Makron 80 il əvvəl Seneqalda törətdikləri genosidi bu səbəbdən etiraf etməli oldu...
Elşad Həsənov: “Bu metodla Seneqalla dil tapmağa və rəsmi Dakarı yola gətirməyə çalışır”
Fransa prezidenti Emmanuel Makron ilk dəfə 1944-cü ildə Qərbi Afrika əsgərlərinin Fransa ordusu tərəfindən öldürülməsini qətliam adlandırıb. Bu barədə Makron Seneqal hakimiyyətinə ünvanladığı məktubda bildirib.
Bildirilir ki, afrikalı əsgərlərin İkinci Dünya müharibəsi zamanı Seneqalın paytaxtı Dakarın kənarında yerləşən balıqçı kəndi Tiaruada öldürülməsinin 80-ci ildönümü ərəfəsində Makronun bu addımı Parisin Qərbi Afrikadakı keçmiş Fransa koloniyalarında təsirini itirməsi ilə əlaqədardır. 1940-cı ildə Fransız ordusu üçün döyüşən 350 ilə 400 arasında Qərbi Afrika əsgəri fransız əsgərləri tərəfindən öldürülüb. Onların öldürülməsinə səbəb 1 dekabr 1944-cü ildə ödənilməmiş maaşlara görə üsyan etmələri olub. Fransanın keçmiş prezidenti Fransua Olland 2014-cü ildə bütün sənədlərin surətlərini Seneqala qaytaracağına söz vermişdi, lakin bu vəd yalnız qismən yerinə yetirildi.
Məlum olur ki, Seneqalda törədilən soyqırımı indiyə qədər Fransa tanımasa da, Makron bununla bağlı bəzi etirafları etməyə məcbur olub. Yəni o vaxt Seneqalda genosid olub. Maraqlıdır, Makron niyə məhz indi bu soyqırımı tanıyıb? Ona görə ki, Fransa Afrikadakı bütün müstəmləkələrindən qovulub. Halbuki, bir zamanlar Afrikanın 35 faizi Fransa müstəmləkəsi idi. Çad, Niger, Mali və digər Afrika dövlətlərindən Fransız hərbçiləri çıxarılıb. Sonuncu olaraq Seneqal da bəyan edib ki, Fransa əsgərləri çıxarılacaq. İndi Makron qorxusundan Seneqal soyqırımını etiraf edir ki, bəlkə bu dövlət onlara güzəşt etsin.
O baxımdan bu versiya nə dərəcədə realdır ki, Seneqalın mövqeyini yumşaltmaq üçün Makron oradakı genosidi tanıyıb? Siyasi gediş olaraq tanıdı, yoxsa digər məsələlərə görə? Fransa belə tanıyan idisə, Əlcəzairdə və digər ölkələrdə törətdiyi soyqırımları tanıyardı.
“1,5 milyon nəfəri qətlə yetirməyi etiraf edib Əlcəzairə təzminat ödəmək əvəzinə, Fransa demokratiya dərsi keçir”
Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən siyasi ekspert Elşad Həsənov buna bir neçə aspektdən yanaşdı: “Əvvəla, Fransanın törətdiyi cinayətlər bir-bir üzə çıxır. 21-ci əsrdə bəzi ölkələrin, o cümlədən Azərbaycanın dəstəyi ilə Fransanın müstəmləkəçilik siyasəti ifşa olunur. Artıq Fransanı bütün kaloniyalardan qovurlar. O cümlədən, son günlər Seneqalda Fransa hərbçilərinin çıxarılması məsələsi qaldırılıb. O üzdən, Makron Seneqalda törədilən genosidi etiraf etməyə məcbur olub. Bu metodla Seneqalla dil tapmağa və rəsmi Dakarı yola gətirməyə çalışır. Buna baxmayaraq, hesab edirəm ki, bu cəhdlərin bir nəticəsi olmayacaq. Ona görə ki, nəinki Afrika ölkələrindən, dənizaşırı dövlətlərdən də Fransa qovulur. Fransa törətdiyi cinayətlərə görə cavab verməlidir. Əlcəzairdə 1,5 milyon nəfər qətlə yetirilib. Bunu etiraf edib Əlcəzairə təzminat ödəmək əvəzinə, Fransa demokratiya dərsi keçir. Görünən odur ki, Makronun apardığı siyasət artıq hər yerdə ifşa olunur. Ona da ən böyük zərbəni Azərbaycan vurdu. Fransanın Azərbaycanda kəşfiyyat işi aparmaq istəyən iki diplomatı ifşa edildi. Nəticədə Fransa xüsusi xidmət orqanının rəhbəri istefaya getdi. Daha sonra Fransa baş naziri istefa verməyə məcbur oldu. Halbuki, bütün bu siyasətin başında Makron durduğu üçün o istefa verməli idi. Ancaq o bunu etməsə də, Fransa xalqı Makrondan bezib. Hökuməti dayanıqlı deyil. Çünki hökumətə etimad zəifdir. Tez-tez Makrona qarşı mitinqlər keçirilir. Görünən odur ki, Makronun həm daxili, həm də xarici siyasəti iflasa uğrayıb. Nəticədə Fransa sürətlə beynəlxalq arenada nüfuzunu itirir”.
Vidadi ORDAHALLI
