ABŞ və İsrailin Azərbaycan siyasəti dəyişir - Ermənistan yeni qorxu içində...
ABŞ-ın yeni seçilmiş Prezidenti Donald Trampın administrasiyasının yürüdəcəyi xarici siyasət Ermənistanda böyük narahatlıqla qarşılanmaqda davam edir. Bu fonda erməni politoloq Arman Qukasyan qeyd edir ki, Vaşinqtonda hər administrasiya dəyişəndə əvvəlki razılaşmalara yenidən baxılır. Ona görə də Ermənistanın nəyəsə ümid etməsinə gərək yoxdur.
O bildirib ki, Paşinyan və komandasının Baydenlə müzakirə etdiyi məsələləri Tramp rahat şəkildə rədd edə bilər: “Tarix göstərir ki, ABŞ xarici siyasəti üçün varislik prioritet deyil. Vaşinqtondan hansısa zəmanətlər gözləmək və qərarlar qəbul etmək strateji baxımdan təhlükəlidir. Trampın xarici siyasətinə gəlincə isə o, Ukraynada sülhə, İsrailə dəstəyə, Çinlə qarşıdurmaya hazırlaşır. Ermənistanla bağlı işartı yoxdur. Bizim ölkə onun maraq dairəsində deyil. Hakimiyyətdə Tramp və ya Baydenin olmasından asılı olmayaraq, Ermənistanın ABŞ-dan ciddi dəstək gözləməsi sadəlövhlükdür. Vaşinqton üçün biz böyük geosiyasi pazlın elementindən başqa bir şey deyilik”. Elə “armenianreport” portalı da məsələyə bu geosiyasi proseslər fonunda bu prizmadan yanaşır: “Yeddilik Qrupu” ölkələri İranın nüvə silahı əldə etməsinin qarşısını almaqda qərarlı olduqlarını bir daha təsdiqləyiblər. Bu barədə “Yeddilik Qrupu”nun İtaliyada keçirilən nazirlərin görüşünün yekunlarına dair bəyanat layihəsində deyilir. “Yeddilik Qrupu” nazirləri diplomatiyanı bu problemi həll etmək üçün ən yaxşı vasitə adlandırıblar. Bu, ümumiyyətlə, “Yeddilik Qrupu”nun zəifliyinin təzahürüdür. Çünki reallıqda diplomatiyanın İrana heç bir təsiri yoxdur. Artıq 45 ildir ki, ABŞ-ın İrana qarşı sanksiyaları tətbiq olunur, lakin Ermənistana daim kömək əlini uzadmış bu qüdrətli ölkə, bu etibarlı və sadiq qonşumuz əvvəlki mövqelərində inamla dayanır, düşmənlərini titrəməyə vadar edir. Lakin İran tezliklə çox çətin günlərlə üzləşəcək və biz buna hazır olmalıyıq. Bildiyiniz kimi, ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Trampın komandası İranı məhv etmək üçün ona “maksimum təzyiq” planı hazırlayıb. Bu barədə daha əvvəl “Financial Times” məlumat yayıb. Nəşrin mənbəsinin sözlərinə görə, yeni Tramp administrasiyası İranı iflasa aparmağı hədəfləyib. Bu, Tehranın öz nüvə silahlarının inkişaf tempini qeyri-mümkün edəcək və ya yavaşladacaq. Bundan əlavə, Trampın xarici siyasət komandası İrana qarşı sanksiyaları gücləndirməyə çalışacaq. Onlar neft ixracına da toxunacaqlar. Nəşrin yazdığına görə, bu plan ABŞ-ın xarici siyasətində dəyişiklikdir. Bu, 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın hücumu regional düşmənçilik dalğasına səbəb olduqdan sonra Yaxın Şərqdə vəziyyətin kəskinləşməsi dövründə yaranıb və bunun nəticəsində İsrailin İranla demək olar ki, dondurulmuş müharibəsi yenidən başlayıb.
