Bayden Azərbaycanın suverenliyini İrəvanla sazişdən asılı hesab edir - yanlışa cavab...
Amerika prezidenti Co Baydenin Azərbaycanın dövlət başçısına göndərdiyi məktubda ziddiyyətli və Ermənistanın son aylarda sərgilədiyi mövqelərinin dəstəklənməsinə dair bir sıra məqamlar var.
“İki ölkə arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına xidmət edəcək sülh sazişinin yekunlaşdırılması istiqamətində ölkənizin və Ermənistanın əldə etdiyi davamlı tərəqqidən məmnunam. Sizi əmin etmək istəyirəm ki, ABŞ əsrlər boyu davam edən münaqişəyə nəhayət son qoyacaq Azərbaycan ilə Ermənistan arasında dayanıqlı və ləyaqətli sülhün əldə edilməsinə dəstək verməyə hazırdır”.
Bu fikirlər ABŞ Prezidenti Cosef Baydenin Prezident İlham Əliyevə məktubunda yer alıb.
ABŞ Prezidenti məktubunda, həmçinin qeyd edib: “Sülh sazişi Azərbaycanın suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi ilə yanaşı, bütün regionu dəyişəcək, Avropa və Mərkəzi Asiya arasında daha çox ticarətə, sərmayə qoyuluşuna və bağlılığa xidmət göstərəcək. Dünyanın diqqəti COP29 ilə bağlı Bakıya yönəldiyi bir vaxtda qlobal ictimaiyyətə sülhə sadiqliyinizi nümayiş etdirmək üçün misilsiz imkana maliksiniz. Bildiyiniz kimi, sülh sazişinin razılaşdırılmamış bəndlərinə dair işin yekunlaşdırılması hər iki tərəfdən kreativlik və güzəşt tələb edəcək. Lakin əminəm ki, bu imkandan yararlanmağa davam edəcəksiniz. Mən Sizi cari ildə sazişi yekunlaşdırmağa dəvət edirəm”.
Birincisi, doğrudan da "ABŞ Azərbaycan ilə Ermənistan arasında dayanıqlı və ləyaqətli sülhün əldə edilməsinə dəstək verməyə hazırdır"sa, onda nədən Vaşinqton İrəvana məsləhət vermir ki, Ermənistan konstitusiyasının preambulasında Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə iddianın olması Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə ən böyük təhdiddir? Ermənistan hələ də öz əsas qanunu ilə Azərbaycana qarşı ərazi iddiasını aradan qaldırmırsa, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü necə tanıyır? Dünyanın superdövlətlərindən olan ölkənin liderinin müraciətində bu qəbildən olan ziddiyyətlərin yer alması sadəcə ayıbdır. ABŞ prezidenti bir tərəfdən Paşinyana dəstək verir ki, mövqeində möhkəm dayan, digər tərəfdən Azərbaycanı dəvət edir ki, Ermənistanla ləyaqətli sülh müqaviləsi bağla, güzəstlərə get və s. Əgər Ermənistan 30 il ləyaqətsizlik edərək, Azərbaycan ərazisinin 20 faizində yaşayış məskənlərini - şəhər, qəsəbə və kəndləri ev-ev, küçə-küçə dağıdıbsa, Bakı İrəvanla necə ləyaqətli sülh sazişi bağlaya bilər? Amerika bu 30 ildə niyə ermənilərə demirdi ki, ləyaqətiniz olsun, dinc əhaliyə divan tutmayın, insanların minilliklərlə yaşadığı məskənləri dağıtmayın? İndi belə bir ləyaqətsiz dövlətə Co Bayden Azərbaycandan "ləyaqət"li yanaşma tələb edir. Ermənistan Azərbaycanın ərazisini işğal edəndə Nikol Paşinyan prezident olmasa da, 20 yaşli müxalifət təmsilçisi idi, erməni xalqının bir nümayəndəsi idi, nədən etiraz etmirdi ki, ləyaqətiniz olsun, yad torpaqları işğal edib, orada həyat və tarix izini silməyin? Bu 30 il ərzində Paşinyan ictimai xadim kimi fəaliyyət göstərib, jurnalist kimi, erməni cəmiyyətinin rəyini yönəldənlərdən biri olub. Bu dövrdə Ermənistan dövlətinin Azərbaycana qarşi ədalətsizliyindən və ləyaqətsizliyindən bir kəlmə yazıbmı? Əlbəttə, yox, hələ hakimiytətə gələndən sonra dedi ki, "Qarabağ Ermənistandır".
İkincisi, ABŞ prezidentinin məktubunda bildirilir ki, "sülh sazişi Azərbaycanın suverenliyini və ərazi bütövlüyünü təmin edir..." Əcəba, Azərbaycan Ermənistanla sülh sazişi imzalamasa onun suverenliyi və ərazi bütövlüyü tanınmayacaqmı? Deyəsən, Co Bayden artıq cöx qocalıb, ifadələrinin belə fərqində deyil. Ağ Ev şefinin diqqətinə çatdırmaq istəyirik ki, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyi 1992-ci il 18 oktyabrda qəbul edilən Müstəqillik Bəyannamasi ilə təsdiqlənib və elə həmin dövrdə də BMT Azərbaycanın bu hüquqlarını de-yure tanıyıb. Azərbaycan BMT-nin tanıdığı bütün əraziləri üzərində suverenliyini isə 2023-cü il 19-20 sentiyabr tarixində öz gücünə təmin edib. Baxmayaraq ki, buna qədər Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün beynəlxalq hüquqa görə təmin edilməsi üçün BMT dörd qətnamə qəbul etmişdi. Həmin qətnamələri icra etməli olan ATƏT-in Minisk Qrupu isə 30 il erməni prezidentlərinin nazı ilə oynadı. Hansı ki, ABŞ Rusiya və Fransa ilə birlikdə bu beynəlxalq qurumun həmsədri idi. Bu ədalətin bərpa edilməsi üçün beynəlxalq hüququn bütün faktorları ortada olduğu halda, beynəlxalq qurumlar Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü 30 il ərzində dinc yolla təmin edə bilmədi. Buna görə Ermənistanı, ən azı, indi Rusiya cəzalandırıldığı kimi cəzalandirmalı idilər. Rusiyanın Ukrayna torpaqlarını işğal etməyə başlamasından 10 il ötüb. Bu 10 ildə Rusiyaya qarşı yüzlərlə sanksiya tətbiq edilib. Bəs Ermənistana Azərbaycanın 20 faiz ərazisini işğal etdiyinə görə neçə sanksiya tətbiq edilib? Əlbəttə, heç neçə... Fərq nədir? Niyə Rusiyaya yüzlərlə sanksiya tətbiq edilir, Ermənistana eyni hərəkətə görə bir sanksiya da tətbiq edilmir? Üstəgəl, Qərb və Amerika bu dövlətə üst-üstə sığal çəkir, əzizləyir, Əsgər bəyin kişmiş yeyən keçisi kimi hər kisənin başından ona bir ərmağan verir, nədən əcəba? Ermənistan xüsusi imtiyazlara malik müqəddəs ölkədir, yoxsa onun müttəfiqləri olan Qərb və ABŞ Azərbaycanın düşmənidir? Belə də görünmür - Azərbaycanın karbohidrogen ehtiyatları Amerikanın müttəfiqi olan Avropa ölkələrinin enerji təhlükəsizliyini təmin edir, Avropa ilə Şərqin əlaqələrini dəstəkləyir, Amerikanın dünyada sülhyaratma prosesində iştirak edir və s. Əvəzində Amerika və Qərb Azərbaycana hansi dəstəyi verir?
Co Baydenin məktubunun davamını deşifrə etdikdə isə görürük ki, bütün tələblər Ermənistanın Azərbaycana qarşı irəli sürdüyü tələblərdur - sülh sazişinin razılaşdırılmış maddələrini özündə əks etdirən yarımçıq sülh sazişinin COP29-a qədər imzalanmasını Co Bayden də dəstəkləyir.
Amerika, Qərb və Ermənistan qulağında sırğa etməlidir ki, Azərbaycanın haqlı tələbləri yerinə yetirilməyənə qədər, yəni sülh sazişinin bütün maddələri rəsmi İrəvan tərəfindən məğlub ölkə kimi qəbul edilməyənə qədər rəsmi Bakı sülh sazişinə imza atmayacaq. Adama deyərlər ki, 30 il bizə "məğlub ölkə" deyib ağır şərtləri qəbul etməyə məcbur etmirdinizmi? İndi məğlub ölkə olan Ermənistan həm bütün şərtlərimizi qəbul etməlidir, həm də Azərbaycan dövlətinə və xalqına qarşı törətdiyi hərbi-siyasi-iqtisadi cinayətlərin bədəlini ödəməlidir.
Akif NƏSİRLİ
