İrəvan yenə Kremlə məhəl qoymadı - Moskva hədə tonunu sərtləşdirdi...

Rusiyanın sərt narazılığına baxmayaraq, ABŞ və Ermənistan hərbçiləri İrəvan yaxınlığında birgə hərbi təlimlərə başlayıb. 10 gün davam edəcək təlimlər İrəvandakı Vazgen Sarkisyan adına Hərbi Akademiyanın ərazisində keçirilir. Təlimlərin açılış mərasimində Ermənsitanın müdafiə naziri Suren Papikyan çıxış edib. Papikyan deyib ki, ölkənin beynəlxalq sülhməramlı missiyalarında iştirak edəcək hərbçiləri üçün bu keçirilən təlimləri yüksək qiymətləndirir.

ABŞ-ın Ermənistandakı səfiri Kristina Kviyen də mərasimdə çıxış edib. O, “Eagle Partner 2024” adlı təlimləri ABŞ və Ermənistan arasında uzunmüddətli partnyorluğun nümunəsi hesab etdiyini bildirib. İyulun 15-24-də keçirilən təlimlərdə Ermənistanın sülhməramlı briqadasının əsgərləri, ABŞ-ın Avropa və Afrikadakı qüvvələri, habelə Kanzas ştatının Milli Qvardiyası iştirak edir. Ötən sentyabrda ABŞ-ın 85, Ermənistanın isə 175 hərbçisi İrəvan yaxınlığında buna bənzər iki birgə təlim keçirmişdi. Tərəflər hazırkı təlimlərdə iştirak edən hərbçilərin sayını açıqlamır. Rusiya Ermənistanın ABŞ-la daha bir müştərək hərbi təlimlərə ev sahibliyi etmək qərarını tənqid edib. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Mariya Zaxarova  deyib ki, bu qərar Rusiya və Ermənistan arasında təhlükəsizlik bağlarına daha bir zərbə olacaq: “Bu təlimlər İrəvanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatında fəaliyyətini virtual olaraq dondurduğu və bu təşkilata açıq hücumların edildiyi bir şəraitdə xüsusilə təəssüf doğurur. Qərblilərin hansısa sülhsevər və sülhyaradıcı məqsədlər elan etməsinə baxmayaraq, onların əsas məqsədi öz geosiyasi layihələrinin həyata keçirilməsi üçün körpü yaratmaqdır”. Zaxarova onu da deyib ki, bu layihələr Rusiyanı və İranı regiondan sıxışdırıb çıxarmaq məqsədi güdür. Onun sözlərinə görə, Ermənistanın bütün təhlükəsizlik sisteminin formatının dəyişdirilməsi Qərbə İrəvanın özünə qarşı “əlavə təsir aləti” verir: “Rusiya, Ermənistanın təhlükəsizliyi də daxil, özünün müttəfiqlik öhdəliklərinə daim sadiq olub və sadiq olaraq qalır. O, daim qarşılıqlı məqbul həll yolları tapmağa çalışıb. Lakin İrəvanın sistematik hal alan bu kimi addımları bu ərazidə artıq oturuşmuş qarşılıqlı əlaqə mexanizmlərini sarsıdır”. Daha öncə Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Mixail Qaluzin demişdi ki, Qərbin Ermənistanla yaxınlaşması Rusiyanın maraqlarına qarşı yönəlib: “Məqsədi Rusiyanın “strateji məğlubiyyəti” olanlarla əməkdaşlığın belə sürətlə dərinləşdirilməsi ilə İrəvan öz əlləri ilə Cənubi Qafqazdakı vəziyyəti, öz təhlükəsizliyi də daxil, ciddi şəkildə sabitsizləşdirmək risqinə girir. Düşünürəm ki, Ermənistanın məlumatlı ekspert və siyasətçiləri belə məsuliyyətsiz addımların bədəlindən xəbərdardır”. Bunlar fonunda Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan dəfələrlə ölkəsinin KTMT-dən çıxa biləcəyinə işarə edib. Ermənistan artıq xeyli müddətdir ki, KTMT-nin iclaslarında iştirak etmir və bu təşkilatın fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsini dayandırıb. Ermənistan baş naziri 2023-cü ilin noyabrında KTMT-nin Minskdə keçirilən sammitinə qatılmaqdan imtina etmişdi.

Baş verənlər fonunda “armenianreport” portalı yazır: “Ermənistan Qərb dövlətləri ilə getdikcə daha möhkəm və çoxşaxəli əlaqələr qurmağa çalışarkən, regionu itirən Rusiya aciz qısqanclıq nümayiş etdirir. “Düşmənlərimiz bizi danlayırsa, deməli, hər şeyi düzgün edirik” ifadəsinin kimə məxsus olduğu bilinmir. Bəzi tarixçilər bunu Stalinə aid edir, digər tədqiqatçılar isə onun müəllifliyini təkzib edir. İstər tarixdə, istərsə də müəlliflik hüququ ilə maraqlanmadan, “Ruslar bizi danlayırsa, deməli, hər şeyi düzgün edirik” ifadəsini deyə bilərik. İndiki Rusiya hakimiyyəti İrəvanın hərəkətlərinə çox mənfi münasibət bəsləyir. Moskva Ermənistanın Qərblə dostluq, tərəfdaşlıq münasibətləri qurmaq cəhdlərinə xüsusilə düşmən münasibət bəsləyir. Rusiya Federasiyası xarici işlər nazirinin müavini Mixail Qaluzin deyir ki, “Rusiya tərəfi İrəvanın təsdiqi ilə Aİ-nin Ermənistandakı missiyasının daimi status ala biləcəyindən narahatdır”. Bəzi insanlar Aİ missiyasının ölkəmizin sərhədlərində görünməsinə heç də sevinmir. M.Qaluzin bu ilin aprelində Kanada nümayəndələrinin missiyada görünməsindən də qəzəblənir ki, bu, onun fikrincə, “NATO-nun Cənubi Qafqaza nüfuz etməsindən xəbər verir”. “Rusiya tərəfi ehtiyat edir ki, Aİ missiyasının fəaliyyəti Rusiya obyektləri və Ermənistanın İran və Türkiyə kimi qonşu dövlətləri ilə bağlı kəşfiyyat məlumatlarının toplanmasına yönəlib”, - deyən M.Qaluzin 200 il əvvəl çar Rusiyasının Qafqazda məhz bu dövlətlərlə müharibədə döyüşdüyünü unudur. Rusiyalı nazir müavini təsəvvür edir ki, “müşahidəçilərin işi nəzərəçarpacaq nəticə vermədi və Ermənistan-Azərbaycan sərhədində gərginliyin qarşısını almadı”. Ayrı-ayrılıqda xatırlatmaq yerinə düşər ki, Aİ müşahidəçiləri Rusiya Silahlı Qüvvələri Ermənistanın suveren sərhədlərinin qorunmasında tam səriştəsiz olduqlarını sübut etdikdən sonra buraya gəliblər. Qaluzin Belarusla əlaqələrimizə də toxundu. O, bir tərəfdən Minsk və İrəvanın mövqelərinin tezliklə uzlaşdırılmasını arzulayır, digər tərəfdən isə gözlərini zilləyib deyirdi ki, “təəssüf ki, Belarus tərəfdaşlarına qarşı Ermənistan hakimiyyətinin tutduğu sərt mövqeyi izah etmək bizim üçün çətindir”. Amma 2022-ci ilin oktyabrında Belarus prezidenti Aleksandr Lukaşenko kobud şəkildə baş nazir Paşinyana hücum edərək, KTMT-nin mövqeyini mahiyyətcə səsləndirdi və bildirdi ki, təşkilat Azərbaycanla münaqişəyə girmək niyyətində deyil, çünki o, yad deyil. Aleksandr Qriqoryeviç 2024-cü ilin mayında Azərbaycanın qonaqpərvərliyindən həvəslə istifadə edərək Şuşaya gəldi və Əliyevlə Belarus texnikasının Qarabağa tədarükü və ərazilərin bərpasında iştirakla bağlı müqavilələri müzakirə etməyə başladı. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Mariya Zaxarova da qısqanclıq hissi ilə çıxış edib. O əmindir ki, amerikalılar “bu və ya digər ölkənin ABŞ-ın xarici nəzarəti altına keçməsi üçün şərait yaratmağa” çalışırlar. Sanki amerikalılar gələnə qədər burada münaqişə potensialı yox idi. Ona görə də Ermənistanın alternativ təhlükəsizlik qarantları axtarışı bizim istəyimiz deyil, sadəcə olaraq özümüzü qorumaq instinktimizin ifadəsidir”.

Tahir TAĞIYEV