SOCAR-ın baş rəhbərliyi 6 ayda 850 min manat qazanıb - qəribə nədir?
Mirvari Qəhrəmanlı: "SOCAR prezidentinin əmri verilərkən orada Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 157-ci və digər maddələri pozulub"
Son bir neçə ildə SOCAR-ın rəhbər vəzifəli şəxslərinin maaşı cəmiyyətdə geniş müzakirəyə səbəb olub. Bu müzakirələr hələ də səngimir.
2024-cü ilin 6 ayı ərzində (yanvar-iyun) SOCAR-ın baş rəhbərliyə əmək haqqi və ona peşəkarlığa görə əlavələr qusmində cəmi ödənişləri 870 min manat təşkil edib.
Bu barədə SOCAR-ın yarımillik hesabatlarında qeyd edilir.
2023-cü ilin 6 ayı ərzində (yanvar-iyun) SOCAR-ın baş rəhbərliyə cəmi ödənişləri 850 min manat təşkil etmişdi.
Baş rəhbərliyə SOCAR-ın Prezidenti və 10 vitse-prezident daxildir (30 iyun 2023-cü il tarixində SOCAR-ın Prezidenti, birinci vitse-prezidenti və 9 vitse-prezidenti olub). Qrupun baş rəhbərliyinin bütün üzvləri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən təyin edilir. Baş rəhbərliyin üzvləri təsdiqlənmiş əmək haqqı cədvəlinə uyğun olaraq əmək haqqı və mükafatlar, eləcə də SOCAR qrupunun müəyyən şirkətlərində direktorlar şurasının üzvləri olduqlarına görə ödənişlər almaq hüququna malikdirlər.
Göründüyü kimi, SOCAR rəhbərlərinin orta aylıq əmək haqqı 13 min manatdan çoxdur. Amma bu yalnız 2022-ci ilin məlumatıdır. Cəmi xərclərdən də bəlli olur ki, əmək haqqına ayrılan vəsait ilbəil az da olsa artıb. 2022-ci ildə SOCAR prezidentinin əmək haqqı 6504 manat, ona peşəkarlığa görə əlavə isə 100 faiz edilib, nəticədə onun aylıq maaşı 13008 manat təşkil edib. Burada qeyd etmək yerinə düşərdi ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin aylıq əmək haqqi 15 min manatdir..
Qeyd edək ki, SOCAR prezidenti cənab Rövşən Nəcəfin 19.08.2022-ci il tarixli, "SOCAR221000030300040020A00125" nömrəli əmrinə əsasən SOCAR-ın baş rəhbərlərinin maaşına 100 faizdən 70 faizə qədər pesəkarlığa görə əlavə edilib. Lakin son 4 il ərzində SOCAR-ın sıravi isçilərinin əmək haqqı bir manat da artmayıb. Hətta qazmaçılara günorta naharı üçün 4 il əvvəl nəzərdə tutulan 3 manat belə artırilmayib. Halbuki, qazmaçının bu pula heç dönər almaq imkanı belə yoxdur.
Məsələ ilə bağlı baki-xeber.com-a danışan Neftçilərin Hüquqlarının Müdafiəsi Təşkilatının sədri Mirvari Qəhrəmanı bildirdi ki, təşkilatın 21 avqust 2022-ci ildə paylaşdığı hesabatda SOCAR prezidenti cənab Rövşən Nəcəfin 19.08.2022-ci il tarixli "SOCAR221000030300040020A00125" nömrəli əmri şərh edilib: "Bu əmr - "SOCAR-ın işçilərinə bəzi əlavə ödənişlərin təyin edilməsinin tənzimlənməsi Qaydaları"nın təsdiq və tətbiq edilməsi haqqında əmri və həmin əmrə əlavə olunmuş "SOCAR-da (qurumlar və vəzifələr üzrə) peşəkarlığa görə aylıq əlavə ödənişin yuxarı hədləri cədvəli" AR Əmək Məcəlləsinin aşağıda qeyd olunan maddələrinə ziddir:
-Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 157.1-ci maddəsinə əsasən: İşçilərin əməyi vaxtamuzd, işəmuzd və əməyin ödənilməsinin digər sistemləri ilə ödənilir. Əməyin ödənilməsi işin fərdi və kollektiv nəticələrinə görə aparıla bilər. Peşəkarlıq attestasiya ilə müəyyən olunur, lakin birincilər attestasiyadan keçmədən əlavə ödəniş alır, ikincilər isə qanuni və ya qanunsuz attestasiyadan, imtahan və müsahibələrdən keçirlər, lakin əlavə ödənişlər almırlar.
- Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 157.5-ci maddəsinə əsasən işçilərin əmək haqqına əlavə əmək haqqı ödənilə bilər: Əmək haqqına əlavə - əmək şəraiti ilə əlaqədar əvəzödəmək və ya həvəsləndirmək məqsədi ilə işçinin tarif (vəzifə) maaşına, əmək haqqına müəyyən edilən əlavə ödəncdir.
-Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 157-ci maddəsi tədbiq olunarkən ayrıseçkiliyə yol verilə bilməz.
Belə ki, Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 16.1-ci maddəsinə əsasən, əmək münasibətlərində vətəndaşlığına, cinsinə, irqinə, dininə, milliyyətinə, dilinə, yaşayış yerinə, əmlak vəziyyətinə, ictimai-sosial mənşəyinə, yaşına, ailə vəziyyətinə, əqidəsinə, siyasi baxışlarına, həmkarlar ittifaqlarına və ya başqa ictimai birliklərə mənsubiyyətinə, qulluq mövqeyinə, həmçinin işçinin işgüzar keyfiyyətləri, peşəkarlıq səriştəsi, əməyinin nəticələri ilə bağlı olmayan digər amillərə görə işçilər arasında hər hansı ayrıseçkiliyə yol verilməsi, həmin amillər zəminində bilavasitə və ya dolayısı ilə imtiyazların və güzəştlərin müəyyən edilməsi, habelə hüquqlarının məhdudlaşdırılması qəti qadağandır.
- Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 16.4-cü maddəsinə əsasən, ayrı-seçkiliyə məruz qalan işçi və işçilər pozulmuş hüququnun bərpa edilməsi tələbi ilə məhkəməyə müraciət edə bilər.
- Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 310-cu maddəsinə əsasən: İstər işçilər, istərsə işəgötürənlər, istərsə də başqa şəxslər bu Məcəllə ilə və əmək qanunvericiliyi sisteminə daxil olan digər normativ hüquqi aktlarla müəyyən olunmuş hüquqları pozmağa, onları hər hansı şərtlə və ya qaydada məhdudlaşdırmağa, habelə bu hüquqlardan sui-istifadə etməyə, əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş öhdəlikləri, vəzifə funksiyasını yerinə yetirməməyə görə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada maddi, intizam, inzibati və cinayət məsuliyyəti daşıyırlar".
Mirvari xanım qeyd etdi ki, SOCAR-n qeyd olunan əmri tədbiq edilərkən orada Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 157-ci və digər maddələrinə istinad olunmayıb: "Məlum səbəblərdən Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 16.1-ci maddəsinin tələbləri pozulub, ayrıseçkiliyə (diskriminasiyaya) yol verilib. Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 310-cu maddəsinin tələbləri pozulub.
·Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 16.4-cü maddəsində nəzərdə tutulan qaydada ayrıseçkiliyə məruz qalan işçi və işçilər pozulmuş hüququnun bərpa edilməsi tələbi ilə məhkəməyə müraciət edə bilər.
Peşəkarlığa görə əlavə ödəniş əslində işçinin tutduğu vəzifəyə görə deyil, əmək funksiyalarını, o cümlədən digər əmək vəzifələrini yerinə yetirməsinə görə təyin olunmalıdır. Burada isə əlavələr yalnız rəhbər vəzifəli səxslər üçün nəzərdə tutulub.
NHMT İB cənab Rövşən Nəcəfi ölkə qanunvericiliyinə hörmətlə yanaşmağa, işçilər arasında ayrıseçkiliyə yol verməməyə çağırıb".
Akif NƏSİRLİ
