KÖHNƏ VERSİYA            

ABŞ-da 2024 seçkiləri - cəmiyyət heç vaxt belə parçalanmayıb...

Image

ABŞ-da 2024-cü il noyabrın 5-nə təyin edilmiş prezident seçkiləri ölkənin yaxın tarixinin ən mübahisəli seçkilərindən biri kimi tarixə düşəcək. Respublikaçıların prezidentliyə namizədi Donald Tramp bildirib ki, onun rəqibi, Demokratlar Partiyasının namizədi Kamala Harris qalib gəlsə, yaxınlaşmaqda olan III Dünya müharibəsini dayandıra bilməyəcək. 

O, Harrisin qələbəsinin “demokratiyanın sonu” olacağını bildirir. Harrisin tərəfdarları da öz növbəsində Trampın hakimiyyətə gəlməsinin fəlakət olacağını iddia edirlər.

Namizədlərin səsvermədə dəstək rəqəmləri çox yaxındır. Lakin seçkinin nəticəsindən asılı olmayaraq, Amerika cəmiyyəti tarixdə heç vaxt olmadığı qədər parçalanıb. Hesab edilir    ki, 7 “tərəddüdlü ştat” ABŞ-ın 47-ci prezidentini müəyyənləşdirmək baxımından çox önəmli rol oynayacaq. Əslində, seçkinin sonucu bu ştatlar arasında paylanmış cəmi 150 min səsdən asılı ola bilər. Məlumat üçün bildirək ki, “tərəddüdlü ştatlar” ABŞ-ın növbəti prezidentinin kim olacağının müəyyənləşdiyi və mübarizənin gərgin keçdiyi ştatlardır. Belə ştatlar “yelləncək ştatlar” da adlanır. Builki belə ştatlar Pensilvaniya, Miçiqan, Viskonsin, Arizona, Nevada, Corciya və Şimali Karolinadır. Prezident sisteminə sahib olan bir çox başqa ölkələrdən fərqli olaraq, ABŞ öz liderini ümumxalq səsverməsi ilə seçmir. Prezident seçkisinin qalibini ayrı-ayrı ştatlarda keçirilən seçkilərin nəticəsi müəyyənləşdirir. 50 ştatın hər birində və Kolumbiya əyalətində siyasi idarələrə təyinatlar, səsvermənin nəticələri və hər dörd ildən bir Ağ Evə göndəriləcək namizədin seçilməsi noyabır ayının ilk çərşənbə axşamı müəyyən olunur. Bu hal1845-ci ildən mövcuddur. Qeyd edək ki, 19-cu əsrin ortalarında ABŞ sakinlərinin əksəriyyətini fermerlər təşkil edirdi. Bazar günləri onlar mütləq şəkildə kilsələrə baş çəkirdilər, bu səbəbdən seçki prosesinə laqeydlik yarana bilərdi. Şəhərlər böyük olduğundan seçki məntəqələrinə çatmaq üçün də xeyli vaxt tələb olunurdu. Elə o ovaxtdan ən yaxşı variant kimi qərara alınıb ki, seçkiləri çərşənbə axşamı keçirilsin. Noyabr ayı da təsadüfi seçilməyib. Bu ayda əksər təsərrüfat işləri bitir,  həm də yollarda vəziyyəti çətinləşdirən qar mövsümü hələ başlamamış olur. Hazırda ABŞ-da fermerlər əhalinin çox hissəsini təşkil etməsələr də, təxminən iki əsr bundan əvvəl qoyulmuş seçki ənənələri qorunub saxlanılır. ABŞ federal hüququ səs vermək üçün minimum yaş həddini 18 yaş kimi müəyyənləşdirib. Burada seçkilərin keçirilməsinə, seçki qeydiyyatına, seçki yerinə və qiyabi səsvermənin necə keçirildiyinə dair 50 müxtəlif ştat və onların qanunlarının mövcud olduğu bir qarışıq sistem var. Seçkilərin bütün bu incəlikləri federal qanunlar deyil, ştat qanunları ilə tənzimlənir.

Son illər “erkən səsvermə” sistemi də inkişaf edib. Artıq ABŞ-da keçirilən seçkilərdə erkən səsvermədə təxminən 70 milyon amerikalı iştirak edib. Bir çox ştatda seçki günündən əvvəl həm poçt, həm də şəxsən səsverməyə çağırışlar görünməmiş erkən səsvermə dalğasına səbəb olub. Konstitusiyaya əsasən, prezidentə səs verən insanlar əslində 538 nəfərdən ibarət Seçiçilər Kollegiyasını seçir.   1787-ci ildə ABŞ Konstitutsiyası tərtib olunanda heç bir Avropa millətində vətəndaşlar dövlət başçısını birbaşa seçmirdilər. Ona görə də konstitusiyanın müəllifləri iki-mərhələli sistem təsis etdilər ki, buna əsasən xalq səs verir və onların səslərini Seçki Kollegiyası adlanan kiçik qrup qeydiyyadan keçirir. Ümummilli səsvermədən sonra hər ştatın nümayəndələri toplaşaraq prezident seçirlər. Həmin seçicilər hər ştatdan olan Konqres nümayəndəliyinin ekvivalentidir. Ştatda hansı namizəd qalib gəlirsə bütün elektorları da o götürür. Seçiciləri verilmiş səslərə proporsional şəkildə müəyyən edən Nebraska və Meyn ştatları istisna təşkil edir. Həmçinin Kolumbiya Mahalı kimi qeyri-ştat əraziləri təmsil edən üç əlavə elektor da var ki, bunların cəmi 538 edir.Sadə 270 elektoral səs çoxluğu prezidenti müəyyən edir. Amma əgər heç bir namizəd həmin səsi toplaya bilməsə, onda Kontitutsiya prezidenti seçməyi Nümayəndələr Palatasına həvalə edir, hərçənd ki, bu, son 200 ildə baş verməyib. Əksər hallarda ümumi səsverməni qazanan namizəd elektoral səsverməni qazanır. 2000-ci ildə isə situasiya fərqli oldu. Demokrat Al Qor Corc Buşdan yarım milyon əlavə səs və 266 elektoral səs toplamışdı. Amma onun rəqibi Florida ştatında cüzi üstünlüyə malik idi.

Qor ştatda səslərin yenidən sayılmasını tələb etdi. Buş isə məsələni Ali Məhkəməyə çıxardı. Məhkəmə Respublikaçı namizədin tərəfini saxlayaraq ona 25 elektoral səs və bununla da Ağ Evi verdi. Beləliklə,  müəyyən bir ştatda səslərin əksər çoxluğunu qazanmış namizəd hətta cüzi üstünlük əldə etdiyi halda belə bu ştatı Kollegiyada təmsil edən bütün seçkiçilərin səsini götürür. Men və Nebraska ştatlarının hər birində daha çox səs toplamış namizəd iki seçkiçinin səsini almaqla yanası, daha bir seçki nümayəndəsini   isə ABŞ Konqresinə nümayəndə göndərən hər bir ştatın seçki dairəsində qələbə qazandığına görə alır. Ölkənin qurucuları Seçki Kollegiyasını milli hökümətlə ştatlar arasında səlahiyyətlərin bölgüsünü aparmağa imkan verən təsisat kimi yaradıblar. Seçki Kollegiyası kimi prezident seçkisi sisteminə uyğun olaraq, seçicilərin əksər səs çoxluğu hələ seçkilərdə qələbə qazanmaq demək deyil. Eynən bu da istisna deyil ki, hər bir ştatda keçirilən seçkilərin nəticələrinə uyğun olaraq seçki nümayəndlərinin səsvermələrinin nəticələri bütövlükdə ölkədə keçirilən səsvermənin nəticələrindən fərqli nəticələr verə bilər. Hər bir ştatda əhalinin sayına görə müəyyən miqdarda kollegiya üzvləri var. Namizədlər is qeyd edildiyi kimi seçkidə qələbə qazanmaq üçün 538 kollegiya üzvünün an azı 270-nin səsini toplamalıdır. Onu da bildirək ki, bir neçə istisna xaric, hər bir ştatın seçki kollegiyası səslərinin hamısını həmin ştatda ən çox səs toplayan namizədə verir. Məsələn, Pensilvaniyada xalq səsverməsinin qalibi seçki kollegiyasının 19 səsini alır. Alyaska, Şimali Dakota, Cənubi Dakota, Vermont, Vayominq və Kolumbiya Dairəsinin hərəsinin üç seçki kollegiyası səsi var. Ən çox Seçki kollegiyası səsinə malik ştatlarsa 54 səslə Kaliforniya, 40 səslə Texas, 30 səslə Florida və 28 səslə Nyu-Yorkdur. 38 ştatda əsrin başlanğıcından bəri eyni partiya bütün prezident seçkilərində səslərin çoxunu əldə edib və çox vaxt böyük fərqlə qələbə qazanıb. Yalnız 12 ştat 2000-ci ildən bəri azı bir dəfə fərqli nəticə göstərib. Bəzi ştatlarda isə eyni partiya üstünlüyü bundan da uzun müddət qoruyub saxlayıb. Məsələn, Minnesotada seçicilər ta 1976-cı ildən bəri səslərin çoxunu Demokratlara veriblər. Texasda isə seçicilər 1980-ci ildən bəri daim Respublikaçılara səs verirlər.

