Bazar günü, 16 fevral 2025
     

Rusiya Türkiyənin Akkuyu AES-nə yanğın təhlükəsizlik sistemini niyə vermir?..

Image

Moskva Akkuyu AES-in tikintisini Turkiyəni təsir altında saxlamaq məqsədilə qəsdən uzadır

Akkuyu Atom Elektrik Stansiyası (AES) Türkiyənin Aralıq dənizi sahilindəki Mersin vilayətinin Gülnar kəndində tikilməkdə olan nüvə elektrik stansiyasıdır. Bir blokun vahid gücü 1200 MVt olan VVER-1200 tipli reaktorlu dörd enerji bloku tikilir. Ümumi layihə gücü 4800 MVt-dır. 

Birinci blokun fiziki işə salınması 2024-cü ilə, istismara verilməsi isə 2025-ci ilə planlaşdırılırdı. Layihənin icrasına 3 aprel 2018-cü ildə başlanılıb. İlkin razılaşmaya görə, AES 2023-cü ildə istismara verilməli idi. Lakin müxtəlif səbəblərdən AES-in tam gücü ilə işə düşmə tarixi 2028-ci ilə qədər uzadılıb.

AES-in tikintisinin başa çatması müxtəlif səbəblərdən layihədə nəzərdə tutulduğu ilkin tarixdən bir il gecikdirilir. Hələ tikintinin 2028-ci ildə başa çatacağı bildirilir. Hazırda Rusiyanın Saratov şəhərində qeydiyyatdan keçən "Rubej" şirkəti Akkuyu AES-in yanğın təhlükəsizliyi sistemleri ilə təhcizatından imtina edib.

Akkuyu AES-i üçün yanğınsöndürmə sistemlərinin tədarükündən imtina etmək Saratov "Rubej" şirkətinə 352 milyon rubla başa gələ bilər. "Rubej" bu məbləği müqavilənin uğursuzluğundan 5,4 milyon dollar (və ya Mərkəzi Bankın məzənnəsi ilə 525 milyon rubl) məbləğində itkiləri sübuta yetirilən Sankt-Peterburq "Elektropult"  ASC zavoduna ödəməlidir. "Rubej" isə 1,8 milyon dollar (172 milyon rubl) məbləğində cərimə ödəməyə nail olub. Bu qərarı oktyabrın 26-da Sankt-Peterburq vilayətinin Arbitraj Məhkəməsi qəbul edib.

"Elektropult" zavodu Akkuyuya avadanlıq və müxtəlif elektron sistemlər təqdim etməli idi. 2020-ci ilin dekabrında "Elektropult" AES-in  dörd bloku üçün yanğından mühafizə monitorinqi və idarəetmə sistemlərinin istehsalı və təchizatı üçün "Rubej" şirkəti ilə müqavilə bağlayıb. Saratov mütəxəssisləri isə avadanlığı quraşdırıb istismara verməyi, sertifikatlaşdırma ilə bağlı məsələlərin həllini və xüsusi proqram təminatından istifadə hüquqlarının təmin edilməsini öhdəsinə götürmüşdü. Müqavilənin ümumi dəyəri 18,2 milyon dollar təşkil edib. 

"Rubej" AES üçün lazım olan avadanlıqları Yanğın Avtomatlaşdırma Dizayn Bürosunun obyektlərində istehsal etmək niyyətində idi. Müqavilə üzrə bütün işlərin 2023-cü ilin dekabrına qədər tamamlanacağı gözlənilirdi. Avadanlığın ilk tədarükünə isə 2021-ci ildə başlanılmalı idi. 

2021-ci ilin iyun ayına qədər tərəflər texniki nüansları müzakirə edərək yazışiblar. Heç tədarüklər başlamadan - 2022-ci ilin martında "Rubej" müqaviləyə xitam verildiyini elan etdi və bu layihə ilə bağlı bütün danışıqları dayandırdı.

"Elektropult" zavodu "Rubej"in layihədən çıxması ilə razılaşmadı. Zavodun iddiasına əsasən, 2022-ci ilin sentyabrında Sankt-Peterburq vilayətinin Arbitraj Məhkəməsi Saratov zavodunun müqaviləni birtərəfli qaydada yerinə yetirməkdən imtinasını etibarsız elan etdi. Üstəlik, müqavilənin özü 2023-cü ilin sentyabrında məhkəmə qərarı ilə ləğv edilib.

