KÖHNƏ VERSİYA            

Rusiya Türkiyənin Akkuyu AES-nə yanğın təhlükəsizlik sistemini niyə vermir?..

Image

Moskva Akkuyu AES-in tikintisini Turkiyəni təsir altında saxlamaq məqsədilə qəsdən uzadır

Akkuyu Atom Elektrik Stansiyası (AES) Türkiyənin Aralıq dənizi sahilindəki Mersin vilayətinin Gülnar kəndində tikilməkdə olan nüvə elektrik stansiyasıdır. Bir blokun vahid gücü 1200 MVt olan VVER-1200 tipli reaktorlu dörd enerji bloku tikilir. Ümumi layihə gücü 4800 MVt-dır. 

Birinci blokun fiziki işə salınması 2024-cü ilə, istismara verilməsi isə 2025-ci ilə planlaşdırılırdı. Layihənin icrasına 3 aprel 2018-cü ildə başlanılıb. İlkin razılaşmaya görə, AES 2023-cü ildə istismara verilməli idi. Lakin müxtəlif səbəblərdən AES-in tam gücü ilə işə düşmə tarixi 2028-ci ilə qədər uzadılıb.

AES-in tikintisinin başa çatması müxtəlif səbəblərdən layihədə nəzərdə tutulduğu ilkin tarixdən bir il gecikdirilir. Hələ tikintinin 2028-ci ildə başa çatacağı bildirilir. Hazırda Rusiyanın Saratov şəhərində qeydiyyatdan keçən "Rubej" şirkəti Akkuyu AES-in yanğın təhlükəsizliyi sistemleri ilə təhcizatından imtina edib.

Akkuyu AES-i üçün yanğınsöndürmə sistemlərinin tədarükündən imtina etmək Saratov “Rubej” şirkətinə 352 milyon rubla başa gələ bilər. "Rubej" bu məbləği müqavilənin uğursuzluğundan 5,4 milyon dollar (və ya Mərkəzi Bankın məzənnəsi ilə 525 milyon rubl) məbləğində itkiləri sübuta yetirilən Sankt-Peterburq "Elektropult"  ASC zavoduna ödəməlidir. "Rubej" isə 1,8 milyon dollar (172 milyon rubl) məbləğində cərimə ödəməyə nail olub. Bu qərarı oktyabrın 26-da Sankt-Peterburq vilayətinin Arbitraj Məhkəməsi qəbul edib.

"Elektropult" zavodu Akkuyuya avadanlıq və müxtəlif elektron sistemlər təqdim etməli idi. 2020-ci ilin dekabrında "Elektropult" AES-in  dörd bloku üçün yanğından mühafizə monitorinqi və idarəetmə sistemlərinin istehsalı və təchizatı üçün "Rubej" şirkəti ilə müqavilə bağlayıb. Saratov mütəxəssisləri isə avadanlığı quraşdırıb istismara verməyi, sertifikatlaşdırma ilə bağlı məsələlərin həllini və xüsusi proqram təminatından istifadə hüquqlarının təmin edilməsini öhdəsinə götürmüşdü. Müqavilənin ümumi dəyəri 18,2 milyon dollar təşkil edib. 

"Rubej" AES üçün lazım olan avadanlıqları Yanğın Avtomatlaşdırma Dizayn Bürosunun obyektlərində istehsal etmək niyyətində idi. Müqavilə üzrə bütün işlərin 2023-cü ilin dekabrına qədər tamamlanacağı gözlənilirdi. Avadanlığın ilk tədarükünə isə 2021-ci ildə başlanılmalı idi. 

2021-ci ilin iyun ayına qədər tərəflər texniki nüansları müzakirə edərək yazışiblar. Heç tədarüklər başlamadan - 2022-ci ilin martında "Rubej" müqaviləyə xitam verildiyini elan etdi və bu layihə ilə bağlı bütün danışıqları dayandırdı.

"Elektropult" zavodu "Rubej"in layihədən çıxması ilə razılaşmadı. Zavodun iddiasına əsasən, 2022-ci ilin sentyabrında Sankt-Peterburq vilayətinin Arbitraj Məhkəməsi Saratov zavodunun müqaviləni birtərəfli qaydada yerinə yetirməkdən imtinasını etibarsız elan etdi. Üstəlik, müqavilənin özü 2023-cü ilin sentyabrında məhkəmə qərarı ilə ləğv edilib.

Avadanlıqların təhvil verilməsi baş tutmadığı üçün "Elektropult" zavodu "Rubej"dən cərimə tələb edib. "Rubej" isə "Elektropult" müəssisəsinin iddiaları ilə razılaşmayıb.

“Rubej”in baş direktoru Anna Qusarova “Mashnews”un sorğusuna cavab olaraq bildirib ki, şirkət cərimənin ödənilməsi ilə bağlı məhkəmənin qərarına etiraz edəcək.

Məhkəmə “Rubej” şirkətinin layihəni tərk etməsi səbəbindən "Elektropult" zavodunun birbaşa itkilərini 2,14 milyon dollar qiymətləndirib. Sankt-Peterburq müəssisəsi Rosatom Avtomatlaşdırılmış İdarəetmə Sistemləri (RACS) ilə müqavilə əsasında Akkuyuya avadanlıq tədarük edəcəkmiş. "Rubej" ilə bağlı vəziyyətə görə, "Elektropult" nümayəndələrinin məhkəmə iclaslarında açıqladığı məlumata görə, RASU ilə müqavilənin dəyəri azaldılıb. Hətta sonradan Akkuyu AES üçün yanğından mühafizə sistemləri quraşdırmalı olan "Rubej" şirkətinin qalib olduğu tenderin nəticələri belə ləğv edilib.

Bununla yanaşı, AES-in tikintisinin və onun yanğından mühafizə sisteminin quraşdırılmasında gecikmələrə bir çox digər bəhanələr də gətirilib. Məsələn, bildirilir ki, bu, Türkiyədə ilk AES olduğu üçün ölkədə bu tip stansiyaların standartları olmadığından, layihə Rusiya standartlarına uyğun icra edilib. Sonradan isə Türkiyə öz standartlarını qəbul edərək, layihəni həmin standartlara uyğunlaşdırmağı tələb edib. Halbuki, layihənin icraçı şirkəti onun sifarişçisi - Türkiyə hökuməti ilə bu standartları əvvəlcədən müəyyən etməli, ya da layihənin Rusiya standartlarına uyğun icrasını razılaşdırmalı idi. Ruslar çox güman ki, qəsdən AES-i rus standartlarına uyğun tikməyə başlayıb. Sonradan Turkiyə hökumətinin standartlar barədə tələbləri layihə müddətinin uzanmasina səbəb olub.

Bununla yanaşı, yanğından mühafizə sisteminin quraşdırılması üçün istehsal edilən avadanlıqların standartlarının razılaşdırılması üçün guya rusyalı mütəxəssislər pandemiya səbəbindən Turkiyəyə səfər edə bilməyiblər və bu səbəbdən avadanlıqlar rus standartlari ilə istehsal edilib. Hazırda isə həmin avadanlıqlar türk standartlarına uyğun gəlmədiyi üçün yararsız hesab edilir.

AES tikintisində gecikmələrin bir səbəbi kimi də Rusyaya tətbiq edilən sanksiyalar göstərilir.

Göstərilən səbəblərin ən ağlabatanı da elə yalnız sanksiyalardır. Digər səbəblər - məhkəmə çəkişmələri, pandemiya və standartlar fərqi və s.-nin AES-in işini süni şəkildə ləngitmək üçün bəhanə olduğu açiq-aşkar görünür. Bu, rus şirkətlərinin xaricdə icra etdiyi ilk layihə deyil. Lap ilk layihə olsa belə, onlar dəqiq bilir ki, bu cür dövlət səviyyəli layihənin standartlari hökumətlə mütləq razilaşdırılmalı idi. Bu razılaşma üçün səfərlərin qarşısını heç bir pandemiya kəsə bilməzdi.

O ki qaldi Rusiya məhkəmələrinin qərarlarına, həmin məhkəmələrin müstəqil olması, dövlət qurumlarının istəklərini yerinə yetirməməsi inandırıcı deyil.

Fikrimizcə, Akkuyu AES-nin tikintisində rus standartlarından istifadəyə cəhd və tikintinin vaxtının uzadılması Rusiya hökumətinin siyasi sifarişidir. Rusiya hökuməti həm AES-i öz standartları ilə tikməyə cəhd göstərməklə, həm də tikintinin vaxtını uzatmaqla Türkiyəni daha uzun müddətə özünə bağlı, bir növ özündən asılı vəziyyətdə saxlamaq istəyir. Çünki  Rusiya dəqiq bilir ki, Turkiyə ilə onun əməkdaşlığı yalnız strateji maraqlar üzərində qurulub. İndiki dönəmdə çox surətlə dəyişən dünyada, surətli geosiyasi dinamika şəraitində Turkiyə ilə əməkdaşlığa zərbə dəyə bilər. O halda Türkiyə bu tikinti müqaviləsinə görə Rusiyaya güzəştə getməyə məcbur qalacaq. Fikrimizcə, Akkuyu AES-in istifadəyə verilmə müddətinin uzanmasının əsl səbəbi məhz budur. AES-in istismara verilməsi vaxti hazırda 2028-ci il göstərilsə də, ay və gün kimi dəqiq tarixi ortada yoxdur. Bu da sübhə doğurur ki, hazirda göstərilən tarix yenidən uzadila bilər.

Akif NƏSİRLİ







VİDEO

Suriya azı 4 yerə bölünür... Əsəd "keçi qiymətinə" satılır - David koridoru gerçəkləşə bilər... - VİDEO

Paşinyan Azərbaycanla kiçik müharibə ssenarisi üzərində işləyir... - VİDEO

Konqresmen Pallone Bakıdan qaçdı və ABŞ da “tünd sirkə kimi partladı”... - VİDEO

O hansı prosedurlardır ki, öz alimlərimizə olar, xarici alimlərə olmaz - nazir çox maraqlı məsələ qaldırdı...

Qərbi Azərbaycan konsepsiyası Qlobal forum üzvlərinə paylandı...

Bayden hökuməti son nəfəsində də Azərbaycanın daxili işlərinə müdaxilə etdi...

SON XƏBƏRLƏR

13.12.2024 | 23:10
Rusiya Suriyanın taxılını kəsdi...

13.12.2024 | 22:28
"Azərbaycana qarşı hələ də dezinformasiya siyasəti aparılır" Hikmət Hacıyev

13.12.2024 | 21:44
Sabiq diplomat BAMF-ın beynəlxalq məsələlər üzrə məsləhətçisi seçildi - FOTO

13.12.2024 | 21:18
Suriya erməniləri əslində Paşinyana daha lazım deyil - onları istifadə edib atdılar...

13.12.2024 | 21:02
Paşinyan hələ də “Sovet Ermənistanının xəritəsi” üzərində oynayır, ərazi iddiasını isə yerə qoymur...

13.12.2024 | 20:47
Türkiyə-Ermənistan sərhəd görüşlərinin yeni mərhələsi başladı...

13.12.2024 | 20:32
O hansı prosedurlardır ki, öz alimlərimizə olar, xarici alimlərə olmaz - nazir çox maraqlı məsələ qaldırdı...

13.12.2024 | 20:18
Qərbi azərbaycanlıların qayıdışı dünya gündəminə oturur - Ermənistan əndişə içindədir...

13.12.2024 | 20:04
İran Gürcüstan azərbaycanlıları arasında şübhəli işlər görür...

13.12.2024 | 19:49
Avropa dövlətləri Suriya qaçqınlarını sığınacaq hüququndan məhrum edir...

13.12.2024 | 19:35
14 dekabr - Gürcüstanda silahlı üsyan anonsu verildi... "cinayətə uymayın" əks çağırışlar var...

13.12.2024 | 19:22
Paşinyanın Avropa Birliyi siyasəti başdan-ayağa ziddiyyətlidir, həm də rişxənd obyekti olur...

13.12.2024 | 19:08
Köçəryan, Sarkisyan və Ohanyan müharibə cinayətlərinə görə layiqli cəzalarını ilk növbədə almalıdır...

13.12.2024 | 18:54
Bir saatlıq Makron-İvanişvili telefon danışığının ilginc detalları...

13.12.2024 | 18:40
Qlobal soyqırım forumunda Ermənistanın daha bir cəhdi iflasa uğradı...

13.12.2024 | 18:27
Qərbi Azərbaycan konsepsiyası Qlobal forum üzvlərinə paylandı...

13.12.2024 | 18:14
Yerli istehsal avtobuslar 8 illiyə vergidən azad olunacaq - nə faydası var?..

13.12.2024 | 18:00
Paşinyan Bakının son layihəsinə cavabı Trampa görə(?) gecikdirir...

13.12.2024 | 17:53
"Bakı Sığorta"nın lisenziyası ləğv edildi

13.12.2024 | 17:48
Leyla Əliyeva Kiqali Soyqırımı Memorialını ziyarət etdi - FOTO

13.12.2024 | 17:46
Bayden hökuməti son nəfəsində də Azərbaycanın daxili işlərinə müdaxilə etdi...

13.12.2024 | 17:33
Medvedyev Suriya ordusunun zəifliyini Bəşərin idarəçiliyinin üstünə atdı, "ölkə bölünəcək" dedi...

13.12.2024 | 17:20
Kənd kitabxanaları getdikcə istifadəsiz hala düşür - çıxış yolları...

13.12.2024 | 17:08
Hərbi xidmət müddətinin azaldılması ilə bağlı müzakirələr başladı....

13.12.2024 | 17:01
Xocalının Ballıca kəndinə köç başladı - FOTO/YENİLƏNDİ

13.12.2024 | 16:57
ABŞ və İsrail İranın nüvə obyektlərinə zərbə endirə bilər... Trampdan mesaj - Hər an hər şey ola bilər...

13.12.2024 | 16:51
Heydər Əliyev Fondu “Afrika ölkələrində təhsil və mədəniyyətin inkişafı” layihəsini həyata keçirir - FOTO

13.12.2024 | 16:37
Səfərbərlik Xidməti də ödənişli hərbi xidmətlə bağlı təklifi dəstəklədi...

13.12.2024 | 16:28
Leyla Əliyeva Ruanda Prezidenti ilə görüşdü - FOTO

13.12.2024 | 16:24
Azərbaycanın İrandakı Səfirliyinin konsulluq şöbəsi fəaliyyətini bərpa edir

13.12.2024 | 16:15
Tramp Ukraynanın Rusiyanı ABŞ raketləri ilə vurmasına qarşı çıxdı - qəti əleyhinəyəm...

13.12.2024 | 16:12
Prezident Mülki Prosessual Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi barədə qanunu təsdiqlədi

13.12.2024 | 16:11
Azərbaycanla İndoneziya arasında diplomatik və xidməti pasportların sahibləri vizadan azad edildi

13.12.2024 | 16:09
Azərbaycanla Səudiyyə arasında diplomatik və xidməti pasport sahibləri vizadan azad edildi

13.12.2024 | 16:05
Hərbi qulluqçuların xidmətinin son yaş həddi azaldılır

13.12.2024 | 16:03
İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında qanun təsdiqləndi

13.12.2024 | 15:55
Ağsaqqallar Şurası Eynəddin Məmmədovu təltif etdi - FOTO

13.12.2024 | 15:53
Lerikdə narkokuryer külli miqdarda narkotiklə tutuldu - FOTO

13.12.2024 | 15:37
Azərbaycan SQ-nin ehtiyat şəxsi heyətinin yaradılması ilə bağlı yaş həddi 35-dən 30-a endirilir

13.12.2024 | 15:26
Dinc dövrdə bu vətəndaşlar hərbi xidmətə çağırılmayacaq...

13.12.2024 | 15:16
Bakıda 4 nəfəri aldadıb pullarını ələ keçirən dələduz yaxalandı...

13.12.2024 | 14:37
Avropa İttifaqı dron ordusu yarada bilər...

13.12.2024 | 14:23
Mənzil özəlləşdirmək üçün sənədlərin tələb edilməsi qaydası dəyişir

13.12.2024 | 14:11
ABŞ Gürcüstan rəsmilərinə viza məhdudiyyəti qoydu...

13.12.2024 | 14:10
Göyçayda pirotexniki vasitələr satan şəxs saxlandı

13.12.2024 | 14:00
Tanınmış restoranlar MICHELIN Guide İstanbul, İzmir, Muğla 2025 seçiminə qoşuldu

13.12.2024 | 13:51
Bakıda 15700 manatlıq mənimsəmə - şirkətin soyuducularını satıb pulunu ələ keçirdi

13.12.2024 | 13:28
Bakıda narkokuryerlərə qarşı əməliyyat keçirildi, saxlanılanlar var - FOTO/VİDEO

13.12.2024 | 13:17
Heydər Əliyevin Azərbaycan Respublikasının milli təhlükəsizlik siyəsətinin formalaşmasında və inkişafında rolu

13.12.2024 | 13:13
Müdafiə Nazirliyində daha bir maliyyə xidmət rəisi məsuliyyətə cəlb olundu

13.12.2024 | 13:03
Что стоит за американской любовью к Армении? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

13.12.2024 | 12:50
Tramp Avropa ölkələrinin Ukraynaya əsgər göndərməsini istədi, öz əsgərlərini isə göndərmir…

13.12.2024 | 12:47
Ali Məhkəmədən qərar - kommunal borc bu hallarda silinəcək...

13.12.2024 | 11:16
Dələduzluqda şübhəli bilinən 3 nəfər saxlandı

13.12.2024 | 11:03
Sabah Gürcüstanın taleyi həll olunacaq - CANLI

13.12.2024 | 10:54
Hərbi xidmətə çağırış müddətinin yuxarı həddinin 30 yaşa endirilməsi təklif olunur

13.12.2024 | 10:40
Narkotik qəbul edib avtoşluq edən sürücü həbs olundu

13.12.2024 | 10:28
Paşinyan Moskvaya getdi

13.12.2024 | 09:37
ABŞ Ukraynaya yarım milyard dollarlıq yeni yardım paketini açıqladı

13.12.2024 | 09:24
Özəl pensiya fonduna rəsmi start verildi...

13.12.2024 | 08:38
Plastik cərrahlar göbələk kimi qaynayır - Səhiyyənin gözləmə mövqeyi təəccüblüdür...

12.12.2024 | 21:17
Türkiyənin İran və Rusiyaya xəyanəti? - Duqinin sərsəmləmələri...

12.12.2024 | 21:06
Suriya erməniləri niyə Yerevana qaçmaq istəyirlər?..

12.12.2024 | 21:01
Paşinyan Konstitusiyada Müstəqillik bəyannaməsinə istinadın təzə izahını ixtira etdi...

12.12.2024 | 20:46
Fransanın Azərbaycan iqtisadiyyatına investisiyası 1 ildə 77 dəfə artıb - inanılmaz...

12.12.2024 | 20:33
Suriya normallaşmasında Azərbaycanla Türkiyənin birgə vacib işləri var...

12.12.2024 | 20:18
Makron Fransada fövqəladə vəziyyətə hazırlaşır...

12.12.2024 | 20:03
Nazirliyin ali təhsil barədə təkliflərinə bir universitet rektorundan reaksiya yoxdur...

12.12.2024 | 19:49
Ermənilər Messinin Bakıya gəlişindən odlanıblar - "Biz də acığa Ronaldonu İrəvana gətirməliyik"...

12.12.2024 | 19:32
Şəhid şair Teymur Turan - son sorağı Soltanlıdan gəldi...

12.12.2024 | 19:18
Ermənistanın Suriyada terror dayaqları məhv oldu, İrəvan muzdlu dəstələrin köməyini itirdi...

12.12.2024 | 19:04
ABŞ-ın, Rusiyanın, Avropanın Suriya siyasətinə türk faktoru yön verəcək...

12.12.2024 | 18:48
Rusiya Əsədi təslim etməsə, Hmeymim bazası ölkədən çıxarılacaq...

12.12.2024 | 18:34
Əsədin muzdlu qatilləri Qarabağda Ermənistan ordusunun sıralarında...

12.12.2024 | 18:20
Ermənistan Fransa ilə növbəti Müdafiə Əməkdaşlığı proqramını imzaladı...

12.12.2024 | 18:06
Azərbaycan ailəsində braziliyalı dayələrə və aşpazlara üstünlük(?) verilir...

12.12.2024 | 17:53
Roma Papası Korsika xalqının Fransa ilə mübarizəsinə laqeyd qalmamalıdır...

12.12.2024 | 17:40
Dövlət maraqlarının hədəfə alınması ölkənin uğurları ilə bağlıdır...

12.12.2024 | 17:27
Dövlətçiliyin xilası Heydər Əliyevin müvəqqəti atəşkəs qərarından başladı...

12.12.2024 | 17:14
Böyük layihədə dövlətin 2 faiz payının SOCAR-a verilməsi nə deməkdir...

XƏBƏR ARXİVİ

«    Dekabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031