Dəhlizin Azərbaycana qazandıracağı milyardların sayı bu qədər olacaq...
Bu günlərdə İranda Həmədan-Sənəndəc dəmir yolu xətti istifadəyə verilib. Bu yol Ərdəbilə, oradan da Rəşt-Astara dəmir yoluna birləşəcək. Bütün bunlar “Şimal-Cənub” beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin də inkişafına əlavə təkan verəcək.
Qeyd edək ki, “Şimal-Cənub” dəhlizi Hindistandan başlayaraq Şimali Avropaya qədər uzanır. Asiya ilə Avropanı nəqliyyat baxımından birləşdirən dəhliz yük daşımaları üçün ən optimal marşrutdur. Hindistanın Mumbai limanından başlayan marşrut İran və Azərbaycan ərazisindən keçərək Rusiya və Avropaya uzanır. Hindistan və Cənub Şərqi Asiya ölkələrindən yüklər İranın Bəndər Abbas və Çabahar limanlarına daxil olacaq. Buradan isə Qəzvin-Rəşt-Astara (İran)-Astara (Azərbaycan) dəmir yolu ilə Rusiyaya daşınacaq. Qəzvinə qədər qatarlar Həmədan-Sənəndəc dəmir yolundan keçəcək. Məhz belə bir vaxtda bəlli olub ki, Rəşt-Astara dəmir yolunun tikintisinin davam etdirilməsi istiqamətində Rusiya ilə aparılan danışıqlarda texniki məsələlərin 70 faizi razılaşdırılıb. İlin sonuna kimi digər məsələlərə dair də razılıq əldə olunacaq. İranın Nəqliyyat İnfrastrukturunun Tikintisi və İnkişafı dövlət şirkətinin icraçı direktoru Xeyrulla Xademi bildirib ki, yolun tikintisinin maliyyələşmə qrafiki, yükdaşıma imkanının artırılması, stansiyaların inşası, istismarın qaydaları haqqında Rusiya ilə razılıq əldə olunaraq sənəd imzalanıb. İranın Prezident Administrasiyası rəhbərinin müavini Məhəmməd Cəmşidi İSNA informasiya agentliyinə verdiyi müsahibədə qeyd edib ki, “Şimal-Cənub” dəhlizinin gətirəcəyi gəlir neft satışından əldə olunan gəlirə bərabər olacaq. Onun sözlərinə görə, dəhlizin illik gəliri 20 milyard dollar həcmində olacaq. İranın “Jam-e Jam” qəzeti bu dəhlizi “ticarətin qızıl yolu” adlandıraraq qeyd edir ki, 162 kilometrlik Rəşt-Astara yolu Rusiya ilə Hindistan arasında yükdaşımaları asanlaşdıracaq. Rusiya bu yolun tikintisinə 1,6 milyard avro həcmində sərmayə yatırması təsadüfi xarakter daşımır. Rusiya baş nazirinin müavini Aliksey Overçuk bildirib ki, Rəşt-Astara dəmir yolunun tikintisi 2028-ci ildə başa çatdırılacaq və istismara veriləcək. Bu yolla Rusiya Hindistan, Pakistan və Fars körfəzi ölkələrinə çıxış əldə edəcək. Fars körfəzi ölkələri İranın Bəndər Abbas, Hindistan və digər Cənub-Şərqi Asiya ölkələri isə Çabahar limanı vasitəsilə Rusiya ilə ticarət əlaqələrini genişləndirərək idxal-ixrac əməliyyatlarını artıracaqlar.
Burada onu da xatırladaq ki, Azərbaycan “Şimal-Cənub” dəhlizinin formalaşmasında tranzit ölkə kimi əsas rol oynayan ölkədir. Bu dəhlizin Azərbaycan üzərindən keçməsini nəzərə alan dövlət böyük infrastruktur layihələri həyata keçirib. Bakı Beynəlxalq Ticarət limanının yükaşırma qabiliyyətinin artırılması ilə yanaşı, Ələt-Astara avtomobil yolu yenidən quruldu. İran Astarası ilə Azərbaycan Astarası arasında yeni dəmir yolu körpüsü tikilərək istifadəyə verildi, Astaraçay üzərində yeni avtomobil körpüsünü tikintisi artıq başa çatıb və yaxın günlərdə hər iki dövlət rəsmilərinin iştirakı ilə istismara veriləcək. Bütün bunlarla yanaşı, “Azərbaycan Dövlət Dəmir Yolları” QSC İranın Astara şəhərində yük terminalının tikintisini davam etdirir. Azərbaycanın hələ SSRİ dövründən Rusiya ilə dəmir və avtomobil yollarına malik olması onun tranzit imkanlarını səmərəli edib. Mütəxəssislərin hesablamalarına əsasən, “Şimal-Cənub” Dəhlizi fəaliyyətə başladıqdan sonra Azərbaycan ildə 2,5-3 milyard dollar tranzit gəlir əldə edəcək. Xatırladaq ki, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev İrandan olan həmkarı Seyid İbrahim Rəisi ilə Daşkənddə görüşü zamanı nəqliyyat dəhlizləri məsələsinə geniş şəkildə toxunub: “Çox şadam ki, İran və Azərbaycan nümayəndələrinin birgə işi nəticəsində biz Araz çayının cənub sahili boyunca dəmir yolu və avtomobil xətti marşrutunun keçməsini razılaşdırdıq. Əminəm ki, bu layihə qısa müddətdə həyata keçiriləcək və “Şimal-Cənub” nəqliyyat dəhlizinin daha bir istiqamətinə çevriləcəkdir. Yəni nəticədə bizim iki marşrutumuz olacaq: biri Astara çayı üzərindən, digəri Ağbənd ərazisindən. Hər iki marşrut İranla Azərbaycan arasında qardaşlıq münasibətlərinin möhkəmlənməsi işinə xidmət edəcək, həmçinin qonşularımız və digər tərəfdaş ölkələr üçün əlçatan olacaq”. Görüşdə Araz çayı üzərində Ağbənd istiqamətində dəmir yolu və avtomobil yolu körpülərinin tikilməsi və İran ərazisindən dəhlizin çəkilməsi ilə əlaqədar məsələlər müzakirə olunub. Eyni zamanda, “Şimal-Cənub” dəhlizi üzrə Azərbaycan ərazisində dəmir yolu infrastrukturunun ötürmə qabiliyyətinin artırılması və bunun tikintisinin Rəşt-Astara dəmir yolu ilə sinxron qaydada həyata keçirilməsi ilə bağlı fikir mübadiləsi aparılıb. Indilikdə isə görünən odur ki, nəqliyyat əlaqələrinin inkişafı və tranzit potensialından istifadənin genişləndirilməsi Azərbaycanın nəqliyyat siyasətinin ən mühüm prioritetlərindəndir. Azərbaycanın əlverişli coğrafi mövqeyi ölkənin qlobal nəqliyyat sistemində ən qısa nəqliyyat dəhlizlərinin yaradılmasