Avrokomissiya prezidentinin COP29 vədinə xəyanəti açıldı...
Xəyal Bəşirov: “Ursula fon der Leyen ya Makronun bu rəzil çağırışına qulaq asıb COP29-a gəlməyib, ya da...”
Azərbaycanın ev sahibliyi ilə keçirilən BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) ilə bağlı bəzi Avropa ölkələrinin və Avropa təşkilatlarının tutduğu qərəzli və düşmənçilik mövqeyini bütün dünya gördü.
Bildiyimiz kimi, COP29-da iştirakdan yayınanlardan biri Avropa Komissiyası Prezidenti oldu ki, onun bu tədbirdə iştirak etməməsinin səbəblərini Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev yanvarın 7-də yerli televiziya kanallarına müsahibəsində ifşa edib: “Bildiyimə görə, bu (COP29), Avropa Komissiyasının Prezidentinin iştirak etmədiyi ilk COP oldu. Halbuki, onun iştirakı bir neçə ay əvvəl artıq təsdiq edilmişdi”.
COP29-un təşkilat komitəsinin Avropa Komissiyası ilə təmas qurduğunu və qarşı tərəfə Bakıya səfər etmək üçün kifayət qədər vaxtın olduğunu bildirdiyini qeyd edən Prezident Əliyev diqqətə çatdırıb: “Ancaq yenə də bu mesaja Avropa Komissiyası tərəfindən əhəmiyyət verilmədi. Əlbəttə bu, COP29-un keçirilməsinə xələl gətirmədi, ancaq COP-a üzv olan tərəf kimi Avropa Komissiyasının iştirak etməməsi çoxsaylı suallar doğurur”.
Göründüyü kimi, Prezident Əliyev Avrokomissiya prezidentinin COP29 vədinə xəyanətinin üstünü açdı və onun bu tədbirdə iştirak etməməsinin çoxsaylı suallar yaratdığını bəyan etdi.
“Avropa Komissiyası prezidentinin bu xəyanəti onların özünün, ümumilikdə bəşəriyyətin, insanlığın tarixində həmişə qara səhifə kimi qalacaq”
Siyasi və Hüquqi Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Xəyal Bəşirov bu məsələ ilə bağlı “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, Prezidentin ölkə televiziyalarına verdiyi ənənəvi geniş müsahibə zamanı toxunduğu məqamlardan biri də COP29 tədbirinin keçirilməsi vaxtı öncədən tədbirdə iştirakı təsdiqlənsə də, sonradan o tədbirdə iştirak etməyən Avropa Komissiyasının prezidenti Ursula fon der Leyenlə bağlı idi. “Əslində, Avropa Komissiyası ilə Azərbaycanın əməkdaşlığının vəziyyəti hər birimizə bəllidir. Bu həmin Avropa Komissiyasıdır ki, İkinci Qarabağ müharibəsində Azərbaycanın əldə etdiyi uğurdan, qələbədən, bölgədə formalaşdırdığı yeni reallıqlardan sonra Azərbaycana səfər etdi. Müharibədən sonra Ursula fon der Leyen Azərbaycan Prezidenti ilə Bakıda Avropa İttifaqına üzv olan dövlətlərə, ümumiyyətlə Avropa coğrafiyasına Azərbaycan qazının tədarükünün artırılması ilə bağlı razılaşma imzaladı. Yəni bu, müharibədən sonra baş verən bir prosesdir. Sonra da bir neçə təmaslar və görüşlər olub. Düşünürəm ki, Ursula fon der Leyenin COP29 tədbirində iştirak etməməsi ilə bağlı məsələyə Prezident İlham Əliyevin toxunması maraqlı nüansdır. Ölkə başçısı müsahibə zamanı Avropa Komissiyası ilə əlaqədar təkcə bu məsələyə deyil, bir neçə məqamlara toxdu. Prezident bir məqamı vurğuladı ki, bu, Avropa Komissiyasının prezidentinin iştirak etmədiyi yeganə COP tədbiri olub. Adından da göründüyü kimi, COP29 BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası idi. Yəni bundan əvvəl dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində keçirilən bütün 28 sessiyanın hamısında Avropa Komissiyasının prezidenti iştirak edib. Amma ilk dəfə idi ki, Bakıda keçirilən COP29 tədbirində Avropa Komissiyasının prezidenti iştirak etmədi. Baxmayaraq ki, əvvəlcədən onun iştirakı təsdiqlənmişdi. Onlar Ursula fon der Leyenin bu tədbirdə iştirak etməməsinin səbəbini Avropa Komissiyası daxilində gedən müəyyən proseslərlə, vaxt məhddiyyəti ilə əlaqələndirsələr də, əslində bununla əlaqədar deyildi. Ölkə başçısı o məqama da toxundu ki, COP29 tədbiri bir-iki, üç gün deyil, iki həftə ərzində keçirildi. Burda 200-ə yaxın dövlətin nümayəndələri qeydiyyatdan keçdi, 70 mindən artıq insanın iştirakı baş tutdu, eyni zamanda 80-ə qədər dövlət və hökumət başçısı iştirak etdi. İki həftə ərzində BMT-nin Baş katibinin belə iki dəfə bu tədbirə qatılması bir daha ondan xəbər verir ki, Avropa Komissiyasının prezidentinin də o tədbirdə iştirak etməyə iki həftə ərzində kifayət qədər vaxtı vardı. Təbii, iştirak etmək istəyən iştirak edir, vaxt məhduiyyəti bəhanədir. Bu nə ilə bağlı idi? Bu, Avropa Komissiyasının, Avropa coğrafiyasının Azərbaycana qarşı səfərbər olunan qüvvələrinin təsiri altında atılan addımdır. Avropa Komissiyasının rəhbərinin COP29 tədbirində iştirak etməməsinin əsl səbəbi bu qurumun yürütdüyü antiazərbaycan siyasətilə bağlıdır”.
X.Bəşirov qeyd etdi ki, Prezident müsahibəsində hətta Fransa prezidenti E.Makronun ayrı-ayrı dövlətlərin liderlərinə, prezidentlərinə şəxsən zəng vuraraq Azərbaycanda keçirilən COP29-da iştirak etməmələrini xahiş etməsi məsələsinə də toxundu. “Bu qədər cılız, bu qədər rəzil addımın atılması bir daha ondan xəbər verir ki, Makron adminstasiyası həqiqətən də ümumiyyətlə Azərbaycanın əldə etdiyi uğurlarla bağlı prosesi həzm edə bilmir. Bu onun üçün ən ciddi narahatedici məqamlardan biridir. Halbuki, belə olmamalıdır. Belə çıxır ki, Makronun zəng vurub COP29-da iştirak etməməsini xahiş etdiyi liderlərdən biri də Avropa Komissiyasının prezidneti olub. Digər liderlərin etdiyinin əksinə olaraq, Ursulla fon der Leyen ya Makronun bu rəzil çağırışına qulaq asıb COP29-a gəlməyib, ya da bu onun özünün də ürəyindən keçib.
Eyni zamanda ölkə başçısının toxunduğu digər bir məqam da, ötən ilin aprelindən reallaşan yeni bir antiazərbaycan platforması ilə əlaqədar idi. Bu nə ilə bağlıdır? Bu, aprelin 5-də Azərbaycanın iştirakı olmadan keçmiş münaqişə tərəflərindən biri olan Ermənistanın iştirakı ilə Cənubi Qafqazda baş verən proseslərin müzakirəsini həyata keçirmək niyyətini ortaya qoyan ABŞ, Avropa Komissiyası və Ermənistanla üçtərəfli qaydada Brüsseldə keçirilmiş görüşlə əlaqədar idi. Dövlət başçısı burda bir maraqlı məqama toxundu ki, bu görüş, bu platforma artıq həm ABŞ-ın, həm də Avropa Komissiyasının Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinin normallaşdırılması prosesindən kənarlaşdırılmasına gətirib çıxardı. Yəni ölkə başçısının qeyd etdiyinə görə, əgər onlar Azərbaycansız bir platforma reallaşdırmaq istəyirlərsə artıq onlar üçün Azərbaycanla müzakirələrin aparılması önəm kəsb etmir. Artıq o məntiqə gətirib çıxarır ki, Azərbaycan üçün də onların hər hansı bir platformanı ortaya qoyması hər hansı bir önəm kəsb etmir. Prezident o məqama da toxundu ki, ABŞ Dövlət katibinin təşəbbüsü ilə üçtərəfli görüşün keçirilməsi reallaşmadı. Çünki artıq Azərbaycan ABŞ-ın Avropa Komissiyası ilə birgə qeyri-neytral, ədalətsiz mövqe tutmasını anladıqdan sonra onlarla hər hansı bir platformada müzakirələrin aparılmasını əhəmiyyətli hesab etmir. Təbii ki, bu məqam da Avropa Komissiyası rəhbərliyinin tutduğu mövqeni ortaya qoyur”.
X.Bəşirovun fikrincə, Ursula fon der Leyenin COP29 tədbirində iştirak etməməsi əslində bir tarixi hadisə oldu. O qeyd etdi ki, Azərbaycan bu tədbiri uğurlu şəkildə reallaşdırdı və ona ev sahibliyi etdi. “Bu, Azərbaycanın tədbiri deyildi, BMT-nin tədbiri idi. Dünya, insanlıq, bəşəriyyət üçün ciddi fəlakətlərlə müşayiət olunan, yaşana biləcək iqlim dəyişmələri ilə mübarizə çərçivəsində Avropa Komissiyası kimi önəmli bir təsisatın prosesdən imtina etməsi bir daha ondan xəbər verir ki, belə təsisatlar dar çərçivədə hansısa maraqlara xidmət edir. Onlar əslində nizamnamələrində, əsasnamələrində qarşıya qoyulan məqsədlərə xidmət etmirlər. Bu da onu deməyə əsas verir ki, Avropa Komissiyası prezidenti COP29 vədinə xilaf çıxmaqla, ona xəyanət etməklə, əslində Azərbaycana deyil, ümumilikdə bəşəriyyətə, insanlığa, onun iqlim dəyişmələri ilə bağlı çox ciddi problemin həlli ilə bağlı müzakirələr platformasına xəyanət etmiş oldu. Avropa Komissiyası prezidentinin bu xəyanəti onların özünün, ümumilikdə bəşəriyyətin, insanlığın tarixində həmişə qara səhifə kimi qalacaq”-deyə X.Bəşirov əlavə etdi.
İradə SARIYEVA
