Tramp Demokrat Partiyanı "dağıdır", “Vaşinqton bataqlığını qurutmaqda” da qərarlıdır...

ABŞ-da keçirilən rəy sorğuları yeni seçilmiş prezident Donald Trampın reytinqinin hələ də artdığını göstərir. Onun ölkənin siyasi isteblişmentinin bir çox nümayəndələrini dəhşətə gətirən kadr qərarları və əsaslı dəyişikliklər etmək niyyəti əksər sadə amerikalılar tərəfindən müsbət qarşılanıb. Ekspertlər qeyd edir ki, Trampla xalq arasında münasibətlərdə əsl “bal ayı” dövrüdür.

Trampın seçilməsindən üç həftədən artıq vaxt keçib. Bu, amerikalı sosioloqlar üçün cəmiyyətin yenə prezidentə münasibətini öyrənmək baxımından yetərli vaxtdır. Bu fonda qeyd edək ki, seçilmiş dövlət başçısı Ağ Evə gətirəcəyi komandada rəhbər postları kimə həvalə edəcəyini adətən andiçmə mərasiminə kimi açıqlayır. Bundan irəli gələrək cəmiyyətin yeni komandaya münasibəti də sosioloqlar tərəfindən xüsusi araşdırma predmeti olur. Aparılan sorğular respondentlərin seçilmiş prezidentin üç həftəsi ilə bağlı ilkin qiymətləndirmələrinin Tramp üçün çox əlverişli olduğunu göstərir. ABC xəbər televiziya şirkətinə məxsus “FiveThirtyEight” saytının tərtib etdiyi son sosioloji araşdırmalara görə, bu siyasətçinin ənənəvi olaraq çox yüksək olan antireytinqi seçkilərdə qalib gəldikdən sonra kəskin şəkildə azalıb. Noyabrın 26-na olan məlumata görə, əhalinin 45%-i ona rəğbətlə yanaşır. Hazırkı prezident Cozef Bayden üçün vəziyyət əksinədir. Ondan narazılıq reytinqi yüksəlir və sürətlə artır. Əgər seçkilərə qədər bu göstərici 40%-ə yaxın idisə, indi 54%-i keçib. Onu dəstəkləyənlər – Demokrat Partiyasının seçiciləri – Baydendən sürətlə məyus olurlar. Hesab olunur ki, seçkidən sonra, sorğu iştirakçılarına onun haqqında həqiqətən nə düşündüklərini söyləməyə daha çox hazırdırlar. Bu fonda Trampın ilk hərəkətlərinə dəstək təsir edicidir. Harvard Universitetində Amerika Siyasi Araşdırmalar Mərkəzinin və “Harris Poll”un birgə sorğusunun nəticələrinə görə, respondentlərin 54%-i Trampın komandası ilə bağlı qərarlarını bəyənib. Cəmi 40% bunu qəbul etməyib. Trampın hərəkətlərini Respublikaçılar Partiyasının tərəfdarlarının 91%-i, müstəqil seçicilərin 49%-i və maraqlısı odur ki, demokratların 22%-i bəyənir. 2016-cı ildə ABŞ prezidenti seçildikdən üç həftə sonra onun belə dəstəyi yox idi. O zaman amerikalıların yarısından azı Trampın yeni vəzifəsində ilk addımlarını bəyənirdi.

İndi nəyi bu qədər bəyənmə var. Hesab edilir ki, Vaşinqtonun güc dəhlizlərini və ölkənin aparıcı mediasını şoka salan şey buna səbəb olub: elan edilmiş kadr təyinatları. Tramp bütün 25 departamentin, yəni nazirliklərin rəhbərlərinin və administrasiyasının ən mühüm məmurlarının kim olacağını açıqlayıb. Seçilmiş prezident həm də mahiyyətcə dövlət aparatının islahatları üzərində işləyəcək prinsipial olaraq yeni qeyri-hökumət strukturu yaratmaq niyyətindədir. İş adamları Elon Mask və Vivek Ramasvami tərəfindən idarə olunacaq Hökumətin Səmərəliliyi Departamenti prezidentin nəzdində bir məsləhət orqanı olacaq. Müvafiq məsləhət əsasında prezident qərarlar qəbul edəcək, o cümlədən dövlət məmurlarının irimiqyaslı ixtisarı ilə bağlı qərarlar verəcək. Bu cür layihələri mühafizəkar Respublikaçılar və Trampın özü “Vaşinqton bataqlığını qurutmaq” kimi müxtəlif gözəl ifadələrlə adlandırırlar. Görünür, bu, amerikalıların yeni prezidentin bəyəndiyi cəhətlərindən biridir. Bu, həm də ondan irəli gəlir ki, ABŞ dəyişiklik üçün acdır. Seçicilər hətta Trampın hökumət vəzifələrinə irəli sürdüyü namizədlər arasında müvafiq idarəetmə təcrübəsi olmayanların çox olmasından qorxmurlar. Eyni şeyi bu insanlarla əlaqəli qaranlıq hekayələr və qalmaqallar haqqında da demək olar. Bu baxımdan Pit Heqsetin nümunəsi ibrətamizdir. Bu teleaparıcını və Milli Qvardiyanın kapitanını Tramp müdafiə departamentinin rəhbəri görmək istəyir. ABŞ-da bu vaxta kimi Pentaqona general və digər yüksək rütbəli təqaüdçülərin rəhbərlik etməsi adətdir. Bu, məsələn, Pentaqonun hazırkı rəhbəri, İraqdakı Amerika qoşunlarının keçmiş komandanı Lloyd Ostindir. Bundan əlavə, mətbuatda Heqsetin cinsi zorakılıqda iştirak edə biləcəyi barədə məlumatlar yayılır. Düzdür, ona qarşı heç bir rəsmi ittiham və ya araşdırma yoxdur. Sorğulara görə, amerikalıların bəyənmədiyi yeganə Tramp namizədi keçmiş konqresmen Mett Qaetzdir. Onun Ədliyyə Nazirliyinə rəhbər təyin edilməsi nəzərdə tutulurdu, lakin o, özü bu vəzifədən imtina edib. Beləliklə, hələlik amerikalıların Tramp komandası ilə bağlı xüsusi şikayətləri yoxdur. Bununla belə, prezidentliyə namizədlər Senatda təsdiqlənən və onların tərcümeyi-halı və baxışları ən yaxın araşdırma obyektinə çevrilən kimi nüəyyən narazılıqların meydana çıxacağını proqnozlaşdırmaq olar. Amma bu, ən yaxşı halda yanvarın sonunda baş verəcək. Hələlik isə Tramp və Amerika xalqının “bal ayı” davam edir. Xatırladaq ki, Trump 2017-2021-ci illərdə ABŞ prezidenti olub. Lakin o, 2020-ci il prezident seçkilərində Baydenə məğlub olduqdan sonra vəzifəsini tərk etdi. Tramp hələ də həmin seçkilərdə qalib gəldiyini deyir. Onun bu mövqeyi tərəfdarlarının 2021-ci ilin yanvarın 6-da seçkilərini təsdiqi prosesi keçirilən Kapitoli binasına hücumuna təhrik etdi. 2020-ci il səsverməsindən sonra da ştat və federal hakimlər Tramp və onun müttəfiqlərinin seçki pozuntuları ilə bağlı qaldırdıqları 50-dən çox iddianı rədd etdilər. Trampın yeni müddət üçün inauqurasiya mərasiminin yanvarın 20-də keçirilməsi planlaşdırılır.

Tahir TAĞIYEV