ABŞ-Ermənistan sazişi İrana da təhlükədir - molla rejimi hələ susur...
Akif Nağı: "İran Azərbaycana və Türkiyəyə qarşı Ermənistandan istifadə etməyə çalışır"
Yanvarın 14-də Amerika Dövlət Departamentində ABŞ və Ermənistan arasında strateji tərəfdaşlıq haqqında xartiya imzalanıb. Sənədi Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan və ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken Vaşinqtonda imzalayıb.
Erməni mediasının məlumatına görə, sənədi yanvarın 20-də istefaya gedəcək Cozef Baydenin səlahiyyət müddəti başa çatmaqda olan administrasiyası imzalayıb. ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Tramp dövründə sazişin həyata keçirilməsi perspektivləri məsələsi açıq qalır.
Qeyd edək ki, İrəvan və Vaşinqton arasında ikitərəfli münasibətləri strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə qaldırmaq niyyəti hələ 2024-cü ilin iyununda elan edilmişdi.
Bu saziş, sözsüz ki, Ermənistanın ABŞ ilə münasibətləri gərgin olan qonşu və muttəfiqlərinin xoşuna gəlməyəcək. Bunların isə sırasında ilk yerdə gələn Rusiya və İrandır. Düzdur, Amerika ilə Azərbaycanın da münasibətləri xoşagələn deyil - amma bir tərəfdən Azərbaycanla Ermənistan arasında munasibətlər də gərgindir, digər tərəfdən isə Donald Tramp dönəmində ABS-la Azərbaycanın dil tapacağı gözləniləndir. Gürcüstana gəldikdə isə, onun yeni hakimiyyəti daha çox Rusiya ilə ünsüyyət quracaq - Qərb və Amerika yönümlü siyasətlə artıq rəsmi Tiflis vidalaşıb. Bu baxımdan, Etmənistanla ABŞ arasında bağlanan strateji tərəfdaşlıq haqqında xartiya Kobaxidze hökumətinin də ürəyincə olmayacaq.
Maraqlıdır, İran hələ susur, məsələyə münasibətini bildirmir. Halbuki, rəsmi Tehranın 40 ilə yaxındır balası kimi bəslədiyi, hər an dəstək olduğu Ermənistan onun düşməni ilə strateji tərəfdaşlıq haqqında xartiya bağlayıb. Rəsmi İrəvanın bu addımı Tehranla münasibətlərə necə təsir edə bilər?
Baki-xeber.com-a açıqlamasında politoloq Akif Nağı bildirdi ki, İran regionda müəyyən üstünlüklərə malik olmaq istəsə də, bunun ücün onun nə hərbi, nə də iqtisadi gücü var: "Buna görə də ideoloji variantlardan istifadə edir. Məsələn, Azərbaycanda şiəliyin təbliğinə çalışır. Eyni zamanda, Gürcüstanda da azərbaycanlıların kompakt yaşadığı ərazilərdə bu işlə məşğuldur. Gürcüstanda artıq onlar müəyyən təsirə malikdirlər. Azərbaycanda isə müəyyən sistem yaratmışdılar. Bu sistem tamamilə dağıdıldı, amma hələ tam şəkildə aradan qalxmayıb.
Ermənistanda isə, təbii ki, siə təbliğatı aparmaq mümkün deyil, onlarla tarixi-mənəvi və mədəni birlikdən, əcdadlarının bir kökdən olmasından danışırlar. Yəni İran bununla Ermənistanda möhkəmlənməyə çalışır. Bu yaxınlarda bir qrup iranlı deputat İrəvana gəldi və qondarma "soyqırım" abidəsini ziyarət etdilər, ağladılar...
İran bu xətti saxlayaraq, Azərbaycana və Türkiyəyə qarşı Ermənistandan istifadə etməyə çalışır. Belə bir şəraitdə Ermənistan ABŞ ilə münasibətlərini qurur. Yəqin ki, bu yaxınlarda Amerikanın müsahidəçiləri Ermənistan-İran səhədinə və Azərbaycan-Ermənistan şərti sərhədinə gələcək. Bu da İranı seçim etmək məcburiyyətində qoyacaq. İran ya sərt şəkildə Ermənistandan geri çəkiləcək, ya da İrəvan Tehrana ABŞ-la vasitəçilik təklif edəcək. Hər halda, İran-Ermənistan munasibətləri hələ uzun müddət davam edəcək. Çünki Ermənistanın real ümidi hələ ki, İranadır. İranın isə bölgəyə təsir imkanı Ermənistanla bağlıdır. Ona görə də İran hələ susur.
Digər ehtimal ondan ibarətdir ki, Rusiya ilə strateji tərəfdaşlıq müqaviləsi bağlayarkən, İran Ermənistanla da bağlı hansısa razılaşmaya gedəcək.
Görürsünüz ki, Rusiya da Ermənistana münasibətdə hələ gözləmə mövqeindədir, onu tam şəkildə buraxmayıb. Ermənistan da Rusiyadan hələ tam uzaqlaşmaq istəmir. Dünən Ermənistanın müdafiə naziri bildirdi ki, Rusiya onların strateji müttəfiqi olaraq qalır. İran Ermənistana münasibətini Rusiya ilə uyğunlaşdıracaq. Çünki aydın görünür kı, bölğədə Rusiya-İran dueti yaranır. Rusiya ilə bağlanılması gözlənilən sazişdən sonra onlar Ermənistana qarşı müştərək mövqe ortaya qoyacaqlar.
Digər tərəfdən, həm Rusiya, həm də İran gözləyir ki, Tramp fəaliyyətə başlasın. Çünki Trampın Ermənistanla bağlanan sazişi icra etdirəcəyi ehtimalı çox azdır. Tramp Bayden hakimiyyətinin imzaladığı sənədlərin əksəriyyətini ləğv etmək fikrindədir. O cümlədən də sözügedən sənəd ləğv edilə, ən azı işləməyə bilər. Beyden bu dörd il ərzində bütün siyasəti ilə Ermənistanın yanında olub. Bu sənəd əslində Amerikanın Ermənistana yönəlik siyasətinin rəsmiləşdirilməsidir. Lakin ümid edirəm ki, Tramp adminstrasiyası bu sənədə əhəmiyyət verməyəcək, Ermənistan və Azərbaycanla münasibətlərə yenidən baxacaq, Azərbaycanla münasibətlərə daha çox üstünlük veriləcək. Çünki Amerikanın munasibətləri Gürcüstanla da korlanib, Ermənistana isə Baydenin muttəfiqi kimi etibar etmirlər. Yəni Amerikanın region siyasəti köklü şəkildə dəyisəcək. Ona gorə də İran hələ susur.
Amma gələcəkdə doğrudan da Ermənistan sərhədə Amerika hərbicilərini gətirəcəksə, onda İranın Ermənistan siyasəti dəyişəcək. İndi isə hamı gözləmə mövqeyindədir".
Dəniz NƏSİRLİ
