KÖHNƏ VERSİYA            

ABŞ-da 2024 seçkiləri - cəmiyyət heç vaxt belə parçalanmayıb...

Image

ABŞ-da 2024-cü il noyabrın 5-nə təyin edilmiş prezident seçkiləri ölkənin yaxın tarixinin ən mübahisəli seçkilərindən biri kimi tarixə düşəcək. Respublikaçıların prezidentliyə namizədi Donald Tramp bildirib ki, onun rəqibi, Demokratlar Partiyasının namizədi Kamala Harris qalib gəlsə, yaxınlaşmaqda olan III Dünya müharibəsini dayandıra bilməyəcək. 

O, Harrisin qələbəsinin “demokratiyanın sonu” olacağını bildirir. Harrisin tərəfdarları da öz növbəsində Trampın hakimiyyətə gəlməsinin fəlakət olacağını iddia edirlər.

Namizədlərin səsvermədə dəstək rəqəmləri çox yaxındır. Lakin seçkinin nəticəsindən asılı olmayaraq, Amerika cəmiyyəti tarixdə heç vaxt olmadığı qədər parçalanıb. Hesab edilir    ki, 7 “tərəddüdlü ştat” ABŞ-ın 47-ci prezidentini müəyyənləşdirmək baxımından çox önəmli rol oynayacaq. Əslində, seçkinin sonucu bu ştatlar arasında paylanmış cəmi 150 min səsdən asılı ola bilər. Məlumat üçün bildirək ki, “tərəddüdlü ştatlar” ABŞ-ın növbəti prezidentinin kim olacağının müəyyənləşdiyi və mübarizənin gərgin keçdiyi ştatlardır. Belə ştatlar “yelləncək ştatlar” da adlanır. Builki belə ştatlar Pensilvaniya, Miçiqan, Viskonsin, Arizona, Nevada, Corciya və Şimali Karolinadır. Prezident sisteminə sahib olan bir çox başqa ölkələrdən fərqli olaraq, ABŞ öz liderini ümumxalq səsverməsi ilə seçmir. Prezident seçkisinin qalibini ayrı-ayrı ştatlarda keçirilən seçkilərin nəticəsi müəyyənləşdirir. 50 ştatın hər birində və Kolumbiya əyalətində siyasi idarələrə təyinatlar, səsvermənin nəticələri və hər dörd ildən bir Ağ Evə göndəriləcək namizədin seçilməsi noyabır ayının ilk çərşənbə axşamı müəyyən olunur. Bu hal1845-ci ildən mövcuddur. Qeyd edək ki, 19-cu əsrin ortalarında ABŞ sakinlərinin əksəriyyətini fermerlər təşkil edirdi. Bazar günləri onlar mütləq şəkildə kilsələrə baş çəkirdilər, bu səbəbdən seçki prosesinə laqeydlik yarana bilərdi. Şəhərlər böyük olduğundan seçki məntəqələrinə çatmaq üçün də xeyli vaxt tələb olunurdu. Elə o ovaxtdan ən yaxşı variant kimi qərara alınıb ki, seçkiləri çərşənbə axşamı keçirilsin. Noyabr ayı da təsadüfi seçilməyib. Bu ayda əksər təsərrüfat işləri bitir,  həm də yollarda vəziyyəti çətinləşdirən qar mövsümü hələ başlamamış olur. Hazırda ABŞ-da fermerlər əhalinin çox hissəsini təşkil etməsələr də, təxminən iki əsr bundan əvvəl qoyulmuş seçki ənənələri qorunub saxlanılır. ABŞ federal hüququ səs vermək üçün minimum yaş həddini 18 yaş kimi müəyyənləşdirib. Burada seçkilərin keçirilməsinə, seçki qeydiyyatına, seçki yerinə və qiyabi səsvermənin necə keçirildiyinə dair 50 müxtəlif ştat və onların qanunlarının mövcud olduğu bir qarışıq sistem var. Seçkilərin bütün bu incəlikləri federal qanunlar deyil, ştat qanunları ilə tənzimlənir.

Son illər “erkən səsvermə” sistemi də inkişaf edib. Artıq ABŞ-da keçirilən seçkilərdə erkən səsvermədə təxminən 70 milyon amerikalı iştirak edib. Bir çox ştatda seçki günündən əvvəl həm poçt, həm də şəxsən səsverməyə çağırışlar görünməmiş erkən səsvermə dalğasına səbəb olub. Konstitusiyaya əsasən, prezidentə səs verən insanlar əslində 538 nəfərdən ibarət Seçiçilər Kollegiyasını seçir.   1787-ci ildə ABŞ Konstitutsiyası tərtib olunanda heç bir Avropa millətində vətəndaşlar dövlət başçısını birbaşa seçmirdilər. Ona görə də konstitusiyanın müəllifləri iki-mərhələli sistem təsis etdilər ki, buna əsasən xalq səs verir və onların səslərini Seçki Kollegiyası adlanan kiçik qrup qeydiyyadan keçirir. Ümummilli səsvermədən sonra hər ştatın nümayəndələri toplaşaraq prezident seçirlər. Həmin seçicilər hər ştatdan olan Konqres nümayəndəliyinin ekvivalentidir. Ştatda hansı namizəd qalib gəlirsə bütün elektorları da o götürür. Seçiciləri verilmiş səslərə proporsional şəkildə müəyyən edən Nebraska və Meyn ştatları istisna təşkil edir. Həmçinin Kolumbiya Mahalı kimi qeyri-ştat əraziləri təmsil edən üç əlavə elektor da var ki, bunların cəmi 538 edir.Sadə 270 elektoral səs çoxluğu prezidenti müəyyən edir. Amma əgər heç bir namizəd həmin səsi toplaya bilməsə, onda Kontitutsiya prezidenti seçməyi Nümayəndələr Palatasına həvalə edir, hərçənd ki, bu, son 200 ildə baş verməyib. Əksər hallarda ümumi səsverməni qazanan namizəd elektoral səsverməni qazanır. 2000-ci ildə isə situasiya fərqli oldu. Demokrat Al Qor Corc Buşdan yarım milyon əlavə səs və 266 elektoral səs toplamışdı. Amma onun rəqibi Florida ştatında cüzi üstünlüyə malik idi.

Qor ştatda səslərin yenidən sayılmasını tələb etdi. Buş isə məsələni Ali Məhkəməyə çıxardı. Məhkəmə Respublikaçı namizədin tərəfini saxlayaraq ona 25 elektoral səs və bununla da Ağ Evi verdi. Beləliklə,  müəyyən bir ştatda səslərin əksər çoxluğunu qazanmış namizəd hətta cüzi üstünlük əldə etdiyi halda belə bu ştatı Kollegiyada təmsil edən bütün seçkiçilərin səsini götürür. Men və Nebraska ştatlarının hər birində daha çox səs toplamış namizəd iki seçkiçinin səsini almaqla yanası, daha bir seçki nümayəndəsini   isə ABŞ Konqresinə nümayəndə göndərən hər bir ştatın seçki dairəsində qələbə qazandığına görə alır. Ölkənin qurucuları Seçki Kollegiyasını milli hökümətlə ştatlar arasında səlahiyyətlərin bölgüsünü aparmağa imkan verən təsisat kimi yaradıblar. Seçki Kollegiyası kimi prezident seçkisi sisteminə uyğun olaraq, seçicilərin əksər səs çoxluğu hələ seçkilərdə qələbə qazanmaq demək deyil. Eynən bu da istisna deyil ki, hər bir ştatda keçirilən seçkilərin nəticələrinə uyğun olaraq seçki nümayəndlərinin səsvermələrinin nəticələri bütövlükdə ölkədə keçirilən səsvermənin nəticələrindən fərqli nəticələr verə bilər. Hər bir ştatda əhalinin sayına görə müəyyən miqdarda kollegiya üzvləri var. Namizədlər is qeyd edildiyi kimi seçkidə qələbə qazanmaq üçün 538 kollegiya üzvünün an azı 270-nin səsini toplamalıdır. Onu da bildirək ki, bir neçə istisna xaric, hər bir ştatın seçki kollegiyası səslərinin hamısını həmin ştatda ən çox səs toplayan namizədə verir. Məsələn, Pensilvaniyada xalq səsverməsinin qalibi seçki kollegiyasının 19 səsini alır. Alyaska, Şimali Dakota, Cənubi Dakota, Vermont, Vayominq və Kolumbiya Dairəsinin hərəsinin üç seçki kollegiyası səsi var. Ən çox Seçki kollegiyası səsinə malik ştatlarsa 54 səslə Kaliforniya, 40 səslə Texas, 30 səslə Florida və 28 səslə Nyu-Yorkdur. 38 ştatda əsrin başlanğıcından bəri eyni partiya bütün prezident seçkilərində səslərin çoxunu əldə edib və çox vaxt böyük fərqlə qələbə qazanıb. Yalnız 12 ştat 2000-ci ildən bəri azı bir dəfə fərqli nəticə göstərib. Bəzi ştatlarda isə eyni partiya üstünlüyü bundan da uzun müddət qoruyub saxlayıb. Məsələn, Minnesotada seçicilər ta 1976-cı ildən bəri səslərin çoxunu Demokratlara veriblər. Texasda isə seçicilər 1980-ci ildən bəri daim Respublikaçılara səs verirlər.

Ramil QULİYEV







VİDEO

Suriya azı 4 yerə bölünür... Əsəd "keçi qiymətinə" satılır - David koridoru gerçəkləşə bilər... - VİDEO

Paşinyan Azərbaycanla kiçik müharibə ssenarisi üzərində işləyir... - VİDEO

Konqresmen Pallone Bakıdan qaçdı və ABŞ da “tünd sirkə kimi partladı”... - VİDEO

O hansı prosedurlardır ki, öz alimlərimizə olar, xarici alimlərə olmaz - nazir çox maraqlı məsələ qaldırdı...

Qərbi Azərbaycan konsepsiyası Qlobal forum üzvlərinə paylandı...

Bayden hökuməti son nəfəsində də Azərbaycanın daxili işlərinə müdaxilə etdi...

SON XƏBƏRLƏR

14.12.2024 | 08:43
Tələbə və şagirdlərdən müəllimlərə şokolad hədiyyəsi - kampaniya kütləviləşir...

13.12.2024 | 23:10
Rusiya Suriyanın taxılını kəsdi...

13.12.2024 | 22:28
"Azərbaycana qarşı hələ də dezinformasiya siyasəti aparılır" Hikmət Hacıyev

13.12.2024 | 21:44
Sabiq diplomat BAMF-ın beynəlxalq məsələlər üzrə məsləhətçisi seçildi - FOTO

13.12.2024 | 21:18
Suriya erməniləri əslində Paşinyana daha lazım deyil - onları istifadə edib atdılar...

13.12.2024 | 21:02
Paşinyan hələ də “Sovet Ermənistanının xəritəsi” üzərində oynayır, ərazi iddiasını isə yerə qoymur...

13.12.2024 | 20:47
Türkiyə-Ermənistan sərhəd görüşlərinin yeni mərhələsi başladı...

13.12.2024 | 20:32
O hansı prosedurlardır ki, öz alimlərimizə olar, xarici alimlərə olmaz - nazir çox maraqlı məsələ qaldırdı...

13.12.2024 | 20:18
Qərbi azərbaycanlıların qayıdışı dünya gündəminə oturur - Ermənistan əndişə içindədir...

13.12.2024 | 20:04
İran Gürcüstan azərbaycanlıları arasında şübhəli işlər görür...

13.12.2024 | 19:49
Avropa dövlətləri Suriya qaçqınlarını sığınacaq hüququndan məhrum edir...

13.12.2024 | 19:35
14 dekabr - Gürcüstanda silahlı üsyan anonsu verildi... "cinayətə uymayın" əks çağırışlar var...

13.12.2024 | 19:22
Paşinyanın Avropa Birliyi siyasəti başdan-ayağa ziddiyyətlidir, həm də rişxənd obyekti olur...

13.12.2024 | 19:08
Köçəryan, Sarkisyan və Ohanyan müharibə cinayətlərinə görə layiqli cəzalarını ilk növbədə almalıdır...

13.12.2024 | 18:54
Bir saatlıq Makron-İvanişvili telefon danışığının ilginc detalları...

13.12.2024 | 18:40
Qlobal soyqırım forumunda Ermənistanın daha bir cəhdi iflasa uğradı...

13.12.2024 | 18:27
Qərbi Azərbaycan konsepsiyası Qlobal forum üzvlərinə paylandı...

13.12.2024 | 18:14
Yerli istehsal avtobuslar 8 illiyə vergidən azad olunacaq - nə faydası var?..

13.12.2024 | 18:00
Paşinyan Bakının son layihəsinə cavabı Trampa görə(?) gecikdirir...

13.12.2024 | 17:53
"Bakı Sığorta"nın lisenziyası ləğv edildi

13.12.2024 | 17:48
Leyla Əliyeva Kiqali Soyqırımı Memorialını ziyarət etdi - FOTO

13.12.2024 | 17:46
Bayden hökuməti son nəfəsində də Azərbaycanın daxili işlərinə müdaxilə etdi...

13.12.2024 | 17:33
Medvedyev Suriya ordusunun zəifliyini Bəşərin idarəçiliyinin üstünə atdı, "ölkə bölünəcək" dedi...

13.12.2024 | 17:20
Kənd kitabxanaları getdikcə istifadəsiz hala düşür - çıxış yolları...

13.12.2024 | 17:08
Hərbi xidmət müddətinin azaldılması ilə bağlı müzakirələr başladı....

13.12.2024 | 17:01
Xocalının Ballıca kəndinə köç başladı - FOTO/YENİLƏNDİ

13.12.2024 | 16:57
ABŞ və İsrail İranın nüvə obyektlərinə zərbə endirə bilər... Trampdan mesaj - Hər an hər şey ola bilər...

13.12.2024 | 16:51
Heydər Əliyev Fondu “Afrika ölkələrində təhsil və mədəniyyətin inkişafı” layihəsini həyata keçirir - FOTO

13.12.2024 | 16:37
Səfərbərlik Xidməti də ödənişli hərbi xidmətlə bağlı təklifi dəstəklədi...

13.12.2024 | 16:28
Leyla Əliyeva Ruanda Prezidenti ilə görüşdü - FOTO

13.12.2024 | 16:24
Azərbaycanın İrandakı Səfirliyinin konsulluq şöbəsi fəaliyyətini bərpa edir

13.12.2024 | 16:15
Tramp Ukraynanın Rusiyanı ABŞ raketləri ilə vurmasına qarşı çıxdı - qəti əleyhinəyəm...

13.12.2024 | 16:12
Prezident Mülki Prosessual Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi barədə qanunu təsdiqlədi

13.12.2024 | 16:11
Azərbaycanla İndoneziya arasında diplomatik və xidməti pasportların sahibləri vizadan azad edildi

13.12.2024 | 16:09
Azərbaycanla Səudiyyə arasında diplomatik və xidməti pasport sahibləri vizadan azad edildi

13.12.2024 | 16:05
Hərbi qulluqçuların xidmətinin son yaş həddi azaldılır

13.12.2024 | 16:03
İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında qanun təsdiqləndi

13.12.2024 | 15:55
Ağsaqqallar Şurası Eynəddin Məmmədovu təltif etdi - FOTO

13.12.2024 | 15:53
Lerikdə narkokuryer külli miqdarda narkotiklə tutuldu - FOTO

13.12.2024 | 15:37
Azərbaycan SQ-nin ehtiyat şəxsi heyətinin yaradılması ilə bağlı yaş həddi 35-dən 30-a endirilir

13.12.2024 | 15:26
Dinc dövrdə bu vətəndaşlar hərbi xidmətə çağırılmayacaq...

13.12.2024 | 15:16
Bakıda 4 nəfəri aldadıb pullarını ələ keçirən dələduz yaxalandı...

13.12.2024 | 14:37
Avropa İttifaqı dron ordusu yarada bilər...

13.12.2024 | 14:23
Mənzil özəlləşdirmək üçün sənədlərin tələb edilməsi qaydası dəyişir

13.12.2024 | 14:11
ABŞ Gürcüstan rəsmilərinə viza məhdudiyyəti qoydu...

13.12.2024 | 14:10
Göyçayda pirotexniki vasitələr satan şəxs saxlandı

13.12.2024 | 14:00
Tanınmış restoranlar MICHELIN Guide İstanbul, İzmir, Muğla 2025 seçiminə qoşuldu

13.12.2024 | 13:51
Bakıda 15700 manatlıq mənimsəmə - şirkətin soyuducularını satıb pulunu ələ keçirdi

13.12.2024 | 13:28
Bakıda narkokuryerlərə qarşı əməliyyat keçirildi, saxlanılanlar var - FOTO/VİDEO

13.12.2024 | 13:17
Heydər Əliyevin Azərbaycan Respublikasının milli təhlükəsizlik siyəsətinin formalaşmasında və inkişafında rolu

13.12.2024 | 13:13
Müdafiə Nazirliyində daha bir maliyyə xidmət rəisi məsuliyyətə cəlb olundu

13.12.2024 | 13:03
Что стоит за американской любовью к Армении? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

13.12.2024 | 12:50
Tramp Avropa ölkələrinin Ukraynaya əsgər göndərməsini istədi, öz əsgərlərini isə göndərmir…

13.12.2024 | 12:47
Ali Məhkəmədən qərar - kommunal borc bu hallarda silinəcək...

13.12.2024 | 11:16
Dələduzluqda şübhəli bilinən 3 nəfər saxlandı

13.12.2024 | 11:03
Sabah Gürcüstanın taleyi həll olunacaq - CANLI

13.12.2024 | 10:54
Hərbi xidmətə çağırış müddətinin yuxarı həddinin 30 yaşa endirilməsi təklif olunur

13.12.2024 | 10:40
Narkotik qəbul edib avtoşluq edən sürücü həbs olundu

13.12.2024 | 10:28
Paşinyan Moskvaya getdi

13.12.2024 | 09:37
ABŞ Ukraynaya yarım milyard dollarlıq yeni yardım paketini açıqladı

13.12.2024 | 09:24
Özəl pensiya fonduna rəsmi start verildi...

13.12.2024 | 08:38
Plastik cərrahlar göbələk kimi qaynayır - Səhiyyənin gözləmə mövqeyi təəccüblüdür...

12.12.2024 | 21:17
Türkiyənin İran və Rusiyaya xəyanəti? - Duqinin sərsəmləmələri...

12.12.2024 | 21:06
Suriya erməniləri niyə Yerevana qaçmaq istəyirlər?..

12.12.2024 | 21:01
Paşinyan Konstitusiyada Müstəqillik bəyannaməsinə istinadın təzə izahını ixtira etdi...

12.12.2024 | 20:46
Fransanın Azərbaycan iqtisadiyyatına investisiyası 1 ildə 77 dəfə artıb - inanılmaz...

12.12.2024 | 20:33
Suriya normallaşmasında Azərbaycanla Türkiyənin birgə vacib işləri var...

12.12.2024 | 20:18
Makron Fransada fövqəladə vəziyyətə hazırlaşır...

12.12.2024 | 20:03
Nazirliyin ali təhsil barədə təkliflərinə bir universitet rektorundan reaksiya yoxdur...

12.12.2024 | 19:49
Ermənilər Messinin Bakıya gəlişindən odlanıblar - "Biz də acığa Ronaldonu İrəvana gətirməliyik"...

12.12.2024 | 19:32
Şəhid şair Teymur Turan - son sorağı Soltanlıdan gəldi...

12.12.2024 | 19:18
Ermənistanın Suriyada terror dayaqları məhv oldu, İrəvan muzdlu dəstələrin köməyini itirdi...

12.12.2024 | 19:04
ABŞ-ın, Rusiyanın, Avropanın Suriya siyasətinə türk faktoru yön verəcək...

12.12.2024 | 18:48
Rusiya Əsədi təslim etməsə, Hmeymim bazası ölkədən çıxarılacaq...

12.12.2024 | 18:34
Əsədin muzdlu qatilləri Qarabağda Ermənistan ordusunun sıralarında...

12.12.2024 | 18:20
Ermənistan Fransa ilə növbəti Müdafiə Əməkdaşlığı proqramını imzaladı...

12.12.2024 | 18:06
Azərbaycan ailəsində braziliyalı dayələrə və aşpazlara üstünlük(?) verilir...

12.12.2024 | 17:53
Roma Papası Korsika xalqının Fransa ilə mübarizəsinə laqeyd qalmamalıdır...

12.12.2024 | 17:40
Dövlət maraqlarının hədəfə alınması ölkənin uğurları ilə bağlıdır...

12.12.2024 | 17:27
Dövlətçiliyin xilası Heydər Əliyevin müvəqqəti atəşkəs qərarından başladı...

XƏBƏR ARXİVİ

«    Dekabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031