Aktau təyyarə qəzasında çoxsaylı şübhəli məqamlar var - "quş dəstəsi" ən zəif varianta çevrilir...
Elşad Həsənov: "Stüardessanın danışıqlarından aydın olur ki, qəza anına qədər təyyarənin arxa tərəfi dəlik-deşik olub, ona görə də o, sərnişinlərə qabağa keçmək göstərişi verir...”
Dekabrın 25-də Bakı-Qroznı reysini yerinə yetirən “Embraer 190” tipli sərnişin təyyarəsi qəzaya uğrayıb. Hadisə nəticəsində təyyarədə olan 62 sərnişin və 5 ekipaj üzvündən 29 nəfər müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri ilə xəstəxanaya yerləşdirilib.
Qazaxıstan baş nazirinin müavini Kanat Bozumbayev qəzada 38 nəfərin həlak olduğunu açıqlayıb.
“Azərbaycan Hava Yolları” QSC-nin (AZAL) “Embraer E190AR” təyyarəsi yerli vaxtla saat 07:55-də Bakıdan Qroznıya AHY8243 reysi ilə havaya qalxıb. Rəsmi məlumata görə, Qroznı hava limanından duman səbəbindən reys Mahaçqalaya, oradan isə Aktauya yönləndirilib.
Təyyarə qəzası ətrafında kifayət qədər müəmmalar var.
Məsələn, Qroznıda hava dumanlı idisə, necə oldu ki, Mahaçqalada da hava səraiti təyyarənin enişinə imkan vermədi və onu Xəzərin o tayına - Aktauya yönləndirdilər? Üstəgəl, sağ qalan sərnişinlər deyir ki, təyyarə bir saatdan çox qəzalı vəziyyətdə uçub. Bu onu deməyə əsas vermirmi ki, təyyarə Qroznoda zədələnib? Bundan əlavə, təyyarənin gövdəsində çoxlu sayda mərmi dəlikləri var. Dəliklərin forması onların kənardan atəş nəticəsində açıldığını aydın göstərir.
Təyyarə havada olanda qeydə alınan video-götüntüdən məlum olur ki, hava gəmisi hardasa atəşə tutulub, qanadlarında mərmi zədələri var.
Bir məqamı da qeyd edək ki, qəzanın istintaqı başa çatana qədər Bakı-Qroznı və Bakı-Mahacqala reysləri təxirə salınıb. Bunun da səbəbi müəmmalardan biri kimi qiymətləndirilə bilər.
Brazilyanin “Embraer" şirkəti 1969-cu ildən eyni markali təyyarənin müxtəliv modfikasiyasının istehsalı ilə məşğuldur. Fəaliyyət göstərdiyi 55 ildə "AZAL"-a məxsus “Embraer E190AR” şirkətin qəzaya uğrayan dördüncü və ən çox itki verən təyyarəsidir. Təyyarə dünyanın ən etibarli hava gəmilərindən biri sayılır. Onun qəza ehtimalı 0,1 faiz təşkil edir. “Embraer" şirkətinin iki təyyarəsi Çində, bir təyyarəsi isə Namibiyada qəzaya uğrayıb. Bu üç qəzada cəmi 7 nəfər həlak olub. Bunlardan birinə təyyarənin terrorçular tərəfindən qaçırılmaq cəhdi səbəb olub. Təyyarə dağa çırpılaraq qəzaya uğrayıb.
Daha bir müəmma ondan ibarətdir ki, Rusiya hadisə yerinə nəyə görə fövqəladə hallar və həkim briqadası deyil, diplomatik korpuslarını göndərir?
“Bakı-Xəbər” qəzetinin sualını cavablandıran təhlükəsizlik məsələləri üzrə ekspert Elşad Həsənov həlak olanlara Allahdan rəhmət, yaralılara şəfa dilədikdən sonra bildirdi ki, qəza baş verəndən az sonra Azərbaycan Pprezidenti Rusiyaya səfərini yarımçıq dayandıraraq Bakıya qayıtdı: "Fövqəladə iclas çağırdı və baş nazirin rəhbərliyi ilə dövlət komissiyası yaradıldı. Komissiya üzvlərindən bəziləri qəza yerinə - Aktauya uçdular. Yəni Azərbaycan təyyarəsinin qəzası ilə bağlı lazım olan bütün tədbirlər görüldü. Cənab prezident də çıxışında bildirdi ki, müxtəlif versiyalar var, lakin komissiya bunu hərtərəfli araşdırmalıdır, bundan sonra isə komissiyasının yekun rəyi olacaq.
Bununla yanası qeyd etmək lazımdir ki, artıq XXI əsrdir, internet, sosial səbəkələr inkişaf edib. Təyyarənin qəza anına qədərki vəziyyətini əks etdirən görüntülər var. Həmin görüntülər bizə fikir yürütməyə əsas verir. Biz bütün əlamətləri nəzərə alaraq müəyyən qənaətə gələ bilərik. Amma əsas məsələ dövlət komissiyasının rəyidir, çünki onlar həm də bizə məlum olmayan informasiyaya malik olacaqlar. Ona görə də, o rəyi gözləməkdə fayda var.
Lakin onu deyə bilərəm ki, təyyarə Qroznı hava limanında hansısa səbəbdən enis edə bilməyib. Rəsmi məlumatlara görə, buna dumanlı hava şəraiti səbəb olub. Daha sonra təyyarə quş dəstəsi ilə toqquşub və təyyarəni Mahaçqala da qəbul etməyib.
Eyni zamanda, biz sosial şəbəkələrdən məlumat aldıq ki, hadisə günü Ukrayna SQ tərəfindən Şimali Qafqaz pilotsuz uçuş aparatları (PUA) vasitəsilə hücuma məruz qalıb (ancaq bu rəsmi təsdiqini tapmadı - D.N.). İndi dəqiq bilinmir ki, təyyarəyə PUA hücumu olub, yoxsa dumanlı havada ayırd edilə bilinmədiyi səbəbindən təyyarə Qroznının havadan müdafiə qüvvələrinin atəşinə tuş gəlib. Bu artıq araşdırılmalıdır. Fakt budur ki, təyyarənin gövdəsində və qanadlarında mərmi deşikləri var, təyyarə hardasa atəşə tutulub. İndi o versiya da var ki, təyyarədə oksigen balonu da partlayıb. Ancaq stüardessanin danışıqlarından aydın olur ki, qəza anına qədər təyyarənin arxa tərəfi dəlik-deşik olub, ona görə sərnişinlərə qabağa keçməyə göstəriş verir. Qəza anina qədər salonda ayağından yaralanan var, stüardessa onu sarımağa göstəriş verir.
Bu nöqteyi-nəzərdən aydın olmayan çoxsaylı məsələlər var, buna yalnız dövlət komissiyası aydınlıq gətirə bilər. Sonda bu barədə ictimaiyyətə və dövlət başçısına məlumat veriləcək.
Hazirda Aktauda Qazaxıstanın baş nazir müavininin rəhbərliyi ilə komissiya işləyir.
Bir məsələni də qeyd edim ki, təyyarəyə ilk yetişən eleltrik şəbəkəsində inşaat işləri ilə məşğul olan fəhlələr olub. Onlar ürək yanğısı ilə qəzaya düşənlərə kömək edirlər. Bu, qazax xalqının öz qardaşlarına qarşı duygusal fədakarlığının nümunəsidir.
Mətbuatda daha çox qəzanın quş dəstəsi ilə toqquşma versiyasi hallanır, amma quş dəstəsi təyyarənin gövdəsində bu cur dəliklər aça bilməz. Bunun mərmi deşikləri olduğu hamıya bəllidir.
O ki qaldı Rusiyanın hadisə yerinə fövqəladə hallar və ya həkim birqadası deyil, diplomatik korpus göndərməsinə, bu da aydın məsələdir. Çünki Qazaxıstan hakimiyyəti lazım olan bütün tədbirləri görür, ona görə də oraya belə briqadaların göndərilməsinə ehtiyac yoxdur.
Mənim səxsi qənaətim ondan ibarətdir ki, bu, Rusiyanın Ukraynaya qarşı apardıgı qardaş qırğınının fəsadıdır. Hazırda Rusiyanın bütün əraziləri müharibə zonası sayılır. Çünki heç kim PUA hücumundan və ona qarşı müdafiə sistemlərindən sığortalanmayıb.
Hesab edirəm ki, belə ədalətsiz müharibələr mütləq dayanmalıdır. Şükürlər olsun ki, Azərbaycan ərazi bütövlüyünü və suverenliyini bərpa edərək müharibə bəlasına son qoyub.
Bir daha yaralananlara şəfa, həlak olanlara isə Allahdan rəhmət diləyirəm".
Dəniz NƏSİRLİ
