ATƏT AŞPA-nın Azərbaycana qarşı qərəzli mövqeyini alt-üst etdi

Avropa Şurası Parlament Assambleyasının (AŞPA) Azərbaycana qarşı qərəzli mövqeyi beynəlxalq qurumlarda, o cümlədən ATƏT-də də rədd edilir. Belə ki, ATƏT Azərbaycandakı seçki müşahidəçi missiyası üzvlərinin və seçki müşahidəçilərinin təsir, manipulyasiya və ya qərəzdən uzaq olduğunu bəyan edib.

Xatırladaq ki, ötən həftə Avropa Şurası Parlament Assambleyasında Almaniya nümayəndə heyətinin rəhbəri Frank Şvabe iddia edib ki, ATƏT-in Azərbaycanda prezident seçkilərilə bağlı hesabatı tənqidi olmayacaq. Şvabe onu da iddia edib ki, hazırda ATƏT Azərbaycan tərəfindən güclü təzyiq altındadır: “İndi onlar bilirlər ki, Avropa Şurasından seçki ilə bağlı ciddi tənqidi hesabat alacaqlar və ümid edirlər ki, ATƏT-in hesabatı o dərəcədə tənqidi olmayacaq. Azərbaycanda hesab edirlər ki, ATƏT-i dəvət etmək, Avropa Şurasını isə kənarda saxlamaq daha yaxşıdır”. Şvabe fikrini onunla əsaslandırıb ki, bu ilin oktyabrında ATƏT-in gələcəyi ilə bağlı müzakirələr zamanı bütün ölkələrin, o cümlədən Azərbaycanın dəstəyinə ehtiyacları olacaq, ona görə də bəzi ölkələr tərəfindən, xüsusilə də Azərbaycan tərəfindən ciddi təzyiqə məruz qalırlar: “ATƏT-in Azərbaycana getməsindən məmnun deyiləm, çünki bizim razılaşmamız var ki, hər hansı ölkənin bizdən bir-birimizə qarşı istifadə etməsinə imkan verməyəcəyik. Ya biz birlikdə çağırılırıq, ya da heç birimiz həmin ölkəyə getmirik. Mən ATƏT-dən bunu istəyirəm”. Ancaq ATƏT bu ittihamları qəbul etməyib. Təşkilatın sözçüsü Katya Andrusz bununla bağlı bildirib: “Seçkidən bir gün sonra təqdim etdiyimiz nəticələr dərc olunmazdan əvvəl seçkini keçirən dövlətlərlə müzakirə edilmir və ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Ofisinin işi Müşahidəçinin Davranış Kodeksinin tələb etdiyi kimi hər hansı təsir, manipulyasiya və ya qərəzdən uzaqdır”. Qurum onu da bildirib ki, uzun illər ərzində 400-dən çox seçkini müşahidə edib və seçki metodologiyası hərtərəfli, sistemli və müstəqildir. ATƏT-in sözçüsü Katya Andrusz onu da açıqlayıb ki, ATƏT və Avropa Şurası yaxından əməkdaşlıq etsə də, o cümlədən seçkiləri müşahidə etməkdə, ATƏT və Avropa Şurası iki tamamən fərqli təşkilatdır, onların strukturları və mandatları da fərqlidir: “Öz mandatına əsasən, Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Ofisi ATƏT üzvü olan 57 ölkəyə digər dövlətlərdən seçki müşahidəçilərini bir araya gətirməkdə kömək edir. ATƏT Azərbaycan hakimiyyətindən dəvət alıb və 2023-cü ilin dekabrında həyata keçirilmiş qiymətləndirmədən sonra biz Bakıya qarşıdan gələn prezident seçkiləri üçün müşahidə missiyası göndərmişik. Müşahidə komandası işinə sentyabrın 27-də başlayıb və Bakıda fevralın 17-nə kimi qalacaq”.

