ATƏT-in Minsk qrupu sülhə qarşı daha ciddi əngələ çevrildi...
ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvi ilə bağlı məsələ son günlərdə aktual mövzular sırasında yer almaqdadır. Cənubi Qafqazda sülhdə maraqlı olanlar da qəbul edir ki, bu qrupun fəaliyyəti formal şəkildə olsa belə davam etdirilə bilməz.
Bu fonda erməni siyasi şərhçi Tiqran Qriqoryan hesab edir ki, Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibinin Minsk qrupunun buraxılması ilə bağlı bəyanatı Moskvanın Bakının tələbini dəstəkləməsinin növbəti halıdır: "Biz görürük ki, son 2 ildə Rusiya və Azərbaycanın mövqeləri, demək olar ki, bütün məsələlərdə uyğundur və bu, Moskvanın müxtəlif məsələlərdə Bakının mövqelərini təkrarlaması baxımından xüsusi hal deyil”.
Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova bu günlərdə bir daha təsdiq edib ki, ATƏT-in Minsk qrupu aktuallığını itirib. Onun sözlərinə görə, Minsk qrupunun amerikalı və fransalı həmsədrləri rusiyalı həmsədrlə 2022-ci ilin fevralından təmasları kəsib: “Onlar bunu təşəbbüskarcasına ediblər. Bundan başqa, 2022-ci ilin oktyabrın 6-da Praqada keçirilən Azərbaycan, Ermənistan, Fransa və Avropa İttifaqının sammitinin yekunlarına əsasən Ermənistanın Qarabağı Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi kimi tanıması, 2023-cü ilin sentyabrında yerdə vəziyyətin kardinal şəkildə dəyişməsi ATƏT-in Minsk qrupunun mandatının aktuallığını itirməsi ilə nəticələnib”. Zaxarova qeyd edib ki, bu proses qərbin Minsk qrupu formatının işini bloklaması ilə başlayıb: “Daha sonra isə reallıqda dəyişikliklər baş verib. Deməli, Minsk qrupunun bütün strukturları: Minsk qrupu, Yüksək səviyyəli plaşlaşdırma qrupu, ATƏT sədrinin Dağlıq Qarabağ nizamlanması üzrə şəxsi nümayəndəsi postu ləğv edilməlidir. Hesab edirik ki, müvafiq qərarının qəbul edilməsi üçün optimal yol Bakı və İrəvanın qeyd olunan institutların ləğv edilməsi üçün birgə təkliflə çıxış etməsidir”. Bu arada onu da xatırladaq ki, prezident İlham Əliyev dekabrın 18-də “Rossiya Seqodnya” Beynəlxalq İnformasiya Agentliyinin baş direktoru Dmitri Kiselyova müsahibəsində Azərbaycan–Ermənistan sülhündən söz açarkən, ATƏT-in artıq canını tapşırmış Minsk qrupunun ləğv olunması şərtini irəli sürüb: “Bizim ikinci şərtimiz ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvidir. Bu məsələ konsensusla həll edildiyinə görə, formal olaraq bunu Ermənistanın razılığı olmadan etmək mümkün deyil. Hərçənd ATƏT-in Minsk qrupu artıq çoxdandır fəaliyyətsizdir, amma formal olaraq mövcuddur və bizim məsələmiz ondan ibarətdir ki, əgər Ermənistan Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi olaraq tanıyıbsa, Minsk qrupu isə Qarabağ məsələsinin həlli üçün yaradılıbsa, onda o nəyə lazımdır? Yəni, Ermənistanın onun ləğv edilməsini, ATƏT-in Minsk qrupunun ləğv edilməsi üçün bizimlə birlikdə ATƏT-ə müraciət etməyi istəməməsi onu göstərir ki, revanşistlərin planları kifayət qədər ciddidir”.
Azərbaycanın yanaşmasında haqlı olduğunu Ermənistanın 3-cü prezidenti olmuş Xocalı qatili Serj Sarkisyanın açıqlaması da təsdiq edir. Qeyd edək ki, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan sabiq prezidentlər Robert Köçəryana, Serj Sarkisyana və Levon Ter -Petrosyana çağırış edərək onlarla Qarabağla bağlı debat etmək istəyində olduğunu bildirib. Lakin onun təklifi qəbul olunmayıb. Sarkisyan Paşinyanın dəvətinə cavab olaraq deyib ki, indiki hökumət proses müzakirə etmək istəyirsə, o zaman Minsk Qrupunun həmsədr ölkələrinin prezidentləri ilə müzakirə tövsiyə ediləndir. Bu da bir daha təsdiq edir ki, revanşist qüvvələr Minsk qrupu sevdasından əl çəkə bilmirlər. Təbii ki, belə hal sülh prosesinəxələl gətirir və bu Azərbaycanın qeyd edilən məsələ üzrə mövqeyində nə dərəcədə haqlı olduğunu br daha meydana qoyur. Bir daha qeyd edək ki, ATƏT-in Minsk qrupu Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ATƏT-in prinsipləri əsasında sülh yolu ilə danışıqlar vasitəsilə həlli üçün yaradılmışdı. Hazırda Qarabağ münaqişəsi olmadığı üçün ATƏT-in Minsk qrupunun fəaliyyətinə də zərurət yoxdur. Elə Rusiya da ATƏT-in Minsk qrupunun mövcudluğunu istəmir. Indi Qərb İrəvana özünün Cənubi Qafqaz üzrə anti-Rusiya cəbhəsi olmağı təklif edir və Minsk qrupu msələsində Ermənistanın yanaşmasına qarşı çıxmır. Bundan başqa, Ermənistan konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını ehtiva edən müddəalar var. Ermənistan rəhbərliyinin isə bu məsələdəki qeyri-müəyyənliyi sülh və normallaşma prosesində əsas maneədir. Ekspertlər hesab edir ki, Azərbaycanla Ermənistan arasındakı şərti sərhəddə üçüncü qüvvənin olmaması ilə bağlı Bakının tələbinə də İrəvan tərəfindən qaneedici cavab verilməyib. Ona görə də, bu iki məsələ üzrə tərəflər arasında prinsipial razılaşma əldə olunmayıb. Bunlarla bağlı Ermənistan konstruktiv mövqe nümayiş etdirəcəksə, kompromisə gələcəksə, 2025-ci ildə sülh müqaviləsinin imzalanması mümkündür.Bütün bunların əksinə Ermənistan qeyri-konstruktiv davranacaqsa və əlavə olaraq silahlanmaya davam edəcəksə, gələn ildə də iki ölkə arasında sülh müqaviləsini imzalanmaq mümkün olmayacaq. Ermənistan hakimiyyəti regionda baş verən reallıqları qəbul edib, danışıqlar prosesində daha konstruktiv mövqe nümayiş etdirməlidir. Nəhayət, iki ölkə arasında sülh müqaviləsi imzalanmalıdır. Əks halda bundan uduzan Ermənistan öz olacaq.
Ramil QULİYEV
