İsrail-Türkiyə müharibəsi olacaq?...
Yəhya Babanlı: “Türk-Yəhudi tarixi əlaqələri bu problemin də müsbət həll olunmasına vəsilə olacaq”
Məlum olduğu kimi, son vaxtlar Türkiyə-İsrail münasibətləri daha da kəskinləşib. Məsələ ondadır ki, İranda HƏMAS lideri İsmayıl Haniyənin öldürülməsindən münasibətlər ritorik olaraq daha da dramatikləşib.
Türkiyə Haniyənin ölümü ilə bağlı matəm elan edib. Qətldən dərhal sonra xarici işlər naziri Hakan Fidan İran xarici işlər naziri ilə və bir sıra digər müsəlman ölkələrin nazirlərilə əlaqə saxlayıb. Həmçinin Türkiyə İsraili Qəzzadakı soyqırımda ittiham edən Cənubi Afrikanın iddiasına qoşulmaq üçün BMT məhkəməsinə müraciət edib.
Bütün bu deyilənlərin fonunda mümkündürmü ki, İran-İsrail müharibəsinin başlayacağı təqdirdə Türkiyə də buna qoşulsun? Belə bir şey mümkündürmü?
“Qardaş ölkənin oturuşmuş bir dövlət olaraq hər hansısa bir tərəfə qoşulma kimi hədəfinin olduğunu zənn etmirəm”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən tarix elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, politoloq Yəhya Babanlı prinsipcə bunu istisna etdi: “Bir şeyi nəzərə almaq lazımdır ki, bəşər tarixi boyunca Yaxın Şərq maraqların toqquşduğu coğrafi areal kimi müharibələr ocağı olub və olaraq qalır. Əfsuslar olsun ki, neçə əsrlərdir bu, belədir. Burada 3 səmavi din görüşür. Bu xüsusda toqquşmalar baş verir. Hər biri ayrı-ayrılıqda daha müqəddəsliyin, doğruluğun və qüvvəsini isbat etməyə çalışır. Bax məsələnin kökündə dayanan bu faktordur. Bütün bunlarla yanaşı, Türkiyə bölgədə aparıcı dövlət və aktor olaraq güclü tərəfdir. Türkiyə var qüvvəsi ilə çalışır ki, həmsərhədinə yeni müharibə gəlməsin. Çünki bu yeni miqrasiya dalğası - humanitar fəlakət və iqtisadi böhran ola bilər. Türkiyə iqtisadiyyatında da məlum olduğu kimi, bəzi problemlər var. Türkiyə humanitar fəlakəti Suriyanın simasında görüb, İraqın şəxsində yaşayıb. İranın belə bir vəziyyəti heç də arzuolunan deyil. Türk kökənli etnoslar çoxdur və qapını bağlamaq heç də asan olmaz. Baş verənlər İslam ölkələrində olduğu üçün Osmanlı dövlətinin varisi kimi Türkiyəni qayğılandırır. Çünki, bu tarixi qürur məsələsidir. Bütün bunların fonunda düşünmürük ki, İkinci Səlahəddin Əyyubi meydana çıxacaq və yeni düzən quracaq. Soyqırım Türkiyə üçün olduqca həssas mövzudur. Uzun illərdir ki, “uydurma soyqırımı” iddialarından əziyyət çəkir. Belə halda qardaş ölkə reallığa söykənməli və obyektivlikdən çıxış etməlidir. Türkiyə şəxsləri deyil, prosesləri müzakirə və idarə etməlidir fikrimizcə. O üzdən, bu da keçib gedəcək. Türk-Yəhudi tarixi əlaqələri bu problemində müsbət həll olunmasına vəsilə olacaq. Türkiyənin oturuşmuş bir dövlət olaraq hər hansısa bir tərəfə qoşulma kimi hədəfinin olduğunu zənn etmirəm. Çünki Türkiyə özü lokomotiv gücdür”.
Vidadi ORDAHALLI