Xatırladaq ki, Tramp seçki kampaniyası zamanı dəfələrlə dünyada müharibələri dayandıracağını vurğulamışdı. O, İranla razılaşmadan da danışıb. Bəli, Trampın seçki vədlərinin nə qədər real qərarlara çevriləcəyini söyləmək hələ tezdir. Amma tamamilə aydındır ki, hadisələrin inkişafı heç də Ermənistanın xeyrinə olmaya bilər. Axı, hamı çox yaxşı bilir ki, İsrail Azərbaycanla ilk növbədə hərbi-texniki sahədə ən yaxın münasibətlərə malikdir. Üstəlik, İsrailin bir neçə cəbhədə müharibə apardığı bütün müddət ərzində bu əməkdaşlığın tempi azalmayıb. Onu da əlavə edək ki, İsrail də rəsmi Bakının mövqeyinin rəsmi Ankaranın mövqeyindən çox fərqli olmasını yüksək qiymətləndirir. Azərbaycan İsraili heç vaxt açıq şəkildə qınamayıb. Amma Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bütün əvvəlki və indiki bəyanatlarında israili sərt tənqid edib. Azərbaycanın Türkiyəninkindən fərqli “xüsusi” mövqeyi İsraildə yüksək qiymətləndiriləcək. Buna uyğun olaraq, İsrail Trampın gözündə Azərbaycanı hər cür müdafiə edəcək. Bəli, Senatda və Konqresdə Ermənistanın çoxlu sayda dostları var. Ancaq xatırladığımız kimi, 2020-ci ilin payızında müharibəyə başlayanda onların hamısı gücsüz oldu. Bu, Trampın əvvəlki prezidentlik dövründə baş verib. Və artıq prezident Baydenin dövründə biz ABŞ-ın Azərbaycanın Qarabağdakı əməliyyatının qarşısını almaq istəmədiyini gördük. Bütün bunları ona görə deyirik ki, əvvəllər ABŞ-ın yanaşmasına xüsusi ümidlərimiz yox idi. İndi, Netanyahu-Tramp tandemi rəqibləri ilə ölüm-dirim savaşına girdikdən sonra, hətta dəhşətli faciə ilə üzləşə bilərik. İranla yaxşı münasibətlərdən tutmuş İsraillə pis münasibətlərə qədər hər şey, o cümlədən diqqətdən kənarda qalmamaq və unudulmaq üçün çox ictimai olan Fələstinə dəstək nə vaxtsa xatırlanacaq”. Rusiya Federasiyası Xarici Kəşfiyyat Xidməti isə bunlar fonuda qeyd edir ki, ABŞ həm də Ermənistanı tamamilə özünə tabe etdirmək məqsədi güdür: “Etibarlı məlumatlar bir daha inandırır ki, Birləşmiş Ştatlar qondarma demokratikləşməni tətbiq etmək planlarından əl çəkmir, Ermənistanı tamamilə tabe etmək məqsədi güdür. Lakin digər ölkələrdə və regionlarda oxşar təcrübələr bu planların dağıdıcı olduğunu göstərib. Yaxın Şərqdə, Latın Amerikasında və Afrikada bunun çoxlu nümunələri var. Ən çox diqqət çəkən isə Ukraynanın hazırkı vəziyyətidir. Amerikalılar İrəvanın qondarma demokratik yoldan çıxmasının qarşısını necə almağı düşünürlər. Onlar çıxış yolunu öz sübut olunmuş əlaltıları ilə Ermənistanda fəaliyyət göstərən “layiqincə etibarlı” olmayan hakimiyyət vertikalını “gücləndirməkdə” görürlər. ABŞ-dəki qlobalist demokratikləşmə dairələrində bunlar Aram Sarkisyanın “Respublika”, Arman Babacanyanın “Respublika naminə”, Tiqran Xzmalyanın “Ermənistan Avropa Partiyası” və Levon Şirinyanın "Xristian-Demokrat Partiyası” partiyaları hesab olunur. Qərbyönümlü partiyaların 2026-cı il seçkilərində parlamentə daxil olmalarını təmin etmək üçün onların siyasi “raskrutkası” artıq başlayıb”.
Samirə SƏFƏROVA
