Dolların hegemonluğuna əks yanaşmalar Putin-Tramp münasibətlərini daha da pisləşdirəcək...
Fikrət Yusifov: “BRİCS-in hər hansı bir valyuta yaratmaq şansı, demək olar ki, yox səviyyəsindədir”
Rusiya prezidenti Vladimir Putin ABŞ-ın yeni prezidenti Trampın dollarla bağlı təhdidlərinə münasibət bildirib. Putin dünyanın artıq dəyişdiyini deyib.
“Tramp 4 il Ağ Evdə olmadı. Bu müddət ərzində dünyada və Amerika iqtisadiyyatında dəyişikliklər oldu. Trampın siyasi rəqibləri isə dünya ehtiyat valyutası olan dolların təməllərini sarsıtmaq üçün çox şey etdilər” - deyə Putin bildirib.
Qeyd edək ki, ABŞ-ın 47-ci prezidenti seçilən Donald Tramp bir müddət əvvəl bildirib ki, BRİCS ölkələri yeni valyuta yaratmayacaqları öhdəliyi götürməsələr və dollardan uzaqlaşmağa çalışsalar, 100 faiz gömrük rüsumu ilə üzləşəcəklər.
Maraqlıdır, Putinin dolların hegemonluğuna qarşı dirəniş göstərməsi, Trampın da buna çox ciddi önəm verməsi və açıq hədələməsi nə vəd edir? Yəni bu nüans gələcəkdə fəaliyyətə başlayandan sonra Trampla Rusiyanın konstruktiv münasibət qurmasına nə şəkildə mane ola bilər?
“Hər hansı bir valyuta yaratmaq olar, bu çətin deyil, ancaq o işləyəcəkmi?”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən sabiq maliyyə naziri, professor Fikrət Yusifov buna bir neçə prizmadan yanaşdı: “Öncə onu deyək ki, ABŞ və dünyanın digər aparıcı ölkələri rəqəmsal valyutaya keçidlə bağlı mühüm addımlar atmaqdadırlar. Bu məsələdə hegemonluq, təbii ki, Birləşmiş Ştatlara məxsusdur. Rəqəmsal valyutaya keçid nə deməkdir? Bu proses necə baş verəcək və onun hansı nəticələrə aparacağı gözləniləndir? Amerika Birləşmiş Ştatları artıq illərdir ki, özünün xarici borcunu davamlı şəkildə artırır. Bu gün Birləşmiş Ştatların xarici borcu onun ümumi daxili məhsulunu 9,0 trlyon dollara yaxın və ya 32,0%-dən çox üstələyir. Və bu borc hər il 1,5 trlyon dollar ətrafında artmaqdadır. Bəs Birləşmiş Ştatlar getdikcə artmaqda olan bu borc yükündən nə vaxt və necə xilas olmaq istəyir? ABŞ-da bu məsələlər yalnız Ağ Evdə düşünülmür. Bunun üçün Birləşmiş Ştatların xüsusi beyin mərkəzləri var və belə məsələlər o mərkəzlərdə düşünülür. ABŞ rəqəmsal valyutaya keçidlə bir həmlə ilə bir neçə ciddi problemi həll etməyi düşünür. Rəqəmsal valyutaya keçidlə Birləşmiş Ştatların xarici borcunun böyük bir hissəsi öz valyuta rezervlərini və digər maliyyə vəsaitlərini dollarla idarə edən ölkələrin hesabına bağlanacaq. Daha doğrusu, rəqəmsal dollara keçərkən ABŞ öz ölkəsində indiki dolları 1:1 nisbətində, digər ölkələr üçün isə 1:10 nisbətində dəyişməyi düşünür. Buna kim qarşı çıxacaq? Heç kim. Birləşmiş Ştatların bu addımı ilə bir çox ölkələrin valyuta rezervləri hardasa 10 dəfə azala biləcək, kasıb ölkələr isə, demək olar ki, tam müflüs olacaqlar. Budur həqiqət. Trampın BRİCS-in valyuta yaratmaqla bağlı təşəbbüslərinə münasibət bildirməsi isə diqqəti reallıqdan yayındırmaq üçündür. BRİCS-ə daxil olan ölkələrin valyuta rezervlərinin 70,0%-ə qədəri, xarici ticarət dövriyyəsinin isə 85,0%-dən çoxu ABŞ dollarına bağlıdır. Ona görə bu birliyin hər hansı bir valyuta yaratmaq şansı, demək olar ki, yox səviyyəsindədir. Hər hansı bir valyuta yaratmaq olar, bu çətin deyil, ancaq o işləyəcəkmi? Bax bu sualdır”.
Vidadi ORDAHALLI
