Makronun hökumət qurması ölkədə yeni xaosa səbəb oldu

Fransanın hər yerində minlərlə insan Mişel Barnierin baş nazir təyin edilməsinə etiraz etməyə başlayıb. Emmanuel Makronun sağçı Mişel Barnieri baş nazir təyin etməsinə etiraz etmək üçün Bordo, Nitsa və Le Man kimi şəhərlərdə etirazlar daha güclü olub. 

Qeyd edək ki, Fransada son seçkilərdə solçuların qalib olmasına baxmayaraq, sağçı Mişel Barnierin yeni baş nazir vəzifəsinə namizədliyi ölkədə siyasi böhran yaradır. Elə indiki nümayişlər də iyul ayında keçirilən parlament seçkilərindən sonra prezident Emmanuel Makronun ifrat-sol blokdan olan baş nazir namizədindən yan keçmək qərarına birbaşa etirazdır. Sol qüvvələr mühafizəkar baş nazirin təyin edilməsini xalqın sözünə məhəl qoyulmaması kimi qiymətləndirir. Bu, Avropa İttifaqının ikinci ən güclü iqtisadiyyata sahib olan ölkəsində onsuz da gərgin olan siyasi ab-havanı daha da gərginləşdirir. Makronun mərkəzçi hökuməti iyulda keçirilən növbədənkənar parlament seçkilərində böyük məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Attal istefaya getməyə məcbur olub. Makron seçkiləri aydın mandat əldə etmək ümidi ilə çağırdı, lakin bunun əvəzinə, prezidenti qanunvericilik çoxluğundan məhrum edərək, onun administrasiyasını qarışıqlığa sürükləyən bir parlament formalaşdı. Bu da hökumətin qurulmasını mürəkkəb hala gətirir. Çıxış yolu kimi Mişel Barnier sentyabrın 5-də prezident Emmanuel Makron tərəfindən baş nazir vəzifəsinə təyin edilib və uzun sürən məsləhətləşmələr və danışıqlar prosesindən sonra ona yeni hökuməti formalaşdırmaq tapşırılıb. Amma nə solçular, nə də sağçılar bu təyinatı bəyənir. Parlament seçkilərində daha çox yer qazananların yeni hökumətdə rəhbər vəzifələr tutmaq ehtimalı azdır. Bundan əvvəl hökumətə ölkə tarixində ən gənc baş nazir, 35 yaşlı Qabriel Attal başçılıq edirdi. İndi o, öz yerini 73 yaşlı Barnierə verir. Sonuncu Fransanın indiyə qədər malik olduğu ən yaşlı baş nazir hesab edilir. Hazırda parlamentdə heç kimin sabit çoxluğu yoxdur. Əsas  çoxluq isə   üç fraksiyaya məxsusdur: Jan-Lyuk Melenşonun ifrat solçu “Yeni Xalq Cəbhəsi” 180 yerə, Attalın “Respublika Naminə Birlikdə” prezidentyönlü koalisiyası 159 yerə, Jordan Bardell və Marine Le Penin rəhbərlik etdiyi ifrat sağçı “Milli Birlik” isə 142 yerə nəzarət edir. Prinsipcə, onlar koalisiyaya qoşulmaq istəmirlər. Bu o deməkdir ki, hökuməti formalaşdırmaq üçün kompromislər tələb olunacaq. Rusiya Elmlər Akademiyasının Avropa İnstitutunun aparıcı elmi işçisi Sergey Fyodorov hesab edir ki, prezidentin seçimi siyasi müstəvidə artıq problem yaradır: “İddiaçılar arasında eks-prezident Fransua Olland, keçmiş baş nazir Bernard Kazneuve və Hauts-de-Frans əyalətinin şimal bölgəsinin keçmiş rəhbəri Bertran Ksavye də var idi. Sonuncunun çox yaxşı şansları var idi, yəqin ki, Makron onu seçmək istərdi. Ancaq Havier və “Milli Birlik” istər-istəməz bir-birinə nifrət edirlər. Onun baş nazir təyin olunması, şübhəsiz ki, parlamenti idarəolunmaz hala gətirəcəkdi. Elə Barnierin dövründə də belə olacaq”.  

Ekspert qeyd edib ki, “Brexit” razılaşması üzərində işləyərkən Barnier özünü yaxşı danışıq aparan, güzəştə meylli olduğunu sübut edib: “Makron ümid edir ki, bu keyfiyyət ona indi, həm ifrat solçu, həm də ifrat sağçı ilə danışıqlar aparmalı olduğu vaxt kömək edəcək. amma Le Pen artıq onun nümayəndələrinin yeni hökumətin tərkibinə daxil edilməyəcəyini bəyan edib. Barnier çətin ki, onunla razılığa gələ bilsin. Mümkün barışdırıcı addımlar arasında daha az əhəmiyyət kəsb edən bəzi nazirlik portfellərinin “Milli Birliyə” verilməsi də var. Bu partiyanın nümayəndələrinin parlamentdə rəhbər vəzifələr almadığını nəzərə alsaq, bu ədalətli olardı. Lakin bunu da Le Pen qəbul etmir. Deməli, Fransa böhrandan qurtulmayacaq”. Ultra solçulara gəlincə, onların narazılığı daha dərindədir. Hələ avqust ayında Yeni Xalq Cəbhəsi öz namizədləri Lüsi Kasteni baş nazir vəzifəsinə təklif edib. Üstəlik, başqa heç bir namizədi dəstəkləməyəcəklərini birbaşa bəyan ediblər. Ultra solçular hesab edirlər ki, Yeni Xalq Cəbhəsi seçkilərdə qalib gəldiyi üçün hökuməti qurmalıdır. Makron bunun qarşısını almağa çalışır. Jan-Lyuk Melenşon bu durumda Makronu ölkə Konstitusiyasının tələblərini yerinə yetirməməsinə görə ittiham edir. Bu əsasda da dövlət başçısının məsuliyyətini nəzərdə tutan 68-ci maddəsi əsasında Makronu impiçmentlə hədələyib. Makron iddia edir ki, ifrat sol düşərgənin nümayəndəsinin baş nazir təyin edilməsi digər siyasi partiyalar tərəfindən düşmənçiliklə qarşılanacaq və uzunmüddətli siyasi böhrana səbəb olacaq. Bu yanaşmadan Jan-Lyuk Melenşon narazıdır, seçkilərin nəticələrinin “oğurlandığını” bildirir və hətta etirazlarla Makronun istefasına nail olmaq niyyətindədir. İndi Barnierin vəzifəsi ən azı 2025-ci ilin iyun ayına qədər stabil kabinet formalaşdırmaqdır, o zaman erkən seçkilər təyin etmək və nəticədə kiminsə sabit səs çoxluğunu və deməli, funksional parlamenti əldə etmək mümkün olacaq. Bununla belə, ekspertlər hesab edir ki, bu ssenairi indiki halda mümkün görünmür. Barnierin problemi böyükdür: O, siyasi spektrin həddindən artıq sol, həddindən artıq sağ və Makronun zəifləmiş mərkəzçi bloku arasında dərin bölündüyü parçalanmış Milli Assambleyada addım ata biləcək bir hökumət qurmalıdır. Bu da mümkünsüz görünür.

Tahir TAĞIYEV