Fəlsəfə doktorlarının ictimai statusu dəyişdirilir - nazir anons etdi...

“Elmi tədqiqatlar olmayan yerdə innovasiyalar yaratmaq olduqca çətindir. Elmi araşdırmaların düzgün qurulması olduqca vacibdir. Biz "phd"ni, yəni "fəlsəfə doktoru"nu ictimai statusu olan adamdan elmlə məşğul olan adam statusuna gətirib çıxarmalıyıq”. Bu sözləri Bakıda keçirilən Təhsilin İnkişafı Forumunda elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev deyib.

Elm və təhsil nazirinin “biz “fəlsəfə doktoru”nu ictimai statusu olan adamdan elmlə məşqul olan adam statusuna gətirib çıxarmalıyıq” fikrinə fəlsəfə doktorları necə baxır?

Vüsalə Ağabəyli: “Bu ifadə, əslində, elmlə real olaraq məşğul olan alimlərə qarşı doğru yanaşma deyil”

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Vüsalə Ağabəyli “Bakı-Xəbər”ə şərhində “Bu ifadə, əslində, elmlə real olaraq məşğul olan alimlərə qarşı doğru yanaşma deyil. Bu nə deməkdir? Real götürsək təhqirdir. Bəlkə də, elə haqqına təhqirdir. Elmlə məşğul olmayan, lakin fəlsəfə doktoru, elmlər doktoru dərəcələrini alanlara verilməli olan düzgün mesajdır. 

Bəs real tədqiqatçılar? Əsl elm adamları? Maddiyyata köklənmədən özlərini tədqiqata həsr edənlər üçün necə? Onlar üçün bəs real qiymətləndirməni kim edəcək? Məncə, bu cür ikibaşlı yanaşmadansa, başqalarının hesabına və vasitəsilə elmi dərəcə alanları elmdən uzaqlaşdırmağa, ifşa etməyə çalışmaq lazımdır. Belə olarsa, elmi mühitdə məhz elə elmlə məşğul olan fəlsəfə doktorlarını görmək mümkün olacaq”-deyə bildirdi. 

V.Ağabəylinin sözlərinə görə, onlar da arzu edirlər ki, fəaliyyətləri və zəhmətləri layiqli qiymətləndirilsin. “Bəli, bu, mübarizə meydanıdır və bu mübarizə meydanında elm və təhsil naziri də bizim kimi real tədqiqatçıların yanında olub Azərbaycan elmini bataqlığa aparmağa çalışanlarla, elmi işindən xəbəri olmadan dərəcə alanlarla mübarizə aparsa, o zaman elmlə məşğul olan fəlsəfə doktorları, elmlər doktorların elmə verdiyi töhfə də layiqli dəyərini tapar”-deyə V.Ağabəyli bildirdi.

İlqar Orucov: “Nazirin istəyi odur ki, Azərbaycanda elm olsun, elm indiki kimi görüntü xarakteri daşımasın”    

