Repetitor problemindən çıxış yolu tapıldı - adambaşına maliyyələşməyə keçid bizə nə verəcək...
Sovet dövründən təhsilimizdə miras qalan mənfi tendensiyalı ənənələrdən biri də repetitorluqdur. Hazırda bu prosesin inkişaf səviyyəsi insanları təngə gətirəcək durumdadır. Valideynlər şikayətlənir ki, bəzi müəllimlər məktəbdə dərs keçmir və uşaqları fərdi hazırlığa cəlb edirlər. Sirr deyil ki, repetitor yanına getmədən ali məktəbə qəbul olmaq mümkün deyil.
Aidiyyəti qurumlar problemdən çıxış yolları axtarır. Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev ötən həftə keçirdiyi brifinqdə bir çox məqama aydınlıq gətirib.
Nazirin toxunduğu məsələlərdən biri də repetitorluğun, dərsdənkənar məşğələlərin aradan qaldırılması ilə bağlı olub. Nazir bunun üçün uyğun bir modelin hazırlanmasının vacib olduğunu, artıq dünyanın bu modeli tapdığını vurğulayıb: “Dünyada bu prosesin çarəsi tapılıb ki, o da adambaşına maliyyələşmədir. Bunun üçün sovet dövründən qalma dərs bölgüsündən əl çəkməli, məktəblərdə adambaşına maliyyələşməyə keçməliyik”.
Nazir bildirib ki, 2026-cı ildən artıq ölkədə 100 məktəb adambaşına maliyyələşmə sisteminə keçiriləcək: “100-ü keçirildisə, davamı da gələcək”.
Adambaşına maliyyələşmə təhsilə nə verəcək? Bu yenilik məktəblərdə müəllimlərin daha yaxşı dərs keçməsinə təkan verəcəkmi? Ümumiyyətlə, repetitorluğu sıradan çıxara biləcəkmi?
Nizami Hüseynov: “Adambaşına maliyyələşmə sistemində şagird sayına görə dövlət tərəfindən müvafiq ödəniş ayrılacaq və həmin ödəniş hesabına müəllimlərin əməkhaqqı hesablanacaq”
Təhsil məsələləri üzrə ekspert Nizami Hüseynov “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, adambaşına maliyyələşmə sistemində şagird sayına görə dövlət tərəfindən müvafiq ödəniş ayrılacaq və həmin ödəniş hesabına müəllimlərin əməkhaqqı hesablanacaq: “Müəllim auditoriyada neçə şagirdə dərs deyəcəksə, şagird sayına görə vəsait ödəniləcək. Məlumat üçün bildirim ki, bu, pilot layihə kimi 100 məktəbdə başladılacaq. Bu layihə özünü doğrultsa, zamanla digər orta məktəblərin hər birində tətbiq olunacaq. Müəllimlərin əməkhaqqında artım olacaq. Belə olan halda, müəllimlər çalışacaqlar ki, yüksək məvacib aldıqları üçün dərsləri sinifdə öyrətsinlər”.
Ekspert hesab edir ki, repetitorluq zamanla ləğv olunacaq. Bu istiqamətdə atılan addımlar arasında adambaşına maliyyələşməyə keçid tədricən repetitorluğa marağı azaldacaq: “Müəllimlər çalışacaqlar ki, yüksək məvacib aldıqları üçün dərsləri sinifdə öyrətsinlər. Bəziləri öz bilik və bacarıqlarını dərs prosesində şagirdlərə öyrətmir ki, bu da xoşagəlməz hal yaradır. Amma adambaşına maliyyələşmə olduqdan sonra əməkhaqqı artımı olacaq, bu da birbaşa tədris prosesinə təsir edəcək”.
Vüsalə Ağabəyli: “Təhsil sistemini təkmilləşdirməsək, repetitorluğu tam olaraq sıradan çıxarmaq da təhsilə xüsusi bir təkan verməyəcək”
Fəlsəfə doktoru, dosent, Azərbaycan Dillər Universitetinin keyfiyyətin təminatı və monitorinq şöbəsinin müdiri, təhsil eksperti Vüsalə Ağabəyli “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bunları dedi: “Təhsil sistemini təkmilləşdirməsək, repetitorluğu tam olaraq sıradan çıxarmaq da təhsilə xüsusi bir təkan verməyəcək. Repetitorluq bütün dünyada qəbul olunan fəaliyyətdir, real təhsilə dəstək, özünü inkişafa xidmət məqsədi daşıyır. Lakin təhsilin özəyi, sütunu məktəbdə qoyulmalıdır. Biz repetitorları və ya kursları məzəmmət edə bilmərik. Tələbat var ki, repetitor da var. Çünki məktəb təhsil proqramı Dövlət İmtahan Mərkəzinin tapşırıqları ilə üst-üstə düşmür. Məktəbin təhsil sistemi həm sistemli qurulmalıdır, həm də buraxılış və qəbul imtahanları ilə uzlaşmalıdır. Təbii ki, adambaşına maliyyələşmə məsələsi də müsbət qarşılanılacaq haldır, müəllimin məcburi kənar fəaliyyətindən daha çox əsas fəaliyyətinə fokuslanmasına şərait yaradacaq prosesdir. Lakin istənilən halda, məktəbin təhsil sistemini, səmərəliliyini düzəltmədikcə, adambaşına maliyyələşmə də xüsusi effekt verməyəcək. Bu gün orta məktəblər müstəqil şəkildə şagirdi buraxılış imtahanlarına, qəbul imtahanlarına, ali təhsil müəssisəsinə, əmək bazarına hazırlaya bilmir”.
Günel CƏLİLOVA
