COP29-da çıxışlar Fransanı silkələdi - bir nazir imtina etdi...
Bakıda COP29 çərçivəsində inkişaf etməkdə olan kiçik ada dövlətlərinin Sammitinin keçirlməsi, burada Fransanın müstəmləkə siyasətinin ifşası Parisə növbəti ciddi zərbə olub. Bu hal Fransanın müstəmləkəçilik siyasətinin beynəlxalq miqyasda növbəti ifşası olduğundan, Parisi əhəmiyyətli dərəcədə qıcıqlandırıb.
Hətta iş o yerə çatıb ki, Fransanın ətraf mühit naziri Anyes Panye-Rünaşe COP29 qlobal iqlim dəyişikliyi konfransına qatılmaqdan imtina edib. O deyib ki, qərarına Azərbaycan prezidentinin “qəbuledilməz” hücumları səbəb olub. Halbuki, həmin tədbirdə çıxışı zamanı prezident İlham Əliyev bəlli həqiqətləri gündəmə gətirib.
İqlim dəyişmələrinin mənfi təsirinə xüsusən məruz qalan inkişaf etməkdə olan kiçik ada dövlətlərinin üzləşdiyi problemlərə toxunan Azərbaycan prezidentinin diqqət çəkdiyi məqamlardan biri də neokolonializmlə bağlı olub. Neokolonializm və iqlim dəyişmələrindən danışan prezident İlham Əliyev vurğulayıb: “Fransa və Niderlandın xüsusən də Karib dənizi və Sakit Okean regionundakı dırnaqarası dəniz əraziləri iqlim dəyişmələrinin ən ciddi təsirinə məruz qalanlar sırasındadır. Artan dəniz səviyyəsi, kəskin hava şəraiti və biomüxtəlifliyin pozulması həmin regionlara ciddi təhlükə yaradır. Həmin icmaların səsi bir çox hallarda onların metropoliyalarındakı rejimləri tərəfindən susdurulur. Yeni Kaledoniya, Fransa Polineziyası, Mayot, Vallis və Futuna, Korsika, Reunion, Qvadelupa, Martinika, Fransa Qvianası, Sen-Pyer və Mikelon, Sent-Mert və Sent Varfolomey kimi Fransa müstəmləkələrinin xalqları, eləcə də Niderlandın Aruba, Kurasao, Sənt-Marten, Boneyr, Sent Yefstaxiy və Saba kimi müstəmləkələrinin xalqları bu gün - XXI əsrdə də müstəmləkə hakimiyyətindən əziyyət çəkirlər. Hazırda Fransa Polineziyası və Yeni Kaledoniya 1946-1947-ci illərdə BMT tərəfindən qeyri-özünü idarə edən ərazilər kimi tanınır. Bununla belə, onların dekolonizasiya prosesi hələ də yubanır”. Bununla yanaşı, dövlət başçısı konkret nümunələr əsasında neokolonializmin ekoloji müstəvidə yaratdığı problemləri də dünyanın diqqətinə çatdırıb: “1966-1996-cı illər ərzində Fransa Polineziyası Fransanın apardığı 193 nüvə sınağı səbəbindən ətraf mühitin ciddi pozulması ilə üzləşib. Fransa orada torpaq və suyun kəskin dərəcədə zəhərlənməsi və radiasiyasına görə məsuliyyət daşıyır. Radiasiya səviyyəsi 4900 faizi keçib. Əgər buna Fransanın Əlcəzairdə illər boyu işğalı zamanı həyata keçirdiyi 17 nüvə sınağını əlavə etsək, biz həmin ölkə tərəfindən planetin ekosisteminə hansı zərərin vurulduğunu görərik”.
Bütün bu faktlar Fransada şok effekti yaradıb. İlk növbədə ona görə ki, dünyanın diqqəti COP29-da cəmləşdiyi bir vaxtda Fransanın müsətmləkəçilik cinayətləri Azərbaycan tərəfindən uğurla ifşa olunur. Bundan ciddi narahat olan Fransa vəziyyətdən ən yaxşı çıxış yolu kimi COP29-a gəlməkdən imtina edib.
Panye-Rünaşe Fransa Senatında çıxışı zamanı qeyd edib: “Azərbaycan prezidenti Əliyevin Bakıda COP29 açılarkən Fransa və Avropa əleyhinə sözləri qəbuledilməzdir”. O, Bakıya gəlməyəcəyini bildirib.
Nazirin dediyinə görə, ölkə prezidenti və baş naziri onun Bakıda konfransa şəxsən getməməsini dəstəkləyir, ancaq “Fransanın danışıqlar komandası mənim məsafədən dəstəyimlə... planeti və əhalimizi qorumaq yönündə səylərini əsirgəməyəcək”. Fransa prezidenti Emmanuel Makron da COP29-a qatılmayıb. Qeyd edək ki, Azərbaycan prezidenti Emmanuel Makronun konkret cinayətlərini də diqqətə çatdırıb: “Fransanın dırnaqarası dəniz ərazilərində törətdiyi cinayətlər siyahısı rejimin bu yaxınlarda insan hüquqları pozulmalarını qeyd etməsək, tam olmazdı. Prezident Makronun rejimi Yeni Kaledoniyada kanakların builki legitim etiraz aksiyasında 13 nəfərin həyatına son qoymuş, 169 nəfəri yaralamışdır. 1700 insan həbs edilmişdir. Həmçinin bu il Martinika və Qvadelupada etirazlar zamanı 38 nəfər həbs olunub. Bütün bunlarla yanaşı, Fransa nə Avropa Komissiyası, nə Avropa Parlamenti, nə də ki, Avropa Şurasının Parlament Assambleyası tərəfindən pislənildi. Bu, siyasi riyakarlıqdır. Siyasi korrupsiya rəmzinə çevrilmiş iki təsisat – Avropa Parlamenti və Avropa Şurası Parlament Assambleyası günahsız insanların qətlinə görə Prezident Makronun hökuməti ilə məsuliyyəti bölüşür. Fransadakı bütün siyası məhbuslar dərhal azad olunmalıdır”. Bu hal Fransa üçün sarsıdıcı zərbə olub.
Xatırladaq ki, Avstraliyadan şimal-şərqdə yerləşən Yeni Kaledoniyada zorakılıq mayın ortasında başlayıb. Yerli Kanak xalqı Parisin səsvermə islahatları planının onların müstəqillik şanslarını məhv edəcəyindən narahat olaraq etiraz ediblər. Fransa 270 min nəfərin yaşadığı əraziyə minlərlə əsgər və polis göndərib. Sözügedən islahat planı reallaşmayıb, belə ki, Makron yeni parlament seçkisi elan edib. Onu da bildirək ki, Avropada ən çox müsəlmanın yaşadığı Fransada hər zaman İslam dininə qarşı təhqirlərin, etirazların şahidi olmuşuq. Fransa bu ölkədə yaşayan etnik azlıqlara qarşı olduqca qərəzli siyasət yürüdür və ayrı-seçkilik tətbiq edir. Bu fakt inkaredilməzdir ki, Fransada yaşayan fərdlərin irqi, etnik və dini mənsubiyyəti barədə məlumatın toplanması birmənalı qadağan edilib. Bu qadağalar davamlı ayrı-seçkilik hallarının qarşısını almaq və mübarizə tədbirləri görmək üçün səmərəli mexanizmlərin tətbiqinə imkan vermir. Başqa dinlərə nifrət zəminində törədilən cinayətlərin rəsmi statistikası aparılmasa da, ölkənin müsəlman əhalisi, qaradərili fransızlar, digər etnik və dini qruplara, xüsusilə müsəlmanlara qarşı qadağalar artır, dini məktəblər bağlanır, dərnəklər ləğv edilir, məscid tikintisinə icazə verilmir, imamlar məscidlərdən qovulur, hicab qadağası genişlənir, ifadə azadlığı adı altında müsəlmanların müqəddəs saydıqları inanclar təhqir edilir. Fransanın müstəmləkə əsarətində saxladığı ərazilərdə vəziyyət daha acınacaqlıdır. Bütün bunların dünyanın diqqətinə çatdırılması isə Fransanı həm narahat edir, həm də qorxudur.
Tahir TAĞIYEV
