Azərbaycanın İrandakı səfirliyi qayıtdı - Ermənistan qorxuya düşdü...
Məlum olduğu kimi, Azərbaycanla İran arasında aparılmış danışıqlar nəticəsində Azərbaycanın bu ölkədəki səfirliyi yeni ünvanda fəaliyyətini bərpa edib. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyindən bildirilib ki, səfir və səfirliyin hazırkı heyəti İrana geri dönüb.
O da qeyd edilib ki, İran tərəfi akkreditasiya ölkəsi kimi, “Diplomatik Əlaqələr haqqında Vyana Konvensiyası” çərçivəsində təhlükəsizliyin təminatına dair öhdəliyinə uyğun olaraq, səfirliyimizin yeni binasının qarşısında diplomatik mühafizənin təmin olunması üçün müvafiq tədbirlər həyata keçirib: "Hazırda İrandakı səfirliyin yeni binasında konsulluq xidmətinin təşkili üçün müvafiq işlər görülür və yaxın zamanda konsulluq xidmətinin bərpası barədə əlavə məlumat veriləcək. Səfirlik Tehran şəhəri, Dərrus məntəqəsi, Şəhrizad prospekti, Yarməhəmmədi küçəsi, Saqi dalanı və Firuzkuh küçəsinin kəsişməsi, ev 8 ünvanında yerləşir. Səfirliyin işinin bərpası qarşılıqlı hörmətə və mehriban qonşuluğa əsaslanan Azərbaycan-İran əlaqələrinin gələcək inkişafına, iki ölkə arasında əldə edilmiş razılaşmaların və həlli zəruri olan məsələlərin icra olunması işinə töhfə verəcək”. Hesab olunur ki, bu hal Azərbaycan və İran arasında münasibətlərin inkişafının mühüm göstəricisidir. Ancaq baş verənlərdən erməni tərəfi ciddi narahat olub. Hesab olunur ki, bu da regionda Ermənistanın mövqeyini alt-üst edəcək. Erməni ekspert Armen Petrosyan qeyd edir ki, hadisələrin bu səpkidə inkişafı İrəvan üçün müsbət heç nə vəd etmir: “Azərbaycanın İrandakı səfirliyinin fəaliyyətinin bərpası mühüm addımdır, bu, regional vəziyyətin dəyişməsi və regional aktorların qarşıdurma ritorikasından “yumşaq güc”ə keçmək qərarının nəticəsidir”. O bildirib ki, Azərbaycan və Türkiyənin məqsədi, müxtəlif üsullardan istifadə edərək, İranı həssas mövzularda, o cümlədən Ermənistan məsələsində öz tərəfinə çəkməkdir. Petrosyanın fikrincə, səfirliyin işini bərpa etməsi vaxtına diqqət etmək lazımdır: İran-Azərbaycan münasibətləri yumşalıb, üstəlik, İran cəmiyyətində Azərbaycana qarşı münasibət də xeyli dəyişib. İbrahim Rəisi ilə sərhəd görüşündən sonra başlayan yaxınlaşmanın, xüsusilə Məsud Pezeşkianın prezident seçilməsindən sonra sürətlənməsinə diqqət çəkən erməni ekspert hesab edir ki, Azərbaycan və Türkiyə yeni prezidentə “özününkü kimi” baxır: “Məsud Pezeşkianın etnik azərbaycanlı olması Azərbaycan və Türkiyənin İranla münasibətləri dərinləşdirməsinə marağını gücləndirir”. O iddia edib ki, Azərbaycan Zəngəzur dəhlizi məsələsində İranın mövqeyini yumşaltmağa, onun yanaşmasını dəyişməyə çalışır. Əgər İran mövqeyindən geri çəkilərsə, Ermənistan “daha mülayim” davranmağa məcbur olacaq: “Tehran və Bakı arasında sərt qarşıdurma şəraitində “dəhliz” məsələsində mövqelərin yaxınlaşmasını gözləməyə dəyməzdi. Ancaq indi razılaşmaların əhatə dairəsi genişlənir. Nəzəri cəhətdən bu sövdələşmələrin Ermənistanın maraqları hesabına baş verə biləcəyini ehtimal etmək olar”. Ekspertlər hesab edir ki, bundan sonra da İran-Ermənistan münasibətlərində gərginləşmə gözləmək olar. Xüsusən də o fonda ki, Ermənistanın Qərblə, xüsusilə ABŞ-la əməkdaşlığı o qədər sürətlə inkişaf edir ki, bu, artıq İranı ciddi narahat edir. Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin direktoru Fərhad Məmmədov bu fonda məsələnin maraqlı tərəfinə nəzər salaraq yazır: “Qərblə İranı birləşdirən məqsəd Ermənistanın Azərbaycana qarşı müqavimət qabiliyyətlərini artırması idi. Eyni zamanda İran Qərbin Ermənistana dəstəyindən müəyyən mənada istifadə edirdi”.
O bildirib ki, Ermənistanın İranla hərbi əməkdaşlıqdan imtina edib ABŞ-la yaxınlaşması Tehran üçün “qırmızı xətt”in keçilməsi olub: “Elə bir dövr gəldi ki, İran Ermənistana Tehran və İrəvan arasında hərbi ittifaq bağlanılması ilə bağlı açıq mesaj yolladı. Ermənistan isə bu təklifə rədd cavabı verərək, Qərblə, xüsusilə ABŞ-la hərbi sahədə əməkdaşlıq prosesini sürətləndirdi. Qərbdən silah alınması İran tərəfindən nisbətən qəbuledilən məsələ idi. Lakin birbaşa ABŞ-Ermənistan hərbi təlimlərinin keçirilməsi, amerikalı hərbçilərin Ermənistana gəlməsi İranı ciddi mənada narahat etməyə başladı. Təsadüfi deyil ki, ABŞ-Ermənistan hərbi təlimlərinin elan edildiyi günün ertəsi İranın İrəvandakı səfiri Mehdi Sübhani Ermənistanın müdafiə naziri Suren Papikyanla görüşə getdi. Belə görüşlərdə İran tərəfi hər zaman izahat istəyir. O izahatın nə dərəcədə qaneedici olub-olmadığını da artıq tərəflərin gələcək fəaliyyətlərində görəcəyik. Amma İran ənənəvi olaraq Cənubi Qafqazda xarici qüvvələrin fəallığından narahat olduğunu bildirir, Türkiyə-Azərbaycan hərbi təlimlərini belə diqqətlə izləyir. Türkiyə NATO üzvü olsa da, region ölkəsi olduğu üçün Azərbaycanla hərbi təlimlərini normal qarşılayır. Amma birbaşa ABŞ-ın İranın şimalında yerləşən ölkədə ikitərəfli təlim keçirməsi, əlbəttə ki, İran üçün də bir siqnaldır”. Azərbaycan dəfələrlə İran tərəfinə izah edib ki, Zəngəzur dəhlizinin açılması sərhədlərin toxunulmazlığı, yaxud dəyişdirilməsi demək deyil və bu, demoqrafik dəyişilkiyə də gətirib çıxarmayacaq. Əksinə, bu dəhliz bölgənin beynəlxalq əhəmiyyətini artırır və regionda yaşayan xalqların rifahına müsbət təsir göstərəcək. Bu fonda İranın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı mövqeyi dəyişir. Tehran nəzərə alır ki, Zəngəzur dəhlizi Avropanı Çinlə birləşdirən Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizinin tərkib hissəsi olacaq və belə olan halda Tehran burda pay sahibi ola bilər.
Ramil QULİYEV
