Qeyri-yaşayış sahələrinin bəxti açıldı - qanunsuz evlər nə zaman sənədləşəcək...
Elnur Fərzəliyev: “Çıxarışların olmaması vətəndaşlarla bərabər, dövlət büdcəsini də gəlirlərdən məhrum edir”
Uzun illərdir, ölkəmizdə sənədsiz evlərlə bağlı müzakirələr getsə də, təəssüf ki, ortada əməli iş yoxdur. Sənədsiz evlər problemi bugünədək hələ də öz həllini tapmayıb.
Hesablamalara görə, hazırda paytaxt ərazisində sənədsiz evlərin sayı 450-600 min arasındadır. Vətəndaşların belə mənzillərə "Çıxarış" ala bilməmələrinin əsas səbəbi isə ərazi ilə bağlı yaranan problemlərlə əlaqələndirilir. Çünki həyət evləri çox zaman kənd təsərrüfatı, yaxud sənaye əhəmiyyətli, habelə digər kateqoriyalı sahələrdə tikilir. Həmçinin bələdiyyələr tərəfindən bir çox hallarda müxtəlif dövlət mülkiyyətindəki torpaq sahələri vətəndaşlara qeyri-qanuni satılır. Sənədsiz evlərin sənədləşdirilməsi bu günlərdə Milli Məclisdə də gündəmə gətirilib. Millət vəkilləri sənədsiz ev probleminin olduğunu bildiriblər: “Prezident bir neçə dəfə tapşırıq verib ki, sənədsiz evlər qeydiyyata alınsın. Görəsən, BMT qeydiyyatla bağlı qətnamə çıxarmalıdır?! Qeydiyyatsız evlərin sayı bir milyona çatır. Halbuki, bu qədər çox sayda evin qeydiyyata alınması ilə yığılan vergilər, kommunal ödənişlər dövlət büdcəsinə daxil olacaq. Ona görə də qeydiyyatsız evlər sənədləşdirilməlidir. Amma bu gün vəziyyət əksinədir və vətəndaş qeydiyyatdan çıxarılır, nəticədə dövlətdən narazı salınır. Hətta şəxsiyyət vəsiqəsi də vermirlər ki, ev qeyri-qanuni tikilib. Hansı ki, vətəndaş 30 ildir orada yaşayır. Bu məsələ öz həllini tapmalıdır".
Onu da qeyd edək ki, Prezident İlham Əliyevin "Qeyri-yaşayış təyinatlı bəzi tikinti obyektlərinin istismarına icazə verilməsi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında" Fərmanı var. Ancaq buna baxmayaraq, bu sahədə problemlər yaşanmaqdadır.
“Ən böyük problemlərdən biri də odur ki, vətəndaşlar yaşadıqları evlərdə qeydiyyata düşə bilmirlər”
Daşınmaz əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, hazırda təkcə Bakı və Abşeron ərazisində yüz minlərlə, bəzi rəqəmlərə görə isə, 500 min civarında çıxarışı olmayan fərdi yaşayış evi mövcuddur. Həmin evlərə çıxarış verilməməsinin əsas səbəblərindən biri də torpaqların qeyri-yaşayış təyinatlı olmasıdır: “Torpağın çıxarışı olmalıdır ki, onun üzərində inşa olunan tikililərə də çıxarış verilsin. Sıx tikilmiş massivlərdə də tikinti normativləri pozulduğuna görə ev sahiblərinə çıxarışlar verilmir. Bəzi ərazilər isə qadağan olunmuş ərazilərdir ki, fikrimcə, o ərazilərə, ümümiyyətlə, çıxarış verilməyəcək. Bundan əlavə, sovetlər dövründən qalma elə həyət evləri var ki, indiyə qədər sənədsizdir. 90-cı illərin əvvəllərindən başlayaraq, xüsusən də məcburi köçkünlər, ittifaq dağıldıqdan sonra bölgələrdə işsiz qalmış insanlar paytaxta axın etdi. Sürətli urbanizasiyalaşma baş verdi. Qanunsuz evlər tikildi və dövlət buna göz yummağa məcbur qaldı. Daha sonra isə 2000-ci illərdən başlayaraq bələdiyyələrin topraqları satması nəticəsində vəziyyət bir qədər də ağırlaşdı. Təbii ki, bunun həlli də zaman alacaq”.
Ekspert hesab edir ki, çıxarışların olmaması vətəndaşlarla bərabər, dövlət büdcəsini də gəlirlərdən məhrum edir. Əmlaklarının çıxarışı olmayanlar torpaq və əmlak vergisi ödəmir. Əmlakların alqı-satqısı zamanı da ümumi sahəyə görə vergi ödənilmir: “Əmlak sahibi dünyasını dəyişdikdə miras vərəsələr arasında bölünə bilmir. Ərlə arvad boşandıqda da eyni problemlə üzləşirlər. Və ən böyük problemlərdən biri də odur ki, vətəndaşlar yaşadıqları evlərdə qeydiyyata düşə bilmirlər”.
Günel CƏLİLOVA
