Onların qan rəngi hopmuş gənclik çağları bir kitaba sığmaz - Onbirinci yazı
Mingəçevir Şəhidlər xiyabanı
Mənbədən:
Mingəçevir Şəhidlər xiyabanında (ümumilikdə) 258 nəfər Vətən fədaisi uyuyur. Onlardan 205 nəfəri Birinci Qarabağ müharibəsində, 4 nəfəri Aprel döyüşlərində, 49 nəfəri Vətən müharibəsi dövründə torpaqlarımızın azadlığı naminə sinələrini düşmənə sipər edib. Xiyabanda yerləşən “İtkinlər” kompleksində 106 nəfər Vətən oğlunun xatirə lövhəsi var.
Həmçinin, Mingəçevirin Şəhidlər xiyabanında uyuyanların 4-ü Milli Qəhrəman, 7-si “Azərbaycan Bayrağı” ordenlidir. Onlarla döyüşçü isə müxtəlif medallarla təltif edilib. Əli və İslam Əhmədov qardaşları da bu xiyabanda əbədiyyət haqqı tapıb…
Yetişən nəsillər zaman-zaman Mingəçevirin Şəhidlər xiyabanını ziyarət edəcək, orada uyuyan Vətən oğullarını yad edəcək, onların qəhrəmanlıqlarını minnətdarlıq hissi ilə anacaq və ruhları qarşısında baş əyəcək...
Həmin an Əli və İslam qardaşlarının - Vətən müharibəsinin ilk şəhid qardaşlarının da gözlərində bir yurd sevgisi qaynayacaq...
***
Qazanılması illər sürən, məhv edilməsi bir saniyədə mümkün olan və qeyb olduqdan sonra bərpası üçün bir ömür tələb olunan güvənlik insanın ən ali dəyəridir. İnsanın (bütün zamanlarda) yetişə biləcəyi ən yüksək mərtəbə də elə güvənc yeri olmasıdır. Nə xoş ki, xalqımızın güvənc yeri olan oğulları çox olub, bu gün də var. Mingəçevirin Günəşli qəsəbəsinin girişindəki evdə böyümüş Əli və İslam qardaşları da güvənilən insan statusu qazandıqları üçün Vətən onlara etibar etdi. Onların müharibənin ilk günü göstərdikləri şücaət də elə bu ucalığın nümunəvi səciyyəsidir...
Əli və İslamın çox erkən qazandıqları güvənlik əlləri qoynunda, boynubükük bir ana, bir xalq, bir Vətən üçün kövrək notlarla təcəssüm edir. Şəhid qardaşlar uşaqlıq və gənclik illərindən hazırkı zirvəyə qədər qısa, lakin çox böyük ucalıq yolu keçiblər. Bu gün onların üzərində Azərbaycan boyda bir məmləkətin məsuliyyəti durur. Xoşbəxtdirlər ki, şəhid adını torpaq qoxulu medal kimi yaxalarından asmağı bacardılar; bu şərəf onlara əbədiyyət ruhu verdi...
Vətən uğrunda həlak olan şəxslərin hamısı, elə Əli və İslam qardaşları da gördükləri işlərdən zövq alan insanlar idilər. Ona görə bu gün dərin hörmətə, xüsusi alqışa layiqdirlər. Onların qan rəngi hopmuş gənclik çağları bir kitaba sığmaz.
Əslində, hər bir insanın həyatı mübarizədir. Doğulduğu mühit, onu əhatə edən cəmiyyətdən asılı olaraq hər bir insan mübarizə aparır. Kimi yaşamaq, kimi yaşatmaq, kimi təhsil almaq, kimi təhsil vermək, kimi sevmək, kimi də sevilmək üçün çalışır. Bu dünyada belə “kimi”lər çoxdur və hər birinin də fərqli həyat hekayəsi var. Sevincləri, gülüşləri, göz yaşları, qazandıqları və itirdikləri bu hekayənin süjet xəttidir... İndi Əli və İslam qardaşları da hekayə kimi oxunan, hər oxunduqca dastanlaşan xatirələr toplusudur. İndi onlar üçün hər an bir ömür zərrəsi, hər ötən gün gələcəkdir. Allaha etdiyimiz şükranlıqda o qardaşlar da işıqlı görünürlər. İndi zülmət onların çöhrələrindəki aydınlığa qara nöqtələr qoymaq gücündə deyil. İndi onların insan qüruru, vətəndaş marağı qabarıq cizgilərlə diqqət çəkir. Nəhayət, indi Əli və İslam qardaşları vaxtdan da, zamandan da ucada dayanırlar.
Cismani dəyişilmə həyatın struktur cəhətidir. Çox hallarda möhtəşəm ucalıqlar bu dəyişilmədə xüsusi önəm kəsb edir və bu zərrəvi hal insanlıq fövqünün yüksək məqamı kimi diqqət çəkir. İndi torpağın köksündə əzəmət heykəli kimi duruş tapan Əli və İslam qardaşları əlləri qabarlı bir ananın, bir zəhmət adamının qarşısında baş əyir, onun varlığı üçün ucaldıqları şəhadət zirvəsində möhkəm dayanırlar...
Əli və İslam qardaşları sinələrində qor, yanğı görünən, Vətənə, elə-obaya, düşmən tapdağında inildəyən doğma torpaqlarımıza bağlı oğullar idi. Onlar doğma yurdun varlıq kodeksini özlərinin insanlıq orbitində axtardılar. Və tapdılar... Çünki hər ikisinin düşüncəsində bir ünvan var idi – Vətən!
Əli və İslam qardaşları dar gündə Vətənə gendən baxmağı qorxaqlıq hesab edirdilər. Onlar ağır təlatümləri torpağın üstündən götürməyə müvəffəq oldular. İndi hər iki qardaş Vətən, torpaq üçün bir yaddaş tarixidir.
Sevinc xanım da - Vətənin qeyrətli uca qadını Əli və İslamı böyütmək üçün həyatın çətinlikləri ilə mübarizə apardı, ancaq övladlarını pis vərdişlərdən qorudu, onlara halallıq dərsi keçdi. O, tapdığı bir tikə çörəyin üzərinə yağ-bal deyil, əllərinin qabarından axan sızıltıları, zəhmətin acı-şirin qüssəsini yaxdı, bu, Əli və İslamın uşaq kimi yox, kişi kimi böyümələrinə zəmin yaratdı...
Sevinc xanım mənəvi-maddi ehtiyacların yolunu-rizini övladlarına hələ körpə ikən göstərdi, göstərməyə məcbur oldu. O, (övladları ilə birlikdə məcburən) kasıb həyata aludə idi, ağır həyat yaşadı (yaşatdı), ancaq Vətən üçün iki qeyrətli oğul böyütdü.
Əli də, İslam da hər söhbət əsnasında analarına minnətdarlıq etdi ki, onlara halal çörək yedirdib. Adətən, övladlar valideynlərinə, miras qoyduqları var-dövlətə görə minnətdarlıq edirlər. Ancaq Əli və İslam analarına halallıq üçün təşəkkür edirdilər. Bunun nə demək olduğunu qursağı aclıqdan ikiyə bölünənlər yaxşı bilir...
Əli və İslam Vətən müharibəsinə halallıq məktəbindən qatıldılar və nəsillər üçün bu məktəbi miras qoydular.
Üzünüz daim ağ, başınız daim uca olsun, şəhid qardaşlar!
***
Haqq sözdür: yaxşı yaxşını izləyər, pis pisi. İslamın Vətən sevgisi, torpaq məhəbbəti necə qaynar, necə isti idisə, qardaşı Əli də hərbçi oldu...
Divarlarında halallıq əks olunan evdə əlbəttə ki, ər böyüyər. Sevinc xanım kasıb vücudu ilə hər iki oğluna əsl kişi cürəti, əsl ər qətiyyəti əta etdi. Buna görə hər iki qardaş Vətən üçün fədai ola bildi.
İndi Sevinc xanım içində iki oğul sızıltısı gəzdirir. O, adekvat baxışlar fövqündə bərq vuran qadındır. Bir vaxtlar çöhrəsində çırpınan gülüşü indi kədər əvəz edir. Ancaq çox mərdanədir; hər dəfə Əli və İslam haqqında nəsə soruşanda vəziyyəti ələ alır, atmosferi dəyişir. Bir anlıq elə körkəm alır ki, sanırsan, heç bir dərdə mübtəla deyil...
Sevinc xanım indi Allahın dəyər verdiyi mətin surətdir...
***
Biz dəfələrlə demişik ki, ana, torpaq, nəhayətdə, Vətən sevgisinin sərhədi olmur, çünki bu ovqatlar insan xarakterinin bir əhatəsidir, Tanrının böyük, dözümlü ürək və qaynar ruh əta etdiyi insanlar (da) çox vaxt öz qarışıq dünyalarının istisində bərq vururlar...
Yaddaşında həm duyğusal fəhm, həm də həyat-tale gerçəkləri işıq saçan, istiqanlı, vətənsevər qadın, torpağa iki qəhrəman oğul əmanət etmiş Sevinc xanım da duyğu çələngini öz könül aynasının işığına batırır, yaşadıqlarını həyatın, bütöv halda Allahın bir sınağı kimi qəbul edir. Hamıdan xəlvət – içində çəkdiyi ahlar onun yorğun ruhunu isti-soyuq ilğımlara bükür və o, illərin qoynunda pərvaz edən xatirələri bir yaddaş kimi göstərir, fikirlərinə yanğı ilə rəng qatır. Nə xoş ki, onun bu acı həyat ləngərində cilvələnən ağrı-acılar şən-nikbin ovqatlara çevrilə bilir. Bu, onun öz dövlətinə sədaqəti, öz yurduna məhəbbəti, ən əsası da öz xalqına vətəndaş borcudur. Buna görə də eldə-obada xüsusi rəğbət hissi ilə qarşılanır.
Sevinc xanımın, bütün ağrı-acıları öz köksünə sıxıb, sonra da yurd aşiqi kimi onlara rəng qatması coşqun bir Vətən sevgisi anlamına gəlir. Bu mənada, onun vətənpərvər duyğuları bir xatirə çələngi kimi yaddaşlara hopur, öz qayəsini aydın ifadə edir.
Sevinc xanım, yüksək mərtəbələrdə oturub yalnız öz maraqlarını güdənlərə sadəcə, acıyır; onun bu mədəni «etirazları» çox dəqiq və dürüst məna kəsb edir. Biz onun bütün hayqırtılarını bir ictimai zəmin, bir qabarıq-əhəmiyyətli məğz kimi anlayırıq. Bu ali sevgi onun narahat könül dünyasının sakit pıçıltılarıdır və biz bu səssizlikdə çılğın bir haray görürük... Biz onun duyğu və hislərini, oradakı yanğını aşkar hiss edir, çevik, dərd-sər acısında parıldayan ovqatına şahid oluruq.
Yurd, el-oba, Vətən, doğma ocaq motivləri Sevinc xanımın zamandan qoparda bildiyi bir an səciyyəsidir. O, bütün hislərində – ahında da, naləsində də duyğularını işığa büküb və o işığın hənirində bir Vətən salxarı tapıb. Ona ayaq üstə durmağa kömək edən də məhz budur...
Sevinc xanım şəhid anasıdır, Vətən uğrunda hər iki övladını qurban verib. Onun ruhundakı qaynarlıq bir Vətən-İnsan ovqatıdır. Buradakı həyat həqiqətləri bir insanın ömür təlatümüdür. O insanın ki, qürurludur, məğrurdur, buna haqqı da var.
Sevinc xanım əvvəl də mətin qadın idi, indi də öz inamının, iman və təqvasının fəhmini bir hökm hesab edir, bu hökmün altında cilalanan insanlıq məziyyətlərini xoş missiyalı ovqat kimi xarakterizə edir. O, dözümü tale boyası kimi indi də illərin qoynunda gərilən baxışlarına və bir də saçlarına ələnən ağlığa elə tərzdə çəkir ki, biz onun yaşadığı həyatın gerçək mənada nümunəvi və örnək olması qənaətinə gəlirik. Biz bu israrda həm də gerçək bir məna oxuyuruq: Vətən sevgisi bütün sevgilərdən fövqəldir...
Sevinc xanımın insan surətində, vətəndaş obrazında üsyankarlıq, məğrurluq, kövrəklik, ağayanalıq, xeyirxahlıq dinamik səciyyələr kimi bir-biri ilə vəhdətdədir. Bir sözlə, biz hər dəfə həmsöhbət olanda onun əsl insan sifətini, şəxsiyyət ucalığını, insanlara verdiyi dəyəri, Vətən sevgisini işıqlı cəhətlər kimi sezə bildik. Bu isə sadə bir ehtimal deyil, əsl gerçəkdir.
Necə minnətdar olmayaq ki, Sevinc xanımın ağzından çıxan hər söz, hətta (bizə) etdiyi minnətdarlıq belə milli duyğularla rənglənib. Bu, milli heysiyyətə ünvan verən cürət, mübarizə cəhdi və Vətən təəssübüdür.
***
İndi biz əbəs yerə demirik, dünya, yaranışdan bir kitabdır - göyü, yeri, torpağı, suyu... nəhayət, Adəmi, Həvvası bəlli bir kitab. İnsan, ibtidaidən normal həddə çatana qədər bu kitabı ibadət daşı kimi xarakterizə edib, lakin təfəkkür, zəka qatı açıldıqca, o, bu kitabı bir həyat gerçəyi kimi anlayıb. Min illərdir bu kitab(lar) daş yaddaşlardan sıza-sıza yüksək təbəqələrdə ulduz kimi sayrışmaqdadır. Hər insan o təbəqəyə ucala, o kitaba adını yazdıra bilmir, lakin şəhid anaları o kitabların Baş Obrazlarına çevrilir...
Heç şübhəsiz, ömrünün ən gözəl çağlarını yaşamaq əzmində ikən hər iki oğlunu Vətən naminə fəda edən Sevinc xanımın da insan surətinə bu yüksək məqamdan (ən azı) bir ovuc həyat nəğməsi hopa biləcək...
(Ardı var)
Hikmət Məlikzadə