Avadanlıqların təhvil verilməsi baş tutmadığı üçün "Elektropult" zavodu "Rubej"dən cərimə tələb edib. "Rubej" isə "Elektropult" müəssisəsinin iddiaları ilə razılaşmayıb.

"Rubej"in baş direktoru Anna Qusarova "Mashnews"un sorğusuna cavab olaraq bildirib ki, şirkət cərimənin ödənilməsi ilə bağlı məhkəmənin qərarına etiraz edəcək.

Məhkəmə "Rubej" şirkətinin layihəni tərk etməsi səbəbindən "Elektropult" zavodunun birbaşa itkilərini 2,14 milyon dollar qiymətləndirib. Sankt-Peterburq müəssisəsi Rosatom Avtomatlaşdırılmış İdarəetmə Sistemləri (RACS) ilə müqavilə əsasında Akkuyuya avadanlıq tədarük edəcəkmiş. "Rubej" ilə bağlı vəziyyətə görə, "Elektropult" nümayəndələrinin məhkəmə iclaslarında açıqladığı məlumata görə, RASU ilə müqavilənin dəyəri azaldılıb. Hətta sonradan Akkuyu AES üçün yanğından mühafizə sistemləri quraşdırmalı olan "Rubej" şirkətinin qalib olduğu tenderin nəticələri belə ləğv edilib.

Bununla yanaşı, AES-in tikintisinin və onun yanğından mühafizə sisteminin quraşdırılmasında gecikmələrə bir çox digər bəhanələr də gətirilib. Məsələn, bildirilir ki, bu, Türkiyədə ilk AES olduğu üçün ölkədə bu tip stansiyaların standartları olmadığından, layihə Rusiya standartlarına uyğun icra edilib. Sonradan isə Türkiyə öz standartlarını qəbul edərək, layihəni həmin standartlara uyğunlaşdırmağı tələb edib. Halbuki, layihənin icraçı şirkəti onun sifarişçisi - Türkiyə hökuməti ilə bu standartları əvvəlcədən müəyyən etməli, ya da layihənin Rusiya standartlarına uyğun icrasını razılaşdırmalı idi. Ruslar çox güman ki, qəsdən AES-i rus standartlarına uyğun tikməyə başlayıb. Sonradan Turkiyə hökumətinin standartlar barədə tələbləri layihə müddətinin uzanmasina səbəb olub.

Bununla yanaşı, yanğından mühafizə sisteminin quraşdırılması üçün istehsal edilən avadanlıqların standartlarının razılaşdırılması üçün guya rusyalı mütəxəssislər pandemiya səbəbindən Turkiyəyə səfər edə bilməyiblər və bu səbəbdən avadanlıqlar rus standartlari ilə istehsal edilib. Hazırda isə həmin avadanlıqlar türk standartlarına uyğun gəlmədiyi üçün yararsız hesab edilir.

AES tikintisində gecikmələrin bir səbəbi kimi də Rusyaya tətbiq edilən sanksiyalar göstərilir.

Göstərilən səbəblərin ən ağlabatanı da elə yalnız sanksiyalardır. Digər səbəblər - məhkəmə çəkişmələri, pandemiya və standartlar fərqi və s.-nin AES-in işini süni şəkildə ləngitmək üçün bəhanə olduğu açiq-aşkar görünür. Bu, rus şirkətlərinin xaricdə icra etdiyi ilk layihə deyil. Lap ilk layihə olsa belə, onlar dəqiq bilir ki, bu cür dövlət səviyyəli layihənin standartlari hökumətlə mütləq razilaşdırılmalı idi. Bu razılaşma üçün səfərlərin qarşısını heç bir pandemiya kəsə bilməzdi.

O ki qaldi Rusiya məhkəmələrinin qərarlarına, həmin məhkəmələrin müstəqil olması, dövlət qurumlarının istəklərini yerinə yetirməməsi inandırıcı deyil.

Fikrimizcə, Akkuyu AES-nin tikintisində rus standartlarından istifadəyə cəhd və tikintinin vaxtının uzadılması Rusiya hökumətinin siyasi sifarişidir. Rusiya hökuməti həm AES-i öz standartları ilə tikməyə cəhd göstərməklə, həm də tikintinin vaxtını uzatmaqla Türkiyəni daha uzun müddətə özünə bağlı, bir növ özündən asılı vəziyyətdə saxlamaq istəyir. Çünki  Rusiya dəqiq bilir ki, Turkiyə ilə onun əməkdaşlığı yalnız strateji maraqlar üzərində qurulub. İndiki dönəmdə çox surətlə dəyişən dünyada, surətli geosiyasi dinamika şəraitində Turkiyə ilə əməkdaşlığa zərbə dəyə bilər. O halda Türkiyə bu tikinti müqaviləsinə görə Rusiyaya güzəştə getməyə məcbur qalacaq. Fikrimizcə, Akkuyu AES-in istifadəyə verilmə müddətinin uzanmasının əsl səbəbi məhz budur. AES-in istismara verilməsi vaxti hazırda 2028-ci il göstərilsə də, ay və gün kimi dəqiq tarixi ortada yoxdur. Bu da sübhə doğurur ki, hazirda göstərilən tarix yenidən uzadila bilər.

Akif NƏSİRLİ



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

16.02.2025 / 09:48
Prezident məmurları təvazökarlığa çağırır, generallar 100 minlik maşınlardan düşmür...

15.02.2025 / 22:25
Tramp Avropanı “ofsaytda” qoydu - Ukrayna danışıqlarında iştirak etməyəcəklər …

15.02.2025 / 22:08
Tramp və Putinin bu ayın sonuna kimi Səudiyyədə görüşəcəyi gözlənilir - hazırlıqlar başladı…

15.02.2025 / 21:20
Rusiya Tartusdakı hərbi bazasını Afrikaya köçürür – Sudanla razılıq əldə edildi...

15.02.2025 / 21:07
ABŞ-ın Ukrayna siyasətində xaos başlayıb - VİDEO

15.02.2025 / 19:37
ABŞ bir şərtlə Ukraynaya qoşun yeritməyə hazır olduğunu açıqlayıb

15.02.2025 / 19:25
Ukraynada müharibə bu tarixlərdə dayana bilər – “Putin sövdələşmə üçün əlamətdar tarixləri seçəcək”

15.02.2025 / 17:51
Qlobal geo-siyasi mühitdə Azərbaycan-Çin əlaqələri

15.02.2025 / 17:26
Zelenski Putinlə görüşmək üçün şərtlərini açıqladı – yalnız bu halda müharibəni dayandıracağıq...

15.02.2025 / 16:52
Zaxarova təyyarə qəzası haqda qeyri-səmimi danışdı... - VİDEO

15.02.2025 / 16:35
ABŞ-ın vitse-prezidenti Avropa üçün əsas təhlükəni açıqladı – nə Rusiya, nə də Çindir...

15.02.2025 / 16:17
Polşanın baş naziri Ukrayna ilə bağlı təcili plan hazırlamağa çağırdı

15.02.2025 / 16:02
Münhendə Zelenskiyə ukrayna dilində danışmağa icazə verilmədi

15.02.2025 / 15:44
Martda 18 gün iş olmayacaq...

15.02.2025 / 15:28
Zelenski Venslə görüşdən pörtmüş vəziyyətdə çıxıb

15.02.2025 / 15:11
Binəqədidə içərisində 5400 manat olan 2 ödəmə terminalını oğurladılar

15.02.2025 / 14:39
Dünya deputatları Bakıdakı məhkəməyə unikal qiymət verdilər - Rusiyanı da, separatçıları da vurdular...

15.02.2025 / 14:32
Pozuntuya görə 10-dan çox seçki məntəqəsi buraxıldı - cəza qanuna uyğundur?

15.02.2025 / 14:23
İlham Əliyevin adlarını çəkdiyi qəzetlər ABŞ büdcəsini talayıblar...

15.02.2025 / 13:45
Prezident İlham Əliyev Aleksandar Vuçiçə təbrik məktubu ünvanlayıb

15.02.2025 / 12:26
İş və istirahət günlərinin yerləri dəyişdirildi - 12 gün ardıcıl iş olmayacaq...

15.02.2025 / 12:10
Türkiyə parlamentində Xocalı soyqırımının ildönümü ilə bağlı tədbir keçiriləcək...

15.02.2025 / 11:07
Bu ölkədə təhsil nazirinə silahlı hücum olub

15.02.2025 / 11:02
ABŞ -ın Ukrayna siyasətində dərin xaos yaranmaqdadır...

15.02.2025 / 09:27
MTK-lar dövlətin əhaliyə kommunal xidmətlərini hansı hüquqla dayandırırlar...

15.02.2025 / 08:44
Beynəlxalq maliyyə-qrant layihələri universitetlərimiz üçün təhlükəli ola bilər...

14.02.2025 / 23:28
Paşinyan Aİ üzvlüyünə doğru daha bir addım atdı, ancaq Avropa Ermənistanı saymadı...

14.02.2025 / 23:23
"Biz bilirik rəsmi Bakını nə narahat edir"..

14.02.2025 / 22:08
Ceyhun Bayramov Münxendə Avropa Şurasının baş katibi ilə görüşdü

14.02.2025 / 21:55
Ceyhun Bayramov israilli nazirlə Qəzzadakı vəziyyəti müzakirə etdi

14.02.2025 / 21:43
Məhkəmədə Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş ərazilərdə terrorçuluğun maliyyələşdirilməsi faktları sadalandı

14.02.2025 / 21:33
Ermənilərin müharibədə muzdlu döyüşçülərdən istifadə etməsinə dair faktlar açıqlandı...

14.02.2025 / 21:23
Mərkəzi Bank müştərini ən çox incidən bankları açıqladı - "hansı məsələlərdə" sualı isə açıq qaldı...

14.02.2025 / 21:07
“Putinin pul kisəsi”, Bakı məhkəməsi, dünya cana gəldi - niyə?..

14.02.2025 / 21:03
Sülh və insanlıq əleyhinə, müharibə və digər ağır cinayətlərdə təqsirləndirilən erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam etdirilib - FOTO

14.02.2025 / 20:53
USAID-in 3 Qafqaz dövlətinə qarşı fərqli üsullarla işlədiyi açılır...

14.02.2025 / 20:40
Kobaxidze Bakı-Tbilisi-Bakı sərnişin qatarının bərpası barədə konkret heç nə demədi...

14.02.2025 / 20:37
1979-cu ildən dövlətlərin arasında ilk dəfə... - Bakı İrəvanı bu Konvensiya ilə vurur...

14.02.2025 / 20:25
USAID-in Bakıda "informasiya diversantları" hazırlayan xüsusi institutları...

14.02.2025 / 20:22
Bu nə biabırçılıqdır? - Şəhərin ortasında sərxoş hallı eyni geyimli qızlar dubinka ilə polisi döyürlər... - VİDEO

14.02.2025 / 20:10
USAİD Ukrayna mediasının 90 faizini Rusiyaya qarşı qaldıra bildi...

14.02.2025 / 20:02
Azərbaycanda universitet rektoru istefa verib - bu postdan ikiəlli yapışanlara gözəl nümunədir...

14.02.2025 / 19:57
Qərbin dəstəyi itirildi, prezidentlə merin davası başladı - bu ölkənin gələcəyinə zülmət çökdü...

14.02.2025 / 19:43
Azərbaycandan Çinə neft ixracının böyük mərhələsi açılır - Prezident anons etdi

14.02.2025 / 19:30
Avropa İttifaqının 4 mühüm qurumu Ermənistana qrup göndərdi...

14.02.2025 / 19:16
Azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşma prosesi daha intensiv xarakter alır

14.02.2025 / 19:04
335 milyard dollar səmərəsiz səpələndi - USAİD sonda ABŞ-ın özünə də ziyan vurdu...

14.02.2025 / 19:01
Prezident İlham Əliyev Əhməd əl-Şaraanı təbrik etdi

14.02.2025 / 18:50
Ermənilər Trampın vəzifə verdiyi şəxsi ABŞ-ın Qafqaz siyasətinə qarşı qaldırır...

14.02.2025 / 18:41
Paşinyan Münhendə biabırçı duruma düşdü – onu heç bir alman məmuru qarşılamadı...

14.02.2025 / 18:33
“Transparency İnternational" Azərbaycan əleyhinə qərəzli reytinq rəqəmi uydurdu...

14.02.2025 / 18:32
MSK bələdiyyə seçkilərinə yekun vurdu

14.02.2025 / 18:27
Dövlət katibinin təyyarəsi "nasazlıq" üzündən Münhenə uça bilmədi, Trampın Ukrayna planı eşidilməz qaldı - təsadüfdür?...

