KÖHNƏ VERSİYA            

Rusiya Türkiyənin Akkuyu AES-nə yanğın təhlükəsizlik sistemini niyə vermir?..

Image

Moskva Akkuyu AES-in tikintisini Turkiyəni təsir altında saxlamaq məqsədilə qəsdən uzadır

Akkuyu Atom Elektrik Stansiyası (AES) Türkiyənin Aralıq dənizi sahilindəki Mersin vilayətinin Gülnar kəndində tikilməkdə olan nüvə elektrik stansiyasıdır. Bir blokun vahid gücü 1200 MVt olan VVER-1200 tipli reaktorlu dörd enerji bloku tikilir. Ümumi layihə gücü 4800 MVt-dır. 

Birinci blokun fiziki işə salınması 2024-cü ilə, istismara verilməsi isə 2025-ci ilə planlaşdırılırdı. Layihənin icrasına 3 aprel 2018-cü ildə başlanılıb. İlkin razılaşmaya görə, AES 2023-cü ildə istismara verilməli idi. Lakin müxtəlif səbəblərdən AES-in tam gücü ilə işə düşmə tarixi 2028-ci ilə qədər uzadılıb.

AES-in tikintisinin başa çatması müxtəlif səbəblərdən layihədə nəzərdə tutulduğu ilkin tarixdən bir il gecikdirilir. Hələ tikintinin 2028-ci ildə başa çatacağı bildirilir. Hazırda Rusiyanın Saratov şəhərində qeydiyyatdan keçən "Rubej" şirkəti Akkuyu AES-in yanğın təhlükəsizliyi sistemleri ilə təhcizatından imtina edib.

Akkuyu AES-i üçün yanğınsöndürmə sistemlərinin tədarükündən imtina etmək Saratov “Rubej” şirkətinə 352 milyon rubla başa gələ bilər. "Rubej" bu məbləği müqavilənin uğursuzluğundan 5,4 milyon dollar (və ya Mərkəzi Bankın məzənnəsi ilə 525 milyon rubl) məbləğində itkiləri sübuta yetirilən Sankt-Peterburq "Elektropult"  ASC zavoduna ödəməlidir. "Rubej" isə 1,8 milyon dollar (172 milyon rubl) məbləğində cərimə ödəməyə nail olub. Bu qərarı oktyabrın 26-da Sankt-Peterburq vilayətinin Arbitraj Məhkəməsi qəbul edib.

"Elektropult" zavodu Akkuyuya avadanlıq və müxtəlif elektron sistemlər təqdim etməli idi. 2020-ci ilin dekabrında "Elektropult" AES-in  dörd bloku üçün yanğından mühafizə monitorinqi və idarəetmə sistemlərinin istehsalı və təchizatı üçün "Rubej" şirkəti ilə müqavilə bağlayıb. Saratov mütəxəssisləri isə avadanlığı quraşdırıb istismara verməyi, sertifikatlaşdırma ilə bağlı məsələlərin həllini və xüsusi proqram təminatından istifadə hüquqlarının təmin edilməsini öhdəsinə götürmüşdü. Müqavilənin ümumi dəyəri 18,2 milyon dollar təşkil edib. 

"Rubej" AES üçün lazım olan avadanlıqları Yanğın Avtomatlaşdırma Dizayn Bürosunun obyektlərində istehsal etmək niyyətində idi. Müqavilə üzrə bütün işlərin 2023-cü ilin dekabrına qədər tamamlanacağı gözlənilirdi. Avadanlığın ilk tədarükünə isə 2021-ci ildə başlanılmalı idi. 

2021-ci ilin iyun ayına qədər tərəflər texniki nüansları müzakirə edərək yazışiblar. Heç tədarüklər başlamadan - 2022-ci ilin martında "Rubej" müqaviləyə xitam verildiyini elan etdi və bu layihə ilə bağlı bütün danışıqları dayandırdı.

"Elektropult" zavodu "Rubej"in layihədən çıxması ilə razılaşmadı. Zavodun iddiasına əsasən, 2022-ci ilin sentyabrında Sankt-Peterburq vilayətinin Arbitraj Məhkəməsi Saratov zavodunun müqaviləni birtərəfli qaydada yerinə yetirməkdən imtinasını etibarsız elan etdi. Üstəlik, müqavilənin özü 2023-cü ilin sentyabrında məhkəmə qərarı ilə ləğv edilib.

