COP29 ətraf mühitin müdafiəsində yeni mərhələ açacaq...
Bütün dünyada ən böyük problemlərdən biri qlobal iqlim dəyişiklikləridir ki, bu da bütün bəşəriyyəti narahat edir. İqlim dəyişikliyinin baş verməsi nəticəsində ətraf mühit də zədələnir. İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə bütün hallarda ətraf mühitin müdafiəsini zəruri edir.
Azərbaycan dövləti uzun illərdir ki, əfraf mühitin müdafiəsi ilə bağlı geniş tədbirlər həyata keçirir, iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizəyə töhfələr verir.
BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası, yəni COP29 bu ilin noyabrında Azərbaycanda keçiriləcək. Bununla bağlı qərar COP28-in ötən il dekabrın 11–də Dubayda keçirilmiş plenar iclasında qəbul olunub. Azərbaycan indiyədək bir çox beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi edib və onların öhdəsindən layiqincə gəlib. Lakin Prezident İlham Əliyevin də dediyi kimi COP29 bu vaxta qədər keçirilmiş tədbirlərlə müqayisəyə gəlmir. Bakı İki həftə dünyanın mərkəzi olacaq və şəhər təqribən 70-80 min xarici qonağı qarşılayacaq.
Heç şübhəsiz, Azərbaycanın ev sahibliyi ilə keçiriləcək COP29 çərçivəsində ekologiya və ətraf mühitin müdafiəsi istiqamətdə indidəndən xeyli işlər görülüb və görülməkdə də davam edir. Bundan başqa iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə Azərbaycan modelinin tətbiqi də əsas hədəflərdəndir.
“Ətraf mühitin, ekologiyanın qorunması və iqlim dəyişikliyi bir-biri ilə bağlı məsələlərdir”
Elm və Təhsil Nazirliyi, Botanika İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Sadıq Qarayev “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, bu il Azərbaycanda “Yaşıl Həmrəylik İli” elan olunub. S.Qarayev bildirdi ki, Azərbaycan dövləti, Azərbaycan Prezidenti tərəfindən hər zaman ətraf mühitin müdafiəsinə, ekologiyanın qorunması işinə çox ciddi qayğı göstərilib. “Buna misal olaraq bu illər ərzində yeni dövlət təbiət qoruqlarının, yasaqlıqlarının yaradılmasını, saylarının artırılmasını göstərmək olar. Hazırda 20-dən çox yasaqlıq mövcuddur, orada fauna və flora qorunur, nadir, relik bitki, o cümlədən də heyvan növləri qorunur. O cümlədən də Azərbaycan flora və faunanın qorunması, ekologiya, iqlim dəyişiklikləri, ətraf mühitin mühafizəsi üzrə bir sıra beynəlxalq təşkilatlara üzv olub. Yəni “Yaşıl Həmrəylik İli” elan olunana və COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi qərarına qədər də bu sahədə dövlət səviyyəsində bir çox işlər görülüb. COP29 kimi nüfuzlu beynəlxalq tədbirin Bakıda keçirilməsi qərarı da elə-belə baş verən bir hadisə deyil. Təbii, bu qərarı verən kollegial təşkilatlar, dövlətlər Azərbaycanın ötən illər ərzində bu istiqamətdə apardığı işlərin müxtəlif detallarını qiymətləndirib yejunda belə bir qərar veribdilər. Bu bir qiymətləndirmə, real faktlar əsasında verilən qərardır. Eyni zamanda bu dünya tərəfindən Azərbaycanın ekologiya, ətraf mühitin müdafiəsi, iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizədə əldə etdiyi uğurlara verilən qiymətdir. Ətraf mühitin, ekologiyanın qorunması və iqlim dəyişikliyi bir-biri ilə bağlı məsələlərdir”-deyə S.Qarayev bildirdi.
S.Qarayevin sözlərinə görə, iqlim dəyişiklikləri əsasən iki amildən formalaşır, bunlar antropogen dəyişikliklər və təbiətin özündə baş vermiş dəyişiklilərdir, Yer kürəsində baş verən proseslər təbii proseslərdir.
