Azərbaycanın Türk Kipri tanımasının vaxtı yetişdi...
Türkiyə dünya ictimaiyyətini Şimali Kipr Türk Cumhuriyyətini (ŞKTC) tanımağa çağırır. Bu, Türkiyə parlamentinin Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Kiprdə sülhün təmin edilməsi əməliyyatının 50-ci ildönümünə həsr olunmuş bəyanatında yer alıb.
“Biz beynəlxalq ictimaiyyəti adanın reallıqlarını qəbul etməyə, Şimali Kipr xalqının ədalətsiz və qeyri-insani təcridinə dərhal son qoymağa və ŞKTC-ni tanımağa çağırırıq”, - deyə sənəddə bildirilir.
Türkiyə parlamentariləri 1963-cü ildən 1974-cü ilə qədər davam edən Kipr türklərinə qarşı zülm və qətl siyasətini dayandıran qoşunların Şimali Kiprə çıxışının növbəti ildönümü ilə qürur duyduqlarını bildiriblər: “Türkiyə hərbçilərinin hərəkətləri Kiprin türk xalqının varlığının və təhlükəsizliyinin qarantı oldu və adada sabitliyi təmin etdi”.
Qeyd edilir ki, Türkiyə tərəfinin xoş niyyəti və qarşılıqlı məqbul həll istəyinin əksinə olaraq, Yunanıstan tərəfi yarım əsrdən artıqdır ki, danışıqlar prosesində destruktiv mövqe nümayiş etdirir və bu, fikir ayrılıqlarının həllinə imkan vermir. Eyni zamanda, adanın yunan icması Avropa İttifaqına qəbul olunmaqla “mükafatlandırılıb”, Kipr türkləri isə məhdudiyyətlər və embarqo ilə üzləşib.
Parlamentarilər qeyd edirlər ki, Kiprlə bağlı fikir ayrılıqlarını həll etməyin yeganə və qeyd-şərtsiz yolu Kipr türklərinin hüquqlarının beynəlxalq səviyyədə tanınmasıdır: “Türkiyə istənilən şərtlərlə ŞKTC-yə hərtərəfli dəstəyini davam etdirəcək və Kipr türklərinin hüquq və mənafelərinin tapdalanmasına yol verməyəcək”.
ŞKTC-nin Türk Dövlətləri Təşkilatına müşahidəçi kimi qəbul olunması təşəbbüsü irəli sürülüb, o müşahidəçi statusunda çıxış edib, Şimali Kiprin rəhbərini Bakıya da dəvət ediblər, Türk Dövlətləri Təşkilatının Şuşada keçirilən qeyri-rəsmi zirvə toplantısında ŞKTC təmsil olunub. Azərbaycan bu yöndə müəyyən addımlar atıb. Şimali Kiprin müstəqilliyini tam şəkildə tanımaq ucun addım atılmağın vaxtı deyilmi? Niyə Azərbaycan dünyada Türkiyədən sonra Şimali Kiprin müstəqilliyini tanıyan ilk dövlət olmasın? Bizim dünyada dövlət müstəqilliyimizi tanıyan ilk ölkə Türkiyə olub. Biz də Şimali Kiprin dövlət müstəqilliyini tanımaqla bu borcu qaytarmalıyıq...
Aydın Quliyev: “Haydı, daha bir addım və Şimali Kiprin BMT-də 193-cü dövlətə çevrilməsinə təkan verək..."
"Bakı Xəbər" qəzetinin Baş redaktoru, politoloq Aydın Quliyev öz Facebook səhifəsində Şimali Kipr Türk Cumhuriyyəti barədə paylaşım edib. A.Quliyev yazır: "Qardaş ölkənin parlamenti dünən xilaskar Türkiyə ordusunun 1974-cü ildə adaya çıxarılaraq yunan zülmünə son qoyulmasının 50 illiyi ilə bağlı dünya dövlətlərinə müraciətində bu xahişi etdi.
Türkiyə Azərbaycanın müstəqilliyini 1991- ci ildə tanıyan ilk dövlət olmuşdu. Azərbaycan olaraq boynumuzda Türkiyənin haqqı var. Borcumuzu qaytaraq və Kipri tanıyaq. Artıq bəzi addımları atmışıq. Məsələn, Şimali Kipri Türk Dövlətləri Təşkilatına müşahidəçi statusda Azərbaycan dəvət edib, Təşkilatın qeyri-rəsmi Şuşa zirvəsinə dəvət etmişik. Yarı yolda dayanmayaq.
Haydı, daha bir addım və Şimali Kiprin BMT-də 193-cü dövlətə çevrilməsinə təkan verək..."
Sədrəddin Soltan: “Şimali Kipr Cumhuriyyətinin beynəlxalq aləmin bir subyekti olması vaxtı çoxdan çatıb”
Orta Doğu Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Sədrəddin Soltan “Bakı-Xəbər”ə “Şimali Kipr Türk Cumhuriyyətinin yunan Kipri ilə birlikdə federativ əsaslara dayanaraq birgəyaşayışı davam etdirməsinə dair Türkiyə və Şimali Kipr ictimai-siyasi dairələri çox cəhd göstərdilər. Hətta bununla bağlı Kofi Annan planı da həyata keçirildi. O zaman Şimali Kipr secicilərinin çoxluğu birgəyaşayışa üstünlük verdi. Amma Kiprin yunan hissəsinin əhalisi Kofi Annan planına, yəni birgə yaşayışa qarşı çıxdı. O zaman sual doğurur, birgə yaşayış istəmirsiz, konfedrasiya istəmirsiz, onda bəs nə istəyir yunan kiprlilər? Belə çıxır ki, yunan kiprliləri və onların arxasında dayanan qüvvələr, o cümlədən Yunanıstan, Avropa İttifaqı Kipr yarımadasının türklər yaşayan hissəsində etnik təmizləmə tərəfdarıdır”-deyə bildirdi.
S.Soltan qeyd etdi ki, bu isə insanlıq, humanitar, beynəlxalq normalara zidd məsələdir. S.Soltanın sözlərinə görə, belə olan halda, yəni nə müstəqillik tərəfdarı olmağa qəbul olunmayanda, nə federativ əsaslarda birgəyaşayışa qəbul edilmədikdə o zaman Şimali Kiprin müstəqilliyinin tanınması aktuallaşır. “Hesab edirəm ki, Türk Dövlətləri Təşkilatının atdığı addımı perspektivdə İslam Konfransı Təşkilatı da təkrarlaya bilər. Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv ölkələr – Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan, Azərbaycan Şimali Kipr Cumhuriyyətinin müstəqilliyini birgə tanıyarlar, belə olan halda bu daha böyük beynəlxalq aksiya olar. Bu aksiya Pakistan tərəfindən də dəstəklənər. Perspektivdə bu aksiyaya Avropadan Macarıstan da qoşula bilər və sair. Ona görə, fikrimcə, bu ölkəni tək Azərbaycanın tanımasının səmərəsi və effekti kollektiv beynəlxalq aksiya kimi tanınmasından zəif olar. Yəni Azərbaycanın onu təkcə tanıması belə güclü təkan verməz. Düzdür, Şimali Türk Cumhuriyyətinin müstəqilliyini tanıması üçün Azərbaycanın qarşısında elə bir maneə yoxdur. Azərbaycan da ŞKTC-ni tanıması üçün kifayət qədər əsaslar irəli sürə bilər. Amma bütövlükdə türk dünyasının, türk respublikalarının bu addımı birgə atması hətta həm də TDT-nin birgə siyasi fəaliyyət göstərməsi üçün bir sınaq olar. Ona görə, həm Türkiyə, həm Azərbaycan bu istiqamətdə Türk respublikaları-Mərkəzi Asiya ölkələri, o cümlədən Pakistanla ŞKTC-nin tanınmasının sürətlənməsi ilə bağlı danışıqları intensivləşdirməlidir. Onsuz da bu ərazinin bütün məsələləri ayrıdır. Şimali Kipr Cumhuriyyətinin beynəlxalq aləmin bir subyekti olması vaxtı çoxdan çatıb” –deyə S.Soltan qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