Avadanlıqların təhvil verilməsi baş tutmadığı üçün "Elektropult" zavodu "Rubej"dən cərimə tələb edib. "Rubej" isə "Elektropult" müəssisəsinin iddiaları ilə razılaşmayıb.

“Rubej”in baş direktoru Anna Qusarova “Mashnews”un sorğusuna cavab olaraq bildirib ki, şirkət cərimənin ödənilməsi ilə bağlı məhkəmənin qərarına etiraz edəcək.

Məhkəmə “Rubej” şirkətinin layihəni tərk etməsi səbəbindən "Elektropult" zavodunun birbaşa itkilərini 2,14 milyon dollar qiymətləndirib. Sankt-Peterburq müəssisəsi Rosatom Avtomatlaşdırılmış İdarəetmə Sistemləri (RACS) ilə müqavilə əsasında Akkuyuya avadanlıq tədarük edəcəkmiş. "Rubej" ilə bağlı vəziyyətə görə, "Elektropult" nümayəndələrinin məhkəmə iclaslarında açıqladığı məlumata görə, RASU ilə müqavilənin dəyəri azaldılıb. Hətta sonradan Akkuyu AES üçün yanğından mühafizə sistemləri quraşdırmalı olan "Rubej" şirkətinin qalib olduğu tenderin nəticələri belə ləğv edilib.

Bununla yanaşı, AES-in tikintisinin və onun yanğından mühafizə sisteminin quraşdırılmasında gecikmələrə bir çox digər bəhanələr də gətirilib. Məsələn, bildirilir ki, bu, Türkiyədə ilk AES olduğu üçün ölkədə bu tip stansiyaların standartları olmadığından, layihə Rusiya standartlarına uyğun icra edilib. Sonradan isə Türkiyə öz standartlarını qəbul edərək, layihəni həmin standartlara uyğunlaşdırmağı tələb edib. Halbuki, layihənin icraçı şirkəti onun sifarişçisi - Türkiyə hökuməti ilə bu standartları əvvəlcədən müəyyən etməli, ya da layihənin Rusiya standartlarına uyğun icrasını razılaşdırmalı idi. Ruslar çox güman ki, qəsdən AES-i rus standartlarına uyğun tikməyə başlayıb. Sonradan Turkiyə hökumətinin standartlar barədə tələbləri layihə müddətinin uzanmasina səbəb olub.

Bununla yanaşı, yanğından mühafizə sisteminin quraşdırılması üçün istehsal edilən avadanlıqların standartlarının razılaşdırılması üçün guya rusyalı mütəxəssislər pandemiya səbəbindən Turkiyəyə səfər edə bilməyiblər və bu səbəbdən avadanlıqlar rus standartlari ilə istehsal edilib. Hazırda isə həmin avadanlıqlar türk standartlarına uyğun gəlmədiyi üçün yararsız hesab edilir.

AES tikintisində gecikmələrin bir səbəbi kimi də Rusyaya tətbiq edilən sanksiyalar göstərilir.

Göstərilən səbəblərin ən ağlabatanı da elə yalnız sanksiyalardır. Digər səbəblər - məhkəmə çəkişmələri, pandemiya və standartlar fərqi və s.-nin AES-in işini süni şəkildə ləngitmək üçün bəhanə olduğu açiq-aşkar görünür. Bu, rus şirkətlərinin xaricdə icra etdiyi ilk layihə deyil. Lap ilk layihə olsa belə, onlar dəqiq bilir ki, bu cür dövlət səviyyəli layihənin standartlari hökumətlə mütləq razilaşdırılmalı idi. Bu razılaşma üçün səfərlərin qarşısını heç bir pandemiya kəsə bilməzdi.

O ki qaldi Rusiya məhkəmələrinin qərarlarına, həmin məhkəmələrin müstəqil olması, dövlət qurumlarının istəklərini yerinə yetirməməsi inandırıcı deyil.

Fikrimizcə, Akkuyu AES-nin tikintisində rus standartlarından istifadəyə cəhd və tikintinin vaxtının uzadılması Rusiya hökumətinin siyasi sifarişidir. Rusiya hökuməti həm AES-i öz standartları ilə tikməyə cəhd göstərməklə, həm də tikintinin vaxtını uzatmaqla Türkiyəni daha uzun müddətə özünə bağlı, bir növ özündən asılı vəziyyətdə saxlamaq istəyir. Çünki  Rusiya dəqiq bilir ki, Turkiyə ilə onun əməkdaşlığı yalnız strateji maraqlar üzərində qurulub. İndiki dönəmdə çox surətlə dəyişən dünyada, surətli geosiyasi dinamika şəraitində Turkiyə ilə əməkdaşlığa zərbə dəyə bilər. O halda Türkiyə bu tikinti müqaviləsinə görə Rusiyaya güzəştə getməyə məcbur qalacaq. Fikrimizcə, Akkuyu AES-in istifadəyə verilmə müddətinin uzanmasının əsl səbəbi məhz budur. AES-in istismara verilməsi vaxti hazırda 2028-ci il göstərilsə də, ay və gün kimi dəqiq tarixi ortada yoxdur. Bu da sübhə doğurur ki, hazirda göstərilən tarix yenidən uzadila bilər.

Akif NƏSİRLİ







VİDEO

Pezeşkian Şahin Mustafayevlə görüşdə səhv etdi, ermənilər isə səhvdən yapışdı... - VİDEO

Türk dövlətlərinin vahid xəritə qərarı Rusiyada təşvişə səbəb oldu... - VİDEO

Paşinyanın yarımçıq saziş təklifi Rusiyada da sərt tənqid edildi - Bu, demaqogiyadır, özünü aldatmaqdır - VİDEO

“Şuşanı gördüm, elə bil oğlumu gördüm” - Şəhid Rəşad Mikayılzadənin atası...

Azərbaycanın iqtisadi üstünlükləri Ermənistana təsirli zərbəyə çevrildi...

Növbəti delimitasiya sərhədin harasında aparılacaq? - 10-cu görüşün nəticəsi...

SON XƏBƏRLƏR

04.11.2024 | 22:35
İki vəkilə töhmət verildi, birinin fəaliyyəti dayandırıldı

04.11.2024 | 20:55
Vaşinqton-Cənubi Qafqaz münasibətlərində yeni mərhələ açılır...

04.11.2024 | 20:38
ABŞ-da 2024 seçkiləri - cəmiyyət heç vaxt belə parçalanmayıb...

04.11.2024 | 20:26
İstanbulda "Aşıq Mikayıl Azaflı. Seçilmiş şeirlər" və "Azərbaycan nağılları" kitablarının təqdimatı keçirilib

04.11.2024 | 20:23
Rusiya Türkiyənin Akkuyu AES-nə yanğın təhlükəsizlik sistemini niyə vermir?..

04.11.2024 | 20:08
Gürcüstan seçkiləri Ermənistan üçün bu problemi yaratdı...

04.11.2024 | 19:55
Türkiyə 2024-cü ilin 3-cü rübünü turizm sahəsində rekord nəticələrlə bağlayır

04.11.2024 | 19:47
Xroniki və nadir xəstəlik daşıyıcılarına mühüm dəstək jesti...

04.11.2024 | 19:35
İran-İsrail savaşı yeni formaya keçdi - quru qoşunları üz-üzə gəldi...

04.11.2024 | 19:21
Qarabağ və Zəngəzurun sahibkarlıq subyektləri barədə ilginc faktlar var...

04.11.2024 | 19:07
Azərbaycan təmsilçisi Minsk Təhlükəsizlik Konfransından qayıtdı... - MÜSAHİBƏ

04.11.2024 | 18:53
Makron "Şengen zonasını" dağıdır - 6 ölkə ilə sərhədləri bağladı...

04.11.2024 | 18:38
“Şuşanı gördüm, elə bil oğlumu gördüm” - Şəhid Rəşad Mikayılzadənin atası...

04.11.2024 | 18:24
Mədəni-maarif proqramlarına daim yenilikçi münasibət olmalıdır...

04.11.2024 | 18:15
Bakıda və Sumqayıtda qanunsuz yaşayan 75 əcnəbi saxlandı

04.11.2024 | 18:10
Azərbaycanın iqtisadi üstünlükləri Ermənistana təsirli zərbəyə çevrildi...

04.11.2024 | 17:57
Qazax-İrəvan qaz kəməri bərpa olunur - ermənilər şübhə edir, Naxçıvan-İrəvan variantı da var...

04.11.2024 | 17:44
Növbəti delimitasiya sərhədin harasında aparılacaq? - 10-cu görüşün nəticəsi...

04.11.2024 | 17:36
İran prezidenti COP29-da iştirak edəcək

04.11.2024 | 17:31
Azərbaycan münaqişə boyunca beynəlxalq təşkilatlarla işləməkdən imtina etsəydi... Yaxın tarixə baxış...

04.11.2024 | 17:27
Maya Sandu Moldovada prezidenti seçildi...

04.11.2024 | 17:18
Dünya mediası COP29-da bu "Hədəfin" qəbul olunacağını xüsusi maraqla izləyir...

04.11.2024 | 17:11
Şəhid Elfaq Nağıyevin xatirəsinə həsr edilmiş karate turniri keçirilib

04.11.2024 | 17:05
Braziliya və Səudiyyənin BRİKS-lə əməkdaşlığı uzun sürməz...

04.11.2024 | 16:51
Şimali Koreya qoşunları Kursk istiqamətində Ukrayna ordusu ilə döyüşə girdi...

04.11.2024 | 16:44
COP29 üçün Azərbaycana gələnlərə viza pulsuz veriləcək

04.11.2024 | 16:33
Xəzərdə Azərbaycan-İran birgə təlimi keçirilib - FOTO

04.11.2024 | 16:24
Yeni beynəlxalq media kanalı fəaliyyətə başlayır - ANEWZ...

04.11.2024 | 15:48
Azərbaycana İrandan 16 kq narkotikin keçirilməsinin qarşısı alındı

04.11.2024 | 15:42
Naxçıvanın yeni icra başçısı kimdir? - DOSYE

04.11.2024 | 15:30
İran ərəb ölkələrini məlumatlandırdı - İsraili vuracaqlar...

04.11.2024 | 15:20
BMU-da “COP29 HUB” adlı tədbir keçirilib

04.11.2024 | 15:18
Səmimi insan – sadə deputat

04.11.2024 | 15:15
BMT-nin Cenevrə ofisində mina problemi bağlı yan tədbir keçirilib

04.11.2024 | 15:14
Dini Liderlərin Qlobal Bakı Sammitinin iştirakçıları Fəxri xiyabanı ziyarət ediblər - FOTO

04.11.2024 | 14:14
Lənkəranda 42 min manatlıq dələduzluq edən şəxs saxlandı

04.11.2024 | 13:42
Bakıda STM-in təşkilatçılığı ilə qlobal sanksiya tendensiyaları barədə tədbir keçirildi...

04.11.2024 | 13:17
Avtomobildən kompüter oğurlayan şəxs tutuldu

04.11.2024 | 13:05
Azərbaycan Texnologiya Universitetinə rektor təyin edildi - SƏRƏNCAM

04.11.2024 | 13:04
Prezident Naxçıvana yeni icra başçısı təyin etdi

04.11.2024 | 13:03
Армянским религиозным деятелям: прекратите врать, прекратите разжигать ненависть! - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

04.11.2024 | 12:48
Bu maşınlar 7 min manatadək cərimələnə bilər...

04.11.2024 | 12:30
"Sanksiyalardan qorunmaq üçün İrəvan-Bakı qarşıdurmasına son qoyulmalıdır" - STM-in sədri

04.11.2024 | 12:06
Bayden gedir, bəs Ukrayna?

04.11.2024 | 12:00
Prezident İlham Əliyev və Birinci xanım Mehriban Əliyeva Bakı Olimpiya Stadionunda COP29-la bağlı yaradılan şəraitlə tanış olublar - FOTO/YENİLƏNDİ

04.11.2024 | 11:52
Hindistanda avtobus dərəyə aşıb, 23 nəfər ölüb

04.11.2024 | 11:49
Yol polisi COP29 ilə bağlı sürücülərə müraciət etdi

04.11.2024 | 11:33
Bakı Olimpiya Stadionunda “COP29 – müvəqqəti gömrük nəzarət zonası” yaradılıb

04.11.2024 | 11:15
"Bu gün ali hüquq təhsili alan gənclərin əksəriyyəti prokurorluq əməkdaşı olmaq istəyir”

04.11.2024 | 11:06
Qoyunqırxan qayçı ilə yeznəsinə xəsarət yetirdi...

04.11.2024 | 11:03
Rusiya Türkiyədən narazıdır. Səbəb nədir? - CANLI

04.11.2024 | 11:00
"Bu nəticə yeniyetmə idmanımızın göstəricisidir" - nazirdən palaşım

04.11.2024 | 10:21
Cüdo Federasiyasının Təhsil meneceri Orxan Oruczadəni Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi diplomla təltif edib

04.11.2024 | 10:20
Sumqayıtda evdən kişi meyiti tapılıb

04.11.2024 | 10:10
Ödəmə terminalından oğurluq etmək istəyirdi, yaxalandı...

04.11.2024 | 10:05
ABŞ-dan sabahkı seçkilərlə bağlı addım - Milli Qvardiya hazır vəziyyətə gətirilib

04.11.2024 | 10:00
Yasamalın bəzi küçələrində qaz olmayacaq - əhaliyə XƏBƏRDARLIQ

04.11.2024 | 09:30
Səbaildə motosiklet piyadanı vurub öldürüb

04.11.2024 | 09:28
Millət vəkili yeni model hərbi avtomobili test edərkən qəzaya uğradı...

04.11.2024 | 09:25
Bəzi bölgələrə qar yağır – faktiki hava şəraiti açıqlandı

04.11.2024 | 09:20
Qurban Qurbanovun futbolçu oğlu nişanlanıb

04.11.2024 | 09:15
"Türkiyə Sudandakı vəziyyətdən narahatdır" - XİN bəyanat yayıb

04.11.2024 | 09:10
Daha bir boksçusumuz dünya birinciliyində gümüş medal qazanıb

04.11.2024 | 09:06
Şəkidə ev yanıb

04.11.2024 | 09:00
COP29-un rəqəmsal məlumat platformasının yenilənmiş versiyası istifadəyə verilib

04.11.2024 | 08:48
İspaniyada daşqınlar 217 nəfərin həyatına son qoyub

04.11.2024 | 08:30
Maya Sandu Moldovanın prezidenti seçildi - böyük fərqlə..

03.11.2024 | 22:32
İrəvandakı Fransa səfiri COP29-a qarşı ölkəsinin apardığı "qara işi" bu cür ifşa etdi...

03.11.2024 | 22:19
Moldovada "bomba" xəbərdarlıqları fonunda prezident seçkiləri...

03.11.2024 | 22:05
İran prezidenti Naxçıvana dəhlizlə bağlı bu sözləri niyə dedi...?

03.11.2024 | 21:41
Ermənistanda Trampın guya "Arsax" ermənilərini müdafiə etdiyi" barədə mübahisəli xəbər yaydılar...

03.11.2024 | 19:28
Ukrayna Rusiyanın qarşısında uzağı daha bir il dayana bilər – ölkənin canlı hərbi qüvvəsi tükənir…

03.11.2024 | 18:34
Qərbdən Şimali Koreyanın Ukrayna müharibəsinə qoşulmasına cavab - Qara dənizə hərbi gəmilər çıxarırlar… Putinin köməkçisindən şok iddia…

03.11.2024 | 17:55
Bolton xəbərdarlıq etdi - Tramp uduzsa, nəticələri qəbul etməyəcək, 6 yanvar olayları təkrarlana bilər…

03.11.2024 | 17:10
Masallıda toy karvanında avtoşluq edən sürücü həbs olundu

03.11.2024 | 16:43
Çexiya döyüşmək üçün Ukraynaya 60 əsgər göndərir - prezident Pavel razılıq verdi

03.11.2024 | 15:58
İran yekun qərarını verdi, ölkənin hava məkanı bağlandı - İsrailə hücum hər an başlaya bilər…

03.11.2024 | 15:23
Avropa Tramp seçilsə ABŞ-Avropa münasibətlərinin pozula biləcəyindən narahatdır - 2-ci Tramp dövrünə hazırlıqlar başladı…

03.11.2024 | 15:07
COP29-a hazırlıq çərçivəsində nəqliyyatın idarə olunması üzrə növbəti monitorinqlər keçirilib - FOTO

03.11.2024 | 14:23
Lavrovdan Ukraynaya xəbərdarlıq - razılaşmaları pozmaqda davam etsəz daha çox ərazi itirəcəksiz…

XƏBƏR ARXİVİ

«    Noyabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930