Ekopostun yanında əcaib “Volt mmmmmmmmarket” reklamı - dilimizi hansı maraqla bu günə qoyurlar...
Qiymət Məhərrəmli: “Ədəbi dilimizi biznes maraqlarına qurban verənləri...”
Paytaxtımızda, xüsusən də şəhərin giriş və çıxışında əsasən çox əcaib dili olan reklam lövhələrinə rast gəlirik. Ümumiyyətlə, dilçilərin, mətbuatın çağırışlarına, təklif və tövsiyələrinə baxmayaraq, şəhərimizin hər yerində qoyulan reklam lövhələrində ana dilimizin gözəlliyi, ədəbi dilimizin qaydaları pozulur.
Doğrudur, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti dəfələrlə bəyan edir ki, əcaib reklamlara qarşı mübarizə aparır, onları yığışdırır və sair. Amma görünən kəndə nə bələdçi? Yenə də hər addımda biz bu neqativ halı müşahidə edirik. Reklamların dili o şəkildə olmalıdır ki, burada ədəbi dilimizə, onun işləkliyinə xələl gəlməsin, dilimiz zədələnməsin. Lakin biz bunu görə bilmirik. Təəssüf ki, aidiyyəti qurumlar bu ağrılı prosesin qarşısını tamamilə ala bilmir.
Daimi oxucularımızdan biri redaksiyamıza bir foto göndərib. Bu, Sumqayıt-Bakı yolunda, “Ekologiya postu”nu keçəndən sonra körpüdə yerləşdirilən “Volt mmmmmmmmarket” reklam lövhəsinin şəklidir. Bu qədər “m” hərfinin yazılması, özü də bunun qaydalara zidd əks olunması insanlarda acı təəssüf və qıcıq yaradır. Bu qədər “m” hərfi yazmaq olar? Guya belə yazmaqla müştəri cəlb etmək istəyirlər, əslində isə ana dilimizi ağlar günə qoyurlar. Reklam işi ilə məşğul olanlar dilimizin qaydalarını kobud şəkildə pozmaqdan sanki zövq alırlar. Reklam şirkətlərinin əksəriyyətinin bu neqativ yolu tutduğu məlumdur. Oxucu sual edir ki, “Volt market” sözünün yazılışında təxminən 40-dan çox “m” hərfindən istifadə edilməsinə nə ehtiyac var ki, bunlar ediblər? Belə də reklam olar? Bunlar dili niyə bu günə salırlar, anlamaq olmur. Sanki dilimizdən kimlərsə qisas alır, onun gözəlliyini gözdən salmaq istəyir.
Doğrudan da, Sumqayıt-Bakı yolunda “Ekologiya postunu” keçdikdən sonra körpünün şəhərə giriş hissəsində bu reklamın qoyulması və onun tamamilə körpünü tutması narazılıq yaradır. Sanki bir qrup reklamçı bunu qəsdən edir ki, dilimiz gözdən düşsün. Reklam mətnlərində ədəbi dilimizin bu şəkildə əzilməsi ciddi problemdir və aidiyyəti qurumlar bu reklamı ora yerləşdirənlərlə bağlı araşdırma aparsa yaxşı olar. Çünki bu, mənəvi bir cinayətdir. Dilə qarşı istənilən mənfi davranışın mütləq qarşısı alınmalıdır, onu edənlərə ağır cəza verilməlidir ki, başqaları da buna cəsarət etməsin.
Baknın giriş hissəsində belə bir əcaib reklamın olması həqiqətən də hər kəsi narahat etməlidir.
Ekspertlər bildirir ki, ümumiyyətlə, reklam şirkətləri Azərbaycan dilinin qaydalarına qətiyyən əhəmiyyət vermək istəmirlər. Onların biznes maraqlarını ədəbi dilimizdən üstün tutduqlarını deyən ekspertlər hesab edir ki, bu cür şirkətlərə qarşı maliyyə cəzaları yox, başqa sanksiyalar tətbiq edilməlidir, onların fəaliyyəti müəyyən dövrə qədər dondurulmalıdır və onlar Reklam Haqqında Qanunun tələblərinə cavab verəcək addımlar atana qədər bu qadağalar qüvvədə qalmalıdır. Sumqayıt-Bakı yolunda bu cür əcaib reklam yerləşdirənlərin milli təəssübkeşlik hissindən uzaq olduğunu deyən ekspertlərin fikrincə, onlara qarşı ciddi tədbirlər görülməlidir. Rəsmi dövlət dilinin istənilən səviyyədə aşağılanmasının qəbuledilməz olduğunu vurğulayan ekspertlər qeyd edir ki, AMEA-nın Dilçilik İnstitutu, eləcə də dillə məşğul olan digər qurumlar bu istiqamətdə dövlət qurumları ilə birgə tədbirlər həyata keçirilməlidir.
“Bu çox ziyanlı tendensiyadır və o reklamı orada quraşdıran şirkət tənqidlərdən nəticə çıxarmalıdır”
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Qiymət Məhərrəmli “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, Azərbaycan dilinin qaydalarının pozulması ictimaiyyətdə ciddi narazılıq doğurur. Müsahibimiz qeyd etdi ki, hər bir xalqın varlığını təsdiq edən amillərdən biri ana dilidir, onun ədəbi dilidir. “Çox təəssüf ki, Azərbaycan dilinin işlənmə qaydaları reklamçılar tərəfindən ciddi şəkildə pozulur. Ümumiyyətlə, dilə həssas münasibət olmalı olduğu halda biz bunun əksini görməkdəyik. Ədəbi dilimizi biznes maraqlarına qurban verənləri, onu əcaib hala salanları qınamaq lazımdır. İctimaiyyət olaraq buna öz etirazımızı bildirməliyik. Bakı-Sumqayıt yolunda körpünün üzərində belə bir reklam mətninin olması kimlərinsə biznes maraqlarına xidmət edir. Hesab edirəm ki, dilimizin belə əcaib formada təqdim edilməsinin qarşısı alınmalıdır. Başqa ölkələrdə bu kimi ziyanlı tendensiyaya rast gəlmək mümkün deyil. Bu çox ziyanlı tendensiyadır və o reklamı orada quraşdıran şirkət tənqidlərdən nəticə çıxarmalıdır”-deyə Q.Məhərrəmli bildirdi.
Q.Məhərrəmli hesab edir ki, bir sözdə reklam xatirinə bu qədər “m” hərfindən istifadə edilməsi çox böyük eybəcərlik yaradır. “Reklam şirkətləri dilçi alimləri prosesə cəlb etməlidir və ana dilimizin tələblərinə uyğun şəkildə reklam mətnləri hazırlamalıdır. Dil sahibsiz deyil, onun sahibi bu xalqdır və dil bizim heysiyyətimizdir. Hər birimiz dilimizin keşiyində dayanmalıyıq. Amma təəssüflər olsun ki, bəziləri bu vəzifələrini dərk etmək istəmir. Əlaqədar dövlət qurumları bu məsələlərə diqqət yetirməlidir”-deyə Q.Məhərrəmli əlavə etdi.
İradə SARIYEVA