14.02.2025 / 18:21
ABŞ Dövlət katibi Münhenə uça bilmədi, ya uçmaq istəmədi... - VİDEO

14.02.2025 / 18:14
İrəvanda Bakı-Moskva gərginliyi "təhlil" edilir - qaz məsələsi, İran və Qərb faktorları...

14.02.2025 / 18:01
Azərbaycan və Ermənistan delimitasiya Komissiyalarının işçi görüşü keçirildi

14.02.2025 / 17:53
“USAİD büdcəsinin hər sətri ya korrupsiyadır, ya da gülməli...” - Tramp baltanı kökdən vurdu...

14.02.2025 / 17:40
Dünyaca məşhur qəzetlər USAİD-in pulu ilə “muzdlu geosiyasi alətlərə” çevrildi...

14.02.2025 / 17:36
Mülkiyyəti əlindən alınmış Cəlilabad sakini - Kərəm Həsənovun qəbulunda oldum.... - VİDEO

14.02.2025 / 17:29
QHT-lər USAİD-in əməlləri ilə bağlı ABŞ səfirliyində görüş keçirəcəklər...

14.02.2025 / 17:16
Seçkilərdə yol verilən nöqsanlara görə bəzi seçki komissiyaları buraxıldı

14.02.2025 / 17:10
Bayden hökuməti Azərbaycana qarşı USAID-lə birgə sinxron iş aparırdı...

14.02.2025 / 17:03
2 bələdiyyəyə seçkilərin nəticələri etibarsız sayıldı

14.02.2025 / 16:53
Orban Rusiya-Ukrayna sülh masasında yer tələb edən Aİ-ni sərt tənqid etdi – siz buna layiq deyilsiniz...

14.02.2025 / 16:46
Heydər Əliyev Fondu yeni məktəb binaları inşa edir

14.02.2025 / 16:37
"Biz bilirik ki, aviaqəza ilə bağlı faciə həm Bakıda, həm də Moskvada çox həssas qarşılanır" - Zaxarova

14.02.2025 / 16:28
Nazirlik hərbi hissələrdə görüşə müvəqqəti məhdudiyyət qoyulması ilə bağlı yenidən müraciət yaydı

14.02.2025 / 16:25
Tramp böhtan kampaniyaları üçün ABŞ-dan maliyyə alan media qurumlarını ifşa etdi - Pulları geri qaytarın…

14.02.2025 / 16:16
Prezident İlham Əliyev müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırışla bağlı sərəncam imzaladı

14.02.2025 / 16:14
KOBİA nümayəndə heyəti “Veysəloğlu”na məxsus Məhəmmədi Logistika Mərkəzini ziyarət edib

14.02.2025 / 16:14
Mirzə Qədim İrəvaninin 200 illiyi qeyd ediləcək - SƏRƏNCAM

14.02.2025 / 16:06
Trampdan BRİCS ölkələrinə 100 faizlik vergi təhdidi - dollarla oynasalar…

14.02.2025 / 15:33
“Konstitusion, suveren dövlətin müdrik Lideri” - Akademik Əhliman Əmiraslanov yazır...

14.02.2025 / 15:25
Ağcabədidə narkotikin təsiri altında avtomobil idarə edən sürücülər həbs olundu

14.02.2025 / 15:10
Putin işğalçılıq siyasətini davam etdirmək üçün ABŞ–la danışıqlardan istifadə edir

14.02.2025 / 14:41
Əmək hüquqlarını pozan şirkətlərlə bağlı məhkəməyə müraciət edildi

14.02.2025 / 14:20
Moldova Rusiya ilə 1998-ci il sazişini ləğv etdi - Kişinyovdakı Rus Mədəniyyət Mərkəzi bağlanır...

14.02.2025 / 14:10
İsmayıllıda narkotikdən istifadə edən sürücülər saxlandı - FOTO

14.02.2025 / 13:56
“İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsinin yeni sədri kollektivə təqdim edildi - FOTO

14.02.2025 / 13:42
Cərimələrdən toplanan vəsaitin 50 faizi hərbçilərin maaşlarına əlavə ediləcək

14.02.2025 / 13:27
“Lazer Beauty Klinikası” bağlanır - Nazirlik hərəkətə keçdi...

Azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşma prosesi daha intensiv xarakter alır

XƏBƏR ARXİVİ

Fevral
B.eÇ.aÇC.aCŞB
272829303112345678910111213141516171819202122232425262728123456789