Azərbaycan münaqişə boyunca beynəlxalq təşkilatlarla işləməkdən imtina etsəydi... Yaxın tarixə baxış...
Xəyal Bəşirov: “O, münaqişənin 2020-ci ildə beynəlxalq hüququn prinsiplərinə, BMT nizamnaməsinin müddəalarına uyğun olaraq güc yolu ilə həll etmək üçün hüquqi təməl yaratdı”
Azərbaycan dövləti beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıqda həmişə maraqlı olub və öz üzərinə düşən vəzifələri, öhdəlikləri yüksək səviyyədə yerinə yetirib.
Baxmayaraq ki, torpaqlarımız işğalda olduğu dövrlərdə, münaqişə illərində beynəlxalq təşkilatlar ədalətin yanında olmadılar, işğalçıya qarşı heç bir addım atmadılar, amma Azərbaycan dövləti böyük səbr göstərərək, uğurlu və effektiv xarici siyasət yürüdərək əməkdalığı davam etdirdi.
Beynəlxalq təşkilatlarla səmərəli əməkdaşlıq tərəfdaş ölkələrin sayının artmasına səbəb olub. Bu illərdə BMT Baş Assambleyası, Qoşulmama Hərəkatı, Avropa Şurası, Avropa Parlamenti, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, digər təşkilatlar qətnamələr qəbul edib. Avropa İttifaqı ilə paraflanmış sənəddə sərhədlərimizin toxunulmazlığına, suverenliyimizə və ölkəmizin ərazi bütövlüyünə dəstək göstərilirdi.
Bütün münaqişə boyu Azərbaycan beynəlxalq təşkilatlarla əlaqəni kəsmədi. Baxmayaraq ki, onlar ikili standartlara meyl edirdilər. Azərbaycanın bu istiqamətdə işi hansı effektləri verdi?
“Bu eyni zamanda, qələbəmizi beynəlxalq aləmdə, beynəlxalq müstəvidə qəbul etdirməyimiz üçün çox münbit şərait yaratdı”
Məsələ ilə bağlı Siyasi Hüquq və Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Xəyal Bəşirov “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, Azərbaycan İkinci Qarabağ müharibəsinə qədər kifayət qədər səbr, təmkin, dözümlülük göstərdi: “Bu müddət ərzində biz keçmiş münaqişənin sülh və danışıqlar yolu ilə həllinə nail olmaq üçün əlimizdən gələni etdik, heç bir səmimi danışıqlar platformasından imtina etmədik. Həm hələ Ulu Öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətdə olduğu dönəmlərdə, həm də Prezident İlham Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra biz daim beynəlxalq hüquqa, onun prinsiplərinə, danışıqlar formatına sadiqlik nümayiş etdirdik. Baxmayaraq ki, ATƏT-in Minsk qrupuna həmsədrlik edən dövlətlər əslində o münaqişənin həllində maraqlı deyildilər”.
X.Bəşirov qeyd etdi ki, məsələn, Fransa heç vaxt neytral, qərəzsiz mövqe tutmadı, həmişə qərəzli, ermənipərəst, qeyri-neytral, ədalətsiz mövqe tutdu: “Təbii, biz hər dəfə bunu dilə gətirəndə, bunu qabardanda onlar söz verirdilər ki, neytral, ədalətli mövqe tutacaqlar, amma bu sadəcə sözdə, sadəcə bəyanatlarda, kağız üzərində idi. Fransanın da, digər həmsədr ölkələrin də qərəzli mövqeyinin şahidi olurduq. Fransa bu məsələdə həmişə öndə gedirdi.
Beynəlxalq qurumların qərəzli mövqeyinə baxmayaraq, bizim əməkdaşlığı davam etdirməyimiz bu münaqişəni birdəfəlik həll etməyimizə bir zəmin yaratdı.
Əslində, bu o münaqişənin 2020-ci ildə beynəlxalq hüququn prinsiplərinə, BMT nizamnaməsinin müddəalarına uyğun olaraq güc yolu ilə həll etmək üçün hüquqi təməl yaratdı. Bunun üçün əsaslar formalaşdırdı. Yəni biz o zamanlar, 1994-cü ildə atəşkəsin əldə edilməsindən bir müddət sonra dərhal hücuma keçsəydik, bu qələbəni əldə edə bilərdikmi, bilməzdikmi, yaxud etsəydik belə, bizə qarşı münasibət necə olardı? Bu, sual altında idi. Biz həm o müddətdən danışıqlar prosesində sadiqliyimizi nümayiş etdirməklə bağlı fikrin formalaşması, həm dövlətimizin, həm iqtisadiyyatımızın, eyni zamanda ordumuzun, silah, texniki arsenalımızın güclənməsi üçün istifadə etdik. Təbii ki, ən münbit şəraitin olduğu, ən lazımı məqamda biz düşmənin növbəti təxribatlarına cavab olaraq bu addımları atdıq və İkinci Qarabağ müharibəsini reallaşdırdıq. Əslində, bizim orda danşıqlar prosesinə sadiqliyimizi nümayiş etdirməyimiz, eyni zamanda bu müddət ərzində ATƏT-in Minsk qrupu adlı həmin o bədnam institutun heç bir fəaliyyət ortaya qoymaması, onun faktaraşdırıcı missiyasının 2010-cu ildən 2020-ci ilə, yəni İkinci Qarabağ müharibəsinə kimi on il ərzində ərazilərə səfər etməməsi bizə kifayət qədər əsas verdi ki, lazımı addımlar ataq. Bu bizə imkan verdi ki, həmin ərazilərdə Ermənistan tərəfin növbəti müharibəyə hazırlaşması, sülh və danışıqlar prosesini sadəcə formal olaraq davam etdirməsi ilə bağlı məqamları dünyanın diqqətinə çatdıraq, İkinci Qarabağ müharibəsinin reallaşdırılmasına və bu müharibədə qələbəni əldə etməyə nail olaq. Yəni düşünürəm ki, danışıqlar formatına, beynəlxalq hüquqa, onun prinsiplərinə sədaqət nümayiş etdirməyimiz müsbət nəticələr verdi. Münaqişənin həlli üçün müharibənin aparılması, müharibə nəticəsində uğur əldə etməyimiz, düşməni kapitulyasiyaya uğratmağımız, daha sonra antiterror tədbirləri həyata keçirməyimiz, ərazi bütövlüyümüzü və suverenliyimizi təmin etməyimiz üçün ciddi əsaslar ortaya qoydu. Bu, eyni zamanda, qələbəmizi beynəlxalq aləmdə, beynəlxalq müstəvidə qəbul etdirməyimiz üçün çox münbit şərait yaratdı. Fikrimcə, həyata keçirdiklərimiz də bugünkü siyasi və diplomatik mənzərəni ortaya qoyub ki, bu da təbii olaraq o prosesləri reallaşdırmağımızla bağlıdır”.
İradə SARIYEVA