Nazirin bu fikrinə münasibət bildirən Azərbaycan Gənc Alim, Doktorant və Magistrlər Cəmiyyətinin sədri, fəlsəfə doktoru İlqar Orucov “Bakı-Xəbər”ə “Zatən, fəlsəfə doktoru ictimai statsulu adamdır. Yəni fikri, düşüncələri ilə ictimia fikrə, ictimai rəyə təsir göstərən, nüfuzu olan şəxsdir. Amma fəlsəfə doktorlarının hamısı elmlə məşğuldurmu? Təbii ki, yox. Cənab nazirin də dediyi firkin də mahiyyətində bu dayanır. Nazir demək istəyir ki, biz elmi ad daşıyanları mütləq şəkildə elmi fəaliyyətə təşviq etməliyik, həvəsləndirməliyik və onlar üçün şərait yaratmalıyıq. Mən nazirin fikirlərindən bunu başa düşürəm. Yəni mən bunu bu cür yozmuram, sadəcə olaraq, cümlənin mahiyyətində duran fikri bu cür anlayıram. Yəni biz elə şərait yaratmalıyıq ki, fəlsəfə doktoru olan şəxs təkcə ictimai şəxs olmasın, həm də elmi fəaliyyətlə məşğul olsun. Düşünürəm, bu fikirdə həqiqət payı çoxdur. Hesab edirəm ki, biz hər hansı bir fikri düzgün şəkildə anlayıb, onu ifadə edən şəxsin dediklərini düzgün, normal şəkildə qəbul etsək və yaxud qəbul etməsək belə, hər halda bu fikri nazir deyir. Nazirin istəyi odur ki, Azərbaycanda elm olsun, elm indiki kimi görüntü xarakteri daşımasın. Bizim illərdir apardığımız mübarizə nə üstündədir? Elmi mühitin zədələnməsi, eyni zamanda kimə gəldi fəlsəfə doktoru adının verilməsi və elmin bu qədər uzuzlaşması, elmin görüntü xarakter daşıması əlbəttə ki, naziri bu fikirləri söyləməyə sövq edir. Əslində düşünürəm ki, ola bilsin, nazirin bu fikri bəzilərində qıcıq yaradacaq. Amma həqiqət budur ki, biz elmlə məşğul olan şəxslər üçün o mühiti yarada bilmirik. Bu gün cəmiyyətdə elmi dərəcəsi, alimlik dərəcəsi, elmi statusu olan şəxslərin heç də hamısı elmlə məşğul deyil. Çox az sayda həqiqətən də öz zəhməti, gördüyü işlərin müqabilində gəlib elmlər doktoru, fəlsəfə doktoru olan şəxslər var. Sizinlə də müsahibələrimdə mən dəfələrlə bu məsələyə toxunmuşam. Bir də görürsən heç bir istedadı, bacarığı olmayan bir şəxs gəlib asanlıqla bu elmi adları, bu elmi dərəcələri alır. Özü də asanlıqla alır. Siz son illər müdafiə edən elmlər doktorlarının işlərini əgər təftiş edə bilsəniz görərsiz ki, müdafiə şuralarında nə cür işlər buraxılıb. Sadəcə, bu biabırçılıqdı. Eyni zamanda tutaq ki, kimsə fəlsəfə doktorudursa sonrakı fəaliyyətini özü seçər, o elmlə məşğul olmaya da, aktiv elmdə olmaya da bilər. amma əgər elmlə məşğuldursa, elmi müəssisəsdə çalışırsa o gerçəkdən də elmlə məşğul olmalıdır. Gəlib işlədiyi elmi müəssisəsinin divarları arasında vaxtını keçirməli deyil. Bu gün bizim elmi-tədqiqat müəssisələrimizin əksəriyyətində elmdən başqa hər şey var. Məsələnin mahiyyətində bu dayanır. Biz elə etməliyik, istedadlı insanlar elmə gəlsinlər, onlar elmdə qalsınlar, müdafiə edəndən sonra başqa iş axtarmasınlar. Biz nə qədər istedadlı insanlarımız bu yolla itirmişik. Elmdə olan o qüsurlu, zədələnmiş mühit nə qədər həqiqi alim ola biləcək insanları elmdən soyudub və onları uzaqlaşdırıb. Universitetlərimizdə, elmi-tədqiqat institutlarımızda bu mühit yoxdur. Hesab edirəm ki, nazirin fikirlərini bu kontekstdə qəbul etsək əlbəttə, biz həm də gerçək realallığa düzgün diaqnozu qoymuş olarıq. Fikrimcə, düzgün diaqnoz məsələnin həllində çox vacib bir faktordur. Mən sadəcə olaraq bu cür qəbul edirəm və hesab edirəm ki, hər halda cənab Prezident tərəfindən etimad göstərilən, dövlətin elm və təhsil siyasətini həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı kimi bir quruma rəhbərlik edən bir  şəxsin ifadə etdiyi  cümlədə məhz elmimizin və təhsilimizin gələcəyinə hədəflənmiş məqamlar yer alır”-deyə bildirdi.

