Bank kreditləri "davranış modelləri" əsasında veriləcək - "sosial şəbəkədə fəalsınız?"...
Əkrəm Həsənov: “Banklar daha az risqli hesab etdikləri şəxslərə aşağı faizlə çox kredit verəcəklər”
Azərbaycan Mərkəzi Bankı davranış modelləri əsasında kreditləşməyə dair prudensial tənzimlənmə çərçivəsi qəbul edib. Yeni qaydanın tətbiq edilməsi ilə banklar fərdi sahibkarlara və fiziki şəxslərə onların proqnozlaşdırılan gəlirləri əsasında kredit verəcək.
Başqa sözlə, müasir dövrdə banklarda proseslərin avtomatlaşdırılması, müştəriyönümlü olması, süni intellekt həllərinin tətbiqi nəticəsində proqnozlaşdırılan məlumatların dəqiqlik səviyyəsinin yüksəlməsi ənənəvi bank xidmətlərinin alternativ kanallarla, daha aşağı xərc və yüksək sürətlə təklif edilməsi imkanlarını artırır.
Qeyd edək ki, yeni qaydanın tətbiqi ilə banklar kredit portfelinin 10%-dən artıq olmamaq şərti ilə davranış modelləri əsasında kredit təklif edə biləcək. Yenilik bununla bitmir, digər və daha diqqətçəkici dəyişikliyə əsasən, davranış modeli əsasında verilmiş və 90 gündən çox gecikdirilmiş kreditlərin həcmi həmin kredit portfelinin 10%-nə çatdıqda model əsasında kreditlərin verilməsi dayandırılacaq.
Maraqlıdır, davranış modelləri əsasında kreditləşmə necə tənzimlənəcək?
“Davranış qaydaları, böyük ehtimalla ona gətirib çıxaracaq ki, banklar müştərilərə kredit verərkən daha fərdi yanaşacaqlar, sərt yanaşmayacaqlar”
Yeniliklə bağlı fikir bildirən bank sahəsi üzrə ekspert Əkrəm Həsənov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, bankların kreditlər üzrə davranış modeli qaydalarına dəyişiklik edilib: “Mərkəzi Bank öhdəlik qoyub ki, verdikləri kredit üzrə hər bir bank özünün davranış modeli haqqında sənədi təsdiq etsin. Hər bir bankın Müşahidə Şurası bunu Mərkəzi Banka təqdim etməlidir. Bank kreditləri üzrə Mərkəzi Bankın çoxsaylı təlimatları var. Orada da bankların üzərinə öhdəliklər qoyur ki, kreditləri verərkən hansı amilləri nəzərə alsınlar. Bu da onunla bağlıdır ki, bankların problemli kreditləri artmasın. Eyni zamanda, banklar da bəzən şikayətlənir ki, hər sahəyə, hər müştəriyə eyni gözlə baxmaq olmaz. Çünki Mərkəzi Bankın qaydaları hamı üçün eynidir. Banklar özlərinin kreditlər üzrə davranış modelini təsdiqlədikdən sonra bəzi məqamlar olacaq. Məsələn, banklar deyəcəklər ki, orta məktəb müəllimlərinə kreditləri verəndə, onların gəlirlərini nəzərə alanda bir qədər yumşaq yanaşırıq. Çünki orta məktəb müəllimləri yalnız maaş almır, repetitorluqla da məşğuldurlar. Ona görə də onlara daha çox kredit verilir. Davranış qaydaları, böyük ehtimalla ona gətirib çıxaracaq ki, banklar müştərilərə kredit verərkən daha fərdi yanaşacaqlar, sərt yanaşmayacaqlar. Daha az risqli hesab etdikləri şəxslərə aşağı faizlə çox kredit verəcəklər. Daha risqli hesab edəcəkləri şəxslərə qarşı daha sərt olacaqlar. Mərkəzi Bank belə fərqli yanaşmanın səbəbini soruşanda, banklar bunu davranış modeli ilə izah edəcəklər”.
Günel CƏLİLOVA