“COP29 çərçivəsində bu məsələyə də xüsusi önəm veriləcək”
S.Qarayev bildirdi ki, ətraf mühiti, ekologiyanı qorumaq, iqlim dəyişiklikləri ilə mübarizə tək bir ölkənin işi deyil. S.Qarayev qeyd etdi ki, bununla bağlı beynəlxalq və regional təşkilatlar, komissiyalar, komitələr yaradılmalıdır. O hesab edir ki, Türkiyə, İran, Azərbaycan, Ermənistan, Gürcüstan, Rusiya, Xəzəryanı ölkələr regionu, Xəzəri, bütün Qafqazı, Arazı, Kürü qorumaq üçün birgə səylər göstərməlidir. Alimin sözlərinə görə, bu ölkələr eyni Günəşi, eyni atmoisferi, eyni coğrafiyanı, eyni təbiəti paylaşır, bitki, heyvan aləmi üçün inzibati bölgülər yoxdur. “Xəzəryanı, Qafqaz ölkələri, Türkiyə və İranın işrirakı ilə
Eko-Baku beynəlxalq əməkdaşlıq təşkilatı yaradılarsa çox yaxşı olar. Buna böyük ehtiyac var. Ümid edirəm ki, COP29 çərçivəsində bu məsələyə də xüsusi önəm veriləcək. Çünki bu çox zəruridir. Biz hamımız eyni coğrafiyanı paylaşırıq. Təbiəti də, çayı da və sairi də insanlar özləri öz aralarında ölkələrə bölüblər. Əslində isə təbiət özü vəhdətdədir. Biz bu barədə danışanda ən azından yaxın ətrafın təbiətinə baxmalıyıq. Gedib buradan Avstraliyada, Amazonda təbiəti qoruya bilmərik ki... Amma Qafqazı, Arazı, Kürü, bir sözlə, həm su mənbələrini, həm faunanı, həm floranı qorumaq burada yaşayan bütün xalqların, bütün ölkələrin işidir. Torpağın çirkəndirilməsinə qarşı mübarizə, torpağın qorunması və sağlamlaşdırılması işi kompleks yanaşma tələb edir. Baxın, Araz çayı beynəlxalq çaydır, bundan ən az istifadə edən bizik. Qonşu ölkələr həm bu çayı çirkəndirirlər, həm də onun suyundan müxtəlif məqsədlərlə istifadə baxımından bizdən çox yararlanırlar. Monitorinq aparıb buna baxmaq olar. Bu məsələyə də ciddi nəzarət edilməlidir. Araz çayı hazırda kritik vəziyyətdə olan bir çay hövzəsidir. Bu çayın səviyyəsinin azalması onun qırağında olan bitkilərə, eyni zamanda onun içində və kənarında əsrlərdir yaşayan, formalaşan canlılara mənfi təsir edən amildir. Eyni zamanda Kür çayı da həm sənaye tullantıları, həm ağır metallarla, həm radioaktiv metallarla çirkləndirilir. Kürdən də bizdən çox istifadə edirlər, eyni zamanda da çirkəndirirlər”-deyə qeyd edən S.Qarayev bildirdi ki, bütün aidiyyəti ölkələr bu çayın suyundan bərabər şəkildə istifadə etməlidir.
“COP29 Azərbaycanın və regionun ətraf mühitinin müdafiəsi sahəsində yeni istiqamətlər açacaq”
S.Qarayev hesab edir ki, COP 29 ətraf mühitin müdafiəsində yeni mərhələ açacaq və bu beynəlxalq tədbirdə regionla, qlobal dünya ilə bağlı mühüm qərarlar veriləcək. Müsahibimiz qeyd etdi ki, COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi nəticəsində bütün Qafqazda, Xəzəryanı ölkələrdə ekologiyanın, ətraf mühitin müdafiəsi istiqamətində yeni strategiyalar, yeni hədəflər gündəmə gətiriləcək. Ekspert qeyd etdi ki, qlobal iqlim dəyişiklikləri küll halında ətraf mühitə, flora və faunaya ciddi zərbə vurur və bunun təsirlərinin azaldılması üçün COP29 səviyyəsində tədbirlərin keçirilməsi çox əhəmiyyətlidir. “Ölkəmizin təbiətini, ətraf mühiti qorumaq tək bizimlə olmur, bu sahədə ətraf ölkələrlə bu istiqmaətdə yeni müstəvidə əməkdaşlıqlar etməliyik. Əlbəttə, COP29 Azərbaycanın və regionun ətraf mühitinin müdafiəsi sahəsində yeni istiqamətlər açacaq. Dünyanı hədələyən iqlim dəyişikliklərinin təsirinin azaldılması üçün əməkdaşlıq mütləqdir”-deyə S.Qarayev əlavə etdi.
İradə SARIYEVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
