Azərbaycan 3-cü böyük maneəni sülh sazişindən çıxartdırdı - sərhəd, Qarabağ və...
Bəhruz Quliyev: “Bununla Ermənistanın bütün bəhanələri kəsilir, manipulyasiya imkanları məhdudlaşdırılır”
İrəvan regional kommunikasiyalara dair maddənin qarşılıqlı razılaşma əsasında sülh müqaviləsi layihəsindən çıxarıldığı ilə bağlı rəsmi Bakının bəyanatını təsdiqləyib.
Belə ki, Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Ani Badalyan Azərbaycan prezidentinin xüsusi nümayəndəsi Elçin Əmirbəyovun “Zəngəzur dəhlizi” ilə bağlı bəyanatını təsdiqləyərək bildirib ki, razılaşma İrəvanın sülh və iqtisadi inkişaf baxışının mühüm hissəsidir.
Qeyd edək ki, E.Əmirbəyov daha öncə bildirib ki, qarşılıqlı razılığa əsasən, kommunikasiyaların yenidən açılması sülh sazişindən çıxarılaraq sonrakı mərhələyə saxlanılıb.
Ümumiyyətlə, növbəti belə fakt arıq Ermənistanın sülh sazişinin imzalanması məsələsində mövqelərinin yavaş-yavaş əldən verilməsidir. Əvvəl danışıqarda Qarabağın statusu ilə bağlı məsələ çıxarıldı. Daha sonra sərhədlərin delimitasiyasından sonra sülh sazişinin imzalanması məsələsi gündəmdən çıxdı. Yəni delimitasiya məsələsi də əslində sülh sazişində əks olunmayacaq. Çünki delimitasiya uzun proses olduğu üçün illərlə çəkə bilər. Halbuki, ermənilər istəyirdi ki, sərhədlərin delimitasiyası ilə sülh sazişinin imzalanması prosesi paralel getsin. Ən nəhayət Ermənistan kommunikasiyaların açılması məsələsini sülh müqaviləsi layihəsindən çıxarılmasına razılıq verdi. Bütün bunlar ümumiyyətlə, sülh sazişinin imzalanmasının tezləşməsi yolunda necə bir imkan açır?
“Deməli, Zəngəzur dəhlizi prioritet olaraq qalır, hələlik isə gündəmdə deyil”
Sözügedən məsələ ilə bağlı fikirlərini “Bakı-Xəbər”lə bölüşən “SƏS” Media Qrupunun rəhbəri, politoloq Bəhruz Quliyev bütün bunlara bir neçə aspektdən yanaşdı: “Bununla Ermənistanın bütün bəhanələri kəsilir, manipulyasiya imkanları məhdudlaşdırılır. İrəvanın sülh müqaviləsini imzalamamaq kimi bir niyəti hər kəsə aydındır. Amma Ermənistan rəhbərliyi müxtəlif görüşlər zamanı, o cümlədən, fərqli tribunalardan guya sülh sənədinə hər an imza atmağa hazır olduğu fikrini formalaşdırmağa çalışır. Üstəlik sülhə əngəl olan tərəf kimi Azərbaycanı göstərir. Təəssüf ki, bəzi beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən, maraqlı dövlətlər ermənilərin yalanlarına şərik olurlar. Azərbaycan Ermənistanın bəzi sənədlərdə dəyişiklər aparması şərtilə sülh müqaviləsinə imza atmaqda tərəddüd etmədiyini həmişə sübut edib. Bu şərtlərdən biri odur ki, Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü şübhə altına alan konstitusiyasında dəyişiklik etməlidir, Qarabağa iddia bəndi bu əsas sənəddən çıxarılmalıdır. Bu günə qədər həm də Azərbaycanın qərb rayonları ilə Naxçıvanı birləşdirən maneəsiz dəhlizin yaradılması bir şərt kimi irəli sürülürdü. İndi isə məsələnin həlli növbəti mərhələyə qədər təxirə salınır. Bu da sülh naminə atılan addımdır və bunu ermənilər anlamalıdırlar”.
Politoloqun fikrincə, 30 illik münaqişəni sülh sənədi ilə sonlandırmaq üçün Bakı bütün imkanlardan istifadə edir: “Amma İrəvan hələ də vaxtı uzadır, revanşist addımlarla özünü ümidləndirir, silahlanır, Avropada, Asiyada özünə tərəfdaşlar toplamağa can atır. Azərbaycan sülh üçün bəzi şərtlər irəli sürür və şərtlər beynəlxalq sənədlərlə oxşarlıq təşkil edir. Biz əmin olmaq istəyirik, sülh sazişi revanşizmi və ya Azərbaycana qarşı hər hansı ərazi iddialarını mümkünsüz edəcək. Hazırda danışıqları asanlaşdıran amillərdən biri də odur ki, hər iki tərəf qalan məsələlərdən ən mübahisəli olanını – Azərbaycanın qalan hissəsini onun eksklavı olan Naxçıvanla birləşdirəcək nəqliyyat marşrutlarının təşkili, yəni Zəngəzur dəhlizi məsələsini həll etməyə razılaşıb. Yəni qarşılıqlı razılaşma əsasında bu bəndi sülh sazişindən çıxarmaq və onun müzakirəsini sonrakı mərhələyə keçirmək qərara alınıb. Lakin bunun ölkələrin gələcəkdə müzakirə etmək və ümumi razılığa gəlmək üçün qayıda biləcəyi məsələlərdən biri olması faktını hələ də mətndə qalıb. Deməli, Zəngəzur dəhlizi prioritet olaraq qalır, hələlik isə gündəmdə deyil. Əsas məsələ sülhdür. Naxçıvana yol var, bu gün işlək vəziyyətdə olanı da, sabah inşası başa çatanı da. İranla da münasibətlər yüksək səviyyədədir. Amma bəzi tərəflər var ki, qeyri-regional status ilə prosesi ləngidir, ya da dəhlizin açılması adı altında müharibəni körükləyir. Əlbəttə, onlar öz maraqlarından çıxış edirlər. Rusiya və ABŞ-ın dəhliz məsələsində öz maraqları və meyarları var. Yəni söhbət Zəngəzur dəhlizinin də içində olduğu Orta Dəhlizə kimin nəzarət etməsindən gedir. Bütün bunlara rəğmən Azərbaycan sülh müqaviləsinə qədərki yolun hamar olmasını istəyir. Əgər bu gün Ermənistan Zəngəzur dəhlizini açmağın mümkünsüz olduğunu bəhanə edib masaya oturmaq istəmirsə, məsələni ertələyib bəhanələri kəsmək olar”.
Vidadi ORDAHALLI