İ.Orucovun sözlərinə görə, onu nazirlə heç bir məqam bağlamır, amma onun fikirləri düzgün fikirlərdir.  “Tam səmimi deyirəm, elmin bu dərəcədə korlanması bəlkə də heç vaxt olmayıb. Bu gün elmə rəhbərlik edən şəxslər var və onlar çox təsadüfi adamlardır. Onlar illərlə elmə xidmət etmək yolunu yox, elmi mühiti korlamaq yolunu tutublar, bu mühüti zədələyiblər. Bunu aradan qaldırmalıyıq və biz elə şərait yaratmalıyıq ki, istedadlı gənclərimizi vaxtında seçək, onlara düzgün və həqiqi himayədarlıq edək. Yoxsa yalandan “bu mənim qohumumdur, bu mənim yaxınımdır “ məsələsi olmamalıdır. Akademiyada institut rəhbərləri tanıyıram (indi o institutlar Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyindədir-İ.O), inanın ki, heç bir savadı olmayan şəxsləri elmə gətiriblər, onlar ya qohumlarıdır, yaxud onları hansısa məqamlar birləşdirir. Onları nə birləşdirə bilər ki? İmanımı yandıra bilmərəm. Amma bəlkə də onları rüşvət birləşdirib. Bu institut direktorları o adamlara himayədarlıq ediblər və onlar yüksək elmi dərəcələr, elmlər doktoru, fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi qazanıblar. Siz bilirsizmi bu nə deməkdir? Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi və müxbir üzvlərinin siyahısına baxın və elmin nüfuzuna baxın. Akademiklərin, müxbir üzvlərin arasında bilirsiz nə qədər təsadüfi, bu cür qüsurlu insanlar var? Onlar illərlə elmi çökdürüblər. Düşünürəm ki, nazirin fikirlərini qəribçiliyə salmalı deyilik. Biz mühütin bu qədər korlanmasının fərqində olmalıyıq. Biz illərdir bunu deyirik. Mən nə qədər istedadlı gənclər tanıyırdım, onlar həqiqi elm adamları idilər. Nə qədər istedadlı gəncləri saxta himayədarlıq etməklə elmdən uzaqlaşdırdılar. 

Kobud səslənsə də deməliyəm: atı eşşəyin ayağına bağlamaq. Bunu belə demək olar. Çox maraqlıdır ki,  elmə rəhbərlik etmiş həmin o şəxslər həm də yaltaq bir mühit yaradıblar.

Bu gün akademiyanın rəhbərliyində təmsil olunan İsa Həbibəylini kifayət qədər pozitiv bir şəxs kimi qəbul edirəm, həqiqətən də onun elm üçün çalışmaq istədiyinə inanıram, amma düzəldə bilmir. Niyə düzəldə bilmir? Çünki bir nəfər onu düzəldə bilməz. Hər kəs vicdanını qabağına qoymalı idi, hamı vicdanlı olmalı idi, amma ola bilmirlər. Mən doktoranturaya qəbul imtahanlarında gəlib mənə müraciət edən şəxslərin bəzən ah-naləsini eşidirdim. Bunu heç Allah götürməzdi. O insanlara qarşı gerçəkdən nə qədər də ədalətsizlik olmuşdu və və onların neçəsi elmi atıb getdilər, gəlmədilər. Onlar o saxtakarlıqları akademiklərin timsalında gördülər. Sizə tam səmimi deyirəm, adam tanıyıram ki, deputat ola-ola gəlib elmi iş müdafiə edib, amma dissertasiyasının bir cümləsindən də xəbəri yoxdur. Məmurlar tanıyırdım ki, gəlib çox asan yollarla bir günün içində müdafiə edirdilər. Fikirləşirdim ki, onlar elmin, elmi mühütin bundan ibarət olduğunu düşünürlər. Ona görə də həqiqi elm adamlarına yuxarıdan aşağı baxırdılar. Çünki onlar elmi bu cür gəlib bir günün içində müdafiə etmək kimi görürdülər və  yalandan onlara tərif yağdıran akademiklərin simasındakı o saxtakarlığı görüb nifrət edirdilər ki, elm budur? Amma elm bu deyildi. Gənclər var ki, illərlə süründürürlər, çünki bir kimsələri, arxaları yoxdur. Hesab edirəm ki, nazir bu kimsəsiz gənclərin arxasında duracaq. Sevinirəm ki,  fikirləri ilə nəhayət ki, bu məsələni ali səviyyədə gündəmə gətirənlər var. Buna çox sevinirəm və dəstəkləyirəm. Hesab edirəm, elmi gələcəyi puç olmuş, elmdən küsdürülmüş  gənclər, insanlar vardı, onların arzuları nəhayət gerçəkləşəcək və həqiqi alimlərimizi yetişdirə bilərik”. 

İradə SARIYEVA