Bütün bunlar AŞPA-da Azərbaycana qarşı iddiaları alt-üst edir. Xatırladaq ki, yanvarın 17-də Azərbaycan nümayəndə heyətinin AŞPA-da fəaliyyəti bir il müddətinə dondurulub. AŞPA etimadnamələri təsdiq etməyib, bu barədə səsə qoyulmuş qətnamə qəbul edilib. Bu barədə təklifi irəli sürən Frank Şvabe Azərbaycanda insan haqları vəziyyətilə yanaşı, həmçinin Azərbaycanın seçkiləri müşahidə etməyə yalnız ATƏT-i dəvət etməsindən və üzvü olduğu Avropa Şurasına dəvət göndərməməsindən narazılıq ifadə edib. ATƏT isə bildirib ki, uzun illər ərzində qazandığı seçki təcrübəsi ona öz yanaşmasını təkmilləşdirməyə imkan verib və seçki proseslərinin qiymətləndirilməsində misilsiz təcrübə qazandırıb. ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Ofisinin seçki missiyası hazırda Bakıda olan 11 beynəlxalq ekspert komandasından ibarətdir, onları qurumun oz təcrübələri və beynəlxalq təcrübələrinə əsaslanaraq işə cəlb edilib. Bu fonda ATƏT-dən aşağıdakıları da bildiriblər: “Bizim, həmçinin, 26 uzunmüddətli müşahidəçimiz ölkənin müxtəlif yerlərində işləyir, 220-yə yaxın qısamüddətli müşahidəçi isə seçki gününə bir neçə gün qalmış gəlməlidir. Onlar ATƏT regionu boyunca 29 ölkədən gəlirlər”. Bunlar fonunda görünən odur ki, AŞPA Azərbaycan nümayəndə heyətinin etimadnaməsini təsdiqləməməklə özü üçün biabırçı bir səhifə açdı. Bu təşkilat fəaliyyətini demokratiya, insan haqları və qanunun aliliyi prinsipləri üzərində qurmalı olduğu halda, özünün təməl prinsiplərinin icrasında acizliyini nümayiş etdirdi. Belə ki, verdiyi qərarlarla AŞPA özünün təməl prinsiplərini müdafiə edən təşkilat yox, bəzi dövlətlərin sifarişlərinin icraçısı olduğunu sübuta yetirdi. Bu baxımdan Fransanın sifarişi ilə hazırlanan və qəbul olunan Azərbaycanla bağlı qərara səs verən avropalı parlamentarilər reallıqdan uzaq, ədalətsiz və riyakar olduqlarını göstərdilər. Məsələnin bu tərəfinə toxunan Milli Məclisin deputatı Azər Badamov bildirir: “Avropa Şurasına üzv dövlətlərin dini mənsubiyyətlərinə baxsaq görərik ki, təşkilatda Türkiyə və Azərbaycandan başqa İslam dininin daşıyıcıları yoxdur. Amma son vaxtlar Türkiyənin və Azərbaycanın yürütdükləri müstəqil siyasətlə dünyada nümayiş etdirdikləri cəsarətli mövqe digər dövlətlərin maraqlarına cavab vermir. Ona görə də AŞPA-da təmsil olunan xristian birliyi ədaləti və beynəlxalq hüququ yaddan çıxardaraq islamofob, türkofob, azərbaycanofob məqsədlərini reallaşdırmağa çalışır. Avropalı parlamentarilər utanmadan yalan, böhtan və iftira dolu çıxışları ilə Azərbaycanın etimadnaməsini təsdiq etməyəcəklərini bildirdilər. Əslində, AŞPA bu rəzil addımı atmaqla Azərbaycan kimi tərəfdaşını özündən uzaqlaşdırdı… Sual oluna bilər ki, Azərbaycanın AŞPA-da iştirak etməməsindən kim nə qazanır və kim nə itirir? Birincisi, qeyd etmək istəyirəm ki, AŞPA Azərbaycanın ümidlərini doğrultmadı və bu illərdə ancaq insan haqları adı altında ölkəmizdə ictimai-siyasi sabitliyi pozmağa cəhdlərlə yadda qaldı. Bütün bu ikiüzlülüklərinə baxmayaraq, Azərbaycan AŞPA-nı, sadəcə, dialoq üçün bir platforma kimi qəbul edərək orada təmsil olunurdu”.

Nahid SALAYEV