Yeni dünya düzəni - Azərbaycan balansı saxlayacaq, ya blok seçəcək?...
Rəsul Cahangirli: “Mövcud siyasi kursun davam edəcəyi ehtimalı böyükdür”
“Yeni dünya nizamı tam formalaşma prosesinə düşəndə, o cümlədən Azərbaycanın mövqeyi də nəzərə alınacaq”. Bu sözləri Prezident İlham Əliyev yerli televiziya kanallarına müsahibəsində deyib.
Ölkə başçısının fikrincə, əslində, biz bu prosesin fəal iştirakçısı olmalıyıq: “Biz, sadəcə olaraq, burada yeni nizamın necə olacağını gözləməməliyik. Biz öz işimizi görməliyik və gündəliyimizi bundan sonra da tətbiq etməliyik. Çünki Cənubi Qafqaz bizim regionumuzdur və Azərbaycan bu bölgənin aparıcı ölkəsi kimi, əlbəttə ki, məsuliyyət nöqteyi-nəzərindən də xüsusi çəkiyə malikdir. Ona görə yeni nizamı biz ədalətli nizam kimi görürük. Əgər bunu bir sözlə ifadə etmək mümkündürsə, bu, ədalətli olmalıdır və əslində, Azərbaycanın uzun illər apardığı siyasətə də uyğundur. Öz siyasətimizlə, sərmayə qoyuluşumuzla Cənubi Qafqazda faktiki olaraq, yeni nəqliyyat və energetika xəritəsini yaratmışıq. Bir tərəfimiz Xəzər üzərindən Orta Asiyaya uzanır, bir tərəfimiz Avropaya və bu böyük coğrafiyada Azərbaycan faktiki olaraq əvəzolunmaz ölkəyə çevrilir. Sadəcə olaraq, xəritəyə baxmaq kifayətdir, hər kəs görsün ki, Orta Asiya və Qərb dünyası ilə birləşmək, bağlantılar yaratmaq istəyən Azərbaycandan yan keçə bilməz. Azərbaycanın son illərdəki addımları çox ciddi təhlil edilir, çox ciddi. Çünki dünya tarixində öz ərazi bütövlüyünü öz gücü ilə bərpa edən ikinci ölkə olmayıb, hər halda, yaxın və orta keçmişə nəzər salsaq. Bunu biz etmişik, bütün təzyiqlərə, təhdidlərə və təhlükələrə rəğmən. Ona görə bizim bu sahədəki siyasətimiz haqlı olaraq bizə rəğbəti daha da artırır və mən əminəm ki, yeni dünya nizamı tam formalaşma prosesinə düşəndə, o cümlədən Azərbaycanın mövqeyi də nəzərə alınacaq, ən azı Cənubi Qafqazda və Xəzər hövzəsində və biz buna hazır olmalıyıq”.
Maraqlıdır, İkinci Dünya müharibəsindən sonra yeni dünya düzəninin formalaşmasında Azərbaycanın iştirakı ilə bağlı Prezidentin dedikləri necə bir qənaətə gəlməyə əsas verir ki, bundan sonra da Azərbaycan müəyyən bir müddət indiki balanslı, yəni tam müstəqil, Şərqə, Qərbə, heç kimə tərəf üstün meyllənmədən bu siyasəti davam etdirəcək, yoxsa müəyyən bir dövrdən sonra mümkündür ki, hansısa ittifaqlarla, bloklarla daha yaxın əməkdaşlığa getsin? Bu, hansı perspektivdə gözlənilir? Prezidentin bu çıxışından hansı qənaətə gəlmək olar?
“Praktiki olaraq Azərbaycan yeni dünya düzəninin formalaşmasında iştirak edir və bunun bir parçasıdır”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən ekspert Rəsul Cahangirli hesab edir ki, mövcud siyasi kursun davam edəcəyi ehtimalı böyükdür: “Əvvəla, Azərbaycan elə bir unikal strateji-coğrafi mövqeyə malikdir ki, bunun dəyəri çox böyükdür. Bunu şərtləndirən başlıca amil ondan ibarətdir ki, ölkəmiz olduqca vacib nəqliyyat qovşağı üzərində yerləşir. Şərqlə Qərbi, Şimalla Cənubu birləşdirən vacib yollardan bir neçəsi Azərbaycan üzərindən keçir. Məsələn, Azərbaycan yeganə ölkədir ki, həm Rusiya ilə, həm də İranla həmsərhəddir. Nə Cənubi Qafqazda, nə də Orta Asiyada bu statusda olan ölkə yoxdur. Azərbaycanın müstəqil və balanslı siyasət yeritməsinin çox böyük üstünlükləri var. Məsələn, Azərbaycan heç vaxt NATO-ya, digər hərbi bloklara qoşulmağı qarşısına məqsəd qoymayıb. Ancaq Azərbaycan NATO-nun ikinci böyük orduya malik ölkəsi olan Türkiyə ilə strateji müttəfiqdir. İki ölkə ordusu birgə hərbi təlimlər keçirir və s. Azərbaycan Rusiya-Ukrayna müharibəsində neytraldır. Ancaq Azərbaycan birmənalı şəkildə Ukraynanın ərazi bütövlüyünü tanıyır. Bununla yanaşı, Azərbaycan Ukraynaya humanitar yardım göstərir. Azərbaycanda heç bir dövlətin hərbi bazası və hərbi təsisatları yoxdur. Orta Asiyanın, Çinin Avropaya çıxışında ən qısa yol Azərbaycandan keçir. Azərbaycan Türk Dövlətləri Təşkilatının yaradıcılarından və aparıcı üzvlərindən biridir. Türkiyənin təşəbbüsü ilə yaradılmış D-8 təşkilatı 30 ilə yaxındır ki, fəaliyyət göstərir və ilk dəfə olaraq genişlənmə ilə əlaqədar qərar qəbul olundu. Ən başlıcası isə, məhz Azərbaycanın üzv olmasına qərar verildi. O cümlədən Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatında, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatında fəal təmsil olunur. Bir sözlə, praktiki olaraq Azərbaycan yeni dünya düzəninin formalaşmasında iştirak edir və bunun bir parçasıdır”.
Vidadi ORDAHALLI
