"Seymur Talıbov 3,1 milyon manat "şapka pulunu" cəzasız yeyə bilər"(?) - 144 milyonun kimə çatdığı hələ bir yana...
Şəmsəddin Əliyev: "Bu cür məhkumlara hər hansı bir yüngülləşdirici halın tətbiq edilməsi yolverilməzdir"
Naxçıvan Ağır Cinayətlər Məhkəməsində külli miqdarda mənimsəmədə təqsirləndirilən Naxçıvan Muxtar Respublikasının sabiq maliyyə naziri Rəfael Əliyev və Muxtar Respublikanın Dövlət Gömrük Komitəsinin sabiq şöbə rəisi Mənsur Əsgərovun cinayət işi üzrə məhkəmə prosesi başa çatıb.
Mediada yayılan məlumata görə, hər iki təqsirləndirilən şəxs Cinayət Məcəlləsinin 179.4-cü (Xüsusilə külli miqdarda ziyan vurmaqla mənimsəmə və israfetmə) maddəsi ilə ittiham olunub. M.Əsgərov vəzifədə işlədiyi dövrdə ümumilikdə 273 milyon manat, R.Əliyev isə 144 milyon 218 min 722 manat məbləğində vəsaiti mənimsəmə yolu ilə talamaqda ittiham edilib. M.Əsgərov ifadəsində açıq şəkildə deyir ki, yığılan pulu rəhbərliyə hesabatla təhvil verib. Üstəgəl, qeyri-qanuni yığımları da rəhbərliyin göstərişi ilə yığıblar.
Çox maraqlıdır ki, həmin pulu hesabatla təhvil alan rəhbər şəxslər məhkəməyə şahid qismində belə dəvət edilmir. R.Əliyev isə məhkəmə zalında pul verilən adamın adını çəkir ki, postlara təhkim olunmuş inspektorlar tərəfindən toplanan rüsumlar günün sonunda idarənin şöbə rəislərinə, şöbə rəisləri ay sonunda idarə rəislərinə, idarə rəisləri isə həmin vəsaiti komitənin sabiq sədri Asəf Məmmədova təhvil verirdi.
Bununla yanaşı o, həm də etiraf edir ki, qeyri-qanuni yığılan 10 faizlik rüsumdan formalaşan 3 milyon 120 min manat məbləğində pulu hesabatla birlikdə şəxsən Vasif Talıbovun oğlu Seymur Talıbova təqdim edib.
Təqsirləndirilən şəxslərin günahkar olduğu aydındır. Amma nəzərə alınmalıdır ki, bu cinayət əməli onların özbaşına fəaliyyətinin nəticəsi deyil, bu işin rəhbərlik səviyyəsində təşkil edildiyini anlamaq üçün heç hüquqşünas olmağa da ehtiyac yoxdur. Elə isə nəyə görə işin təşkilatçıları, bütün icraçıları və həmin vaxt Naxçıvanın rəhbəri olmuş Vasif Talıbov, onun oğlu və digər məsul şəxslər məsuliyyətə cəlb edilmir? Hökmdə zərərin ödənilməsi barədə heç bir bənd yoxdur, bu necə olur?
Hüquqşünas Şəmsəddin Əliyev “Bakı-Xəbər” qəzetinə açıqlamasında bildirdi ki, cəmiyyətdə böyük rezonans doğuran bu məhkəmə işində məni daha çox təəssüfləndirən ittiham edilən dövlət məmurlarının xəyanətidir: "Xəyanət edənlərə etibar etmək, onlara yenidən vəzifə vermək əsla mümkün deyil. Qədim Çin filosofu Konfutsi deyir ki, xəyanət etmiş insanların yanına qayıtmaq, onlara inanmaq əsla mümkün deyil, çunki onlar heç vaxt dəyişmirlər. Burada dövlətin iqtisadi əsaslarına yönələn xüsüsilə təhlükəli cinayət əməli baş verib. Xüsusilə külli miqdarda dövlət vəsaiti məmurlar tərəfindən mənimsənilib. Məmurlar şəxsi maraqlarını önə çəkiblər, dövlət, ümumxalq və vəzifə maraqlarını ayaqlar altına atıblar. Bu cinayətlər qəsdən törədildiyindən bunun başqa qiyməti ola bilməz. Bu məmurlar qeyri-qanuni işlər gördüklərinin fərqində olub, etiraf edirlər ki, aylıq "paket" alırdım, qeyri-qanuni rüsum yığırdım, onu filankəsə verirdim və s. Burada Seymur Talıbovun və başqalarının adı çəkilirsə, olar mütləq prosesə cəlb edilməlidir.
Hakim elan etdiyi hökmlə cəzanın məqsədini də elan etmiş olur. Cinayət Məcəlləsində isə cəzanın məqsədi üç əlamətdən ibarətdir. Birincisi, sosial ədalət bərpa edilməlidir, ikincisi, gələcəkdə törədilə biləcək bu qəbildən olan cinayətlərin qarşısı alınmalıdır, üçüncüsü, müttəhimlər islah edilməlidir. Məhkəmə hökmü bu üç əlaməti özündə ehtiva etməlidir. Cəzanın vahiməsi - radiusu o qədər geniş olmalıdır ki, onun şahidi olanlar belə cinayəti törətməkdən çəkinsinlər. Bu cür məhkumlara hər hansı bir yüngülləşdirici halın tətbiq edilməsi yolverilməzdir. Çünki bu məmurlar cinayəti qəsdən, məqsədyönlü şəkildə törədiblər və ondan bəhrə gözləyiblər. Ona görə də yüngülləşdirici hal nəzərdə tutula bilməz.
Digər tərəfdən, bu məmurlar öz vəzifə funksiyalarına xəyanət ediblər. Bu cinayətin kökü çox dərinə gedir. Hesab edirəm ki, məhkəmə zamanı pulun birbaşa Seymur Talıbova verilməsi halı aşkarlanan kimi hakim istintaqı dayandırmalı və sonrakı mərhələdə həmin adam heç olmasa şahid qismində prosesə cəlb edilməli idi. Hakim hər bir epizod üzrə xüsusi araşdırma aparmalı, vəzifəli şəxslərin günahlarını ört-basdır etməməli idi. Düşünürəm ki, məhkəmənin bu cür gedişi və dövlət adından belə qeyri-adekvat hökmün elan edilməsi qəbuledilməzdir. Yəqin ki, Baş Prokurorluğun nümayəndəsi öz etirazını bildirəcək və sonrakı instansiyalar isə bu qərarı təsdiqləyib hüquqi qüvvəyə mindirməyəcək.
Digər tərəfdən, burada dövlətə dəymiş zərərin ödənilməsi məsələsi var. Bu da cinayət-prosessual qanunvericiliyin mühüm şərtlərindəndir. Bu barədə qərarın olub-olmaması informasiyadan aydın deyil. İnzibati icraat haqqında qanunun tələblərinə istinad etsək, orada qeyd edilir ki, dövlət orqanlarının və yaxud onların vəzifəli şəxslərinin hərəkəti və ya hərəkətsizliyi nəticəsində dəyən ziyanın ödənilməsi qaydası belədir ki, zərəri ya dövlət orqanı özü ödəyir, sonradan günahkar şəxsdən reqres qaydada tutur, ya da vəzifəli şəxs özü ödəyir. Ödəməzsə yenidən məhkəmə qarşısında inzibati iddia qaldırılır.
Nəticə olaraq qeyd edim ki, məhkəmənin bu hökmü ilə sosial ədalət bərpa olunmayıb, gələcəkdə baş verə biləcək bu tip cinayətlərin qarşısının alınması, cinayətkarların islah edilməsi hədəflənməyib. Əksinə bu hökm hazırda vəzifədə olan məmurların bu yolla öz şəxsi maraqlarının təmin edilməsində şirnikləndirici rol oynayıb".
Dəniz NƏSİRLİ