Ramil QULİYEV







VİDEO

Pezeşkian Şahin Mustafayevlə görüşdə səhv etdi, ermənilər isə səhvdən yapışdı... - VİDEO

Türk dövlətlərinin vahid xəritə qərarı Rusiyada təşvişə səbəb oldu... - VİDEO

Paşinyanın yarımçıq saziş təklifi Rusiyada da sərt tənqid edildi - Bu, demaqogiyadır, özünü aldatmaqdır - VİDEO

“Şuşanı gördüm, elə bil oğlumu gördüm” - Şəhid Rəşad Mikayılzadənin atası...

Azərbaycanın iqtisadi üstünlükləri Ermənistana təsirli zərbəyə çevrildi...

Növbəti delimitasiya sərhədin harasında aparılacaq? - 10-cu görüşün nəticəsi...

SON XƏBƏRLƏR

04.11.2024 | 22:35
İki vəkilə töhmət verildi, birinin fəaliyyəti dayandırıldı

04.11.2024 | 20:55
Vaşinqton-Cənubi Qafqaz münasibətlərində yeni mərhələ açılır...

04.11.2024 | 20:38
ABŞ-da 2024 seçkiləri - cəmiyyət heç vaxt belə parçalanmayıb...

04.11.2024 | 20:26
İstanbulda "Aşıq Mikayıl Azaflı. Seçilmiş şeirlər" və "Azərbaycan nağılları" kitablarının təqdimatı keçirilib

04.11.2024 | 20:23
Rusiya Türkiyənin Akkuyu AES-nə yanğın təhlükəsizlik sistemini niyə vermir?..

04.11.2024 | 20:08
Gürcüstan seçkiləri Ermənistan üçün bu problemi yaratdı...

04.11.2024 | 19:55
Türkiyə 2024-cü ilin 3-cü rübünü turizm sahəsində rekord nəticələrlə bağlayır

04.11.2024 | 19:47
Xroniki və nadir xəstəlik daşıyıcılarına mühüm dəstək jesti...

04.11.2024 | 19:35
İran-İsrail savaşı yeni formaya keçdi - quru qoşunları üz-üzə gəldi...

04.11.2024 | 19:21
Qarabağ və Zəngəzurun sahibkarlıq subyektləri barədə ilginc faktlar var...

04.11.2024 | 19:07
Azərbaycan təmsilçisi Minsk Təhlükəsizlik Konfransından qayıtdı... - MÜSAHİBƏ

04.11.2024 | 18:53
Makron "Şengen zonasını" dağıdır - 6 ölkə ilə sərhədləri bağladı...

04.11.2024 | 18:38
“Şuşanı gördüm, elə bil oğlumu gördüm” - Şəhid Rəşad Mikayılzadənin atası...

04.11.2024 | 18:24
Mədəni-maarif proqramlarına daim yenilikçi münasibət olmalıdır...

04.11.2024 | 18:15
Bakıda və Sumqayıtda qanunsuz yaşayan 75 əcnəbi saxlandı

04.11.2024 | 18:10
Azərbaycanın iqtisadi üstünlükləri Ermənistana təsirli zərbəyə çevrildi...

04.11.2024 | 17:57
Qazax-İrəvan qaz kəməri bərpa olunur - ermənilər şübhə edir, Naxçıvan-İrəvan variantı da var...

04.11.2024 | 17:44
Növbəti delimitasiya sərhədin harasında aparılacaq? - 10-cu görüşün nəticəsi...

04.11.2024 | 17:36
İran prezidenti COP29-da iştirak edəcək

04.11.2024 | 17:31
Azərbaycan münaqişə boyunca beynəlxalq təşkilatlarla işləməkdən imtina etsəydi... Yaxın tarixə baxış...

04.11.2024 | 17:27
Maya Sandu Moldovada prezidenti seçildi...

04.11.2024 | 17:18
Dünya mediası COP29-da bu "Hədəfin" qəbul olunacağını xüsusi maraqla izləyir...

04.11.2024 | 17:11
Şəhid Elfaq Nağıyevin xatirəsinə həsr edilmiş karate turniri keçirilib

04.11.2024 | 17:05
Braziliya və Səudiyyənin BRİKS-lə əməkdaşlığı uzun sürməz...

04.11.2024 | 16:51
Şimali Koreya qoşunları Kursk istiqamətində Ukrayna ordusu ilə döyüşə girdi...

04.11.2024 | 16:44
COP29 üçün Azərbaycana gələnlərə viza pulsuz veriləcək

04.11.2024 | 16:33
Xəzərdə Azərbaycan-İran birgə təlimi keçirilib - FOTO

04.11.2024 | 16:24
Yeni beynəlxalq media kanalı fəaliyyətə başlayır - ANEWZ...

04.11.2024 | 15:48
Azərbaycana İrandan 16 kq narkotikin keçirilməsinin qarşısı alındı

04.11.2024 | 15:42
Naxçıvanın yeni icra başçısı kimdir? - DOSYE

04.11.2024 | 15:30
İran ərəb ölkələrini məlumatlandırdı - İsraili vuracaqlar...

04.11.2024 | 15:20
BMU-da “COP29 HUB” adlı tədbir keçirilib

04.11.2024 | 15:18
Səmimi insan – sadə deputat

04.11.2024 | 15:15
BMT-nin Cenevrə ofisində mina problemi bağlı yan tədbir keçirilib

04.11.2024 | 15:14
Dini Liderlərin Qlobal Bakı Sammitinin iştirakçıları Fəxri xiyabanı ziyarət ediblər - FOTO

04.11.2024 | 14:14
Lənkəranda 42 min manatlıq dələduzluq edən şəxs saxlandı

04.11.2024 | 13:42
Bakıda STM-in təşkilatçılığı ilə qlobal sanksiya tendensiyaları barədə tədbir keçirildi...

04.11.2024 | 13:17
Avtomobildən kompüter oğurlayan şəxs tutuldu

04.11.2024 | 13:05
Azərbaycan Texnologiya Universitetinə rektor təyin edildi - SƏRƏNCAM

04.11.2024 | 13:04
Prezident Naxçıvana yeni icra başçısı təyin etdi

04.11.2024 | 13:03
Армянским религиозным деятелям: прекратите врать, прекратите разжигать ненависть! - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

04.11.2024 | 12:48
Bu maşınlar 7 min manatadək cərimələnə bilər...

04.11.2024 | 12:30
"Sanksiyalardan qorunmaq üçün İrəvan-Bakı qarşıdurmasına son qoyulmalıdır" - STM-in sədri

04.11.2024 | 12:06
Bayden gedir, bəs Ukrayna?

04.11.2024 | 12:00
Prezident İlham Əliyev və Birinci xanım Mehriban Əliyeva Bakı Olimpiya Stadionunda COP29-la bağlı yaradılan şəraitlə tanış olublar - FOTO/YENİLƏNDİ

04.11.2024 | 11:52
Hindistanda avtobus dərəyə aşıb, 23 nəfər ölüb

04.11.2024 | 11:49
Yol polisi COP29 ilə bağlı sürücülərə müraciət etdi

04.11.2024 | 11:33
Bakı Olimpiya Stadionunda “COP29 – müvəqqəti gömrük nəzarət zonası” yaradılıb

04.11.2024 | 11:15
"Bu gün ali hüquq təhsili alan gənclərin əksəriyyəti prokurorluq əməkdaşı olmaq istəyir”

04.11.2024 | 11:06
Qoyunqırxan qayçı ilə yeznəsinə xəsarət yetirdi...

04.11.2024 | 11:03
Rusiya Türkiyədən narazıdır. Səbəb nədir? - CANLI

04.11.2024 | 11:00
"Bu nəticə yeniyetmə idmanımızın göstəricisidir" - nazirdən palaşım

04.11.2024 | 10:21
Cüdo Federasiyasının Təhsil meneceri Orxan Oruczadəni Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi diplomla təltif edib

04.11.2024 | 10:20
Sumqayıtda evdən kişi meyiti tapılıb

04.11.2024 | 10:10
Ödəmə terminalından oğurluq etmək istəyirdi, yaxalandı...

04.11.2024 | 10:05
ABŞ-dan sabahkı seçkilərlə bağlı addım - Milli Qvardiya hazır vəziyyətə gətirilib

04.11.2024 | 10:00
Yasamalın bəzi küçələrində qaz olmayacaq - əhaliyə XƏBƏRDARLIQ

04.11.2024 | 09:30
Səbaildə motosiklet piyadanı vurub öldürüb

04.11.2024 | 09:28
Millət vəkili yeni model hərbi avtomobili test edərkən qəzaya uğradı...

04.11.2024 | 09:25
Bəzi bölgələrə qar yağır – faktiki hava şəraiti açıqlandı

04.11.2024 | 09:20
Qurban Qurbanovun futbolçu oğlu nişanlanıb

04.11.2024 | 09:15
"Türkiyə Sudandakı vəziyyətdən narahatdır" - XİN bəyanat yayıb

04.11.2024 | 09:10
Daha bir boksçusumuz dünya birinciliyində gümüş medal qazanıb

04.11.2024 | 09:06
Şəkidə ev yanıb

04.11.2024 | 09:00
COP29-un rəqəmsal məlumat platformasının yenilənmiş versiyası istifadəyə verilib

04.11.2024 | 08:48
İspaniyada daşqınlar 217 nəfərin həyatına son qoyub

04.11.2024 | 08:30
Maya Sandu Moldovanın prezidenti seçildi - böyük fərqlə..

03.11.2024 | 22:32
İrəvandakı Fransa səfiri COP29-a qarşı ölkəsinin apardığı "qara işi" bu cür ifşa etdi...

03.11.2024 | 22:19
Moldovada "bomba" xəbərdarlıqları fonunda prezident seçkiləri...

03.11.2024 | 22:05
İran prezidenti Naxçıvana dəhlizlə bağlı bu sözləri niyə dedi...?

03.11.2024 | 21:41
Ermənistanda Trampın guya "Arsax" ermənilərini müdafiə etdiyi" barədə mübahisəli xəbər yaydılar...

03.11.2024 | 19:28
Ukrayna Rusiyanın qarşısında uzağı daha bir il dayana bilər – ölkənin canlı hərbi qüvvəsi tükənir…

03.11.2024 | 18:34
Qərbdən Şimali Koreyanın Ukrayna müharibəsinə qoşulmasına cavab - Qara dənizə hərbi gəmilər çıxarırlar… Putinin köməkçisindən şok iddia…

03.11.2024 | 17:55
Bolton xəbərdarlıq etdi - Tramp uduzsa, nəticələri qəbul etməyəcək, 6 yanvar olayları təkrarlana bilər…

03.11.2024 | 17:10
Masallıda toy karvanında avtoşluq edən sürücü həbs olundu

03.11.2024 | 16:43
Çexiya döyüşmək üçün Ukraynaya 60 əsgər göndərir - prezident Pavel razılıq verdi

03.11.2024 | 15:58
İran yekun qərarını verdi, ölkənin hava məkanı bağlandı - İsrailə hücum hər an başlaya bilər…

03.11.2024 | 15:23
Avropa Tramp seçilsə ABŞ-Avropa münasibətlərinin pozula biləcəyindən narahatdır - 2-ci Tramp dövrünə hazırlıqlar başladı…

03.11.2024 | 15:07
COP29-a hazırlıq çərçivəsində nəqliyyatın idarə olunması üzrə növbəti monitorinqlər keçirilib - FOTO

03.11.2024 | 14:23
Lavrovdan Ukraynaya xəbərdarlıq - razılaşmaları pozmaqda davam etsəz daha çox ərazi itirəcəksiz…

XƏBƏR ARXİVİ

«    Noyabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930