəsi ilə Avropaya iqtisadi baxımdan səmərəli çıxış əldə etdiyinə görə Zəngəzur dəhlizinin əleyhinədir. Zəngəzur dəhlizi açılsa, bu səmərəli yoldan Azərbaycan, eləcə də onun üzərindən Çin və Asiya ölkələri faydalanacaq. İran isə bunu istəmir. Ona görə də Ermənistan üzərindən Zəngəzur dəhlizinin açılmasını özünün "qırmızı xətti" elan edib.
Akif NƏSİRLİ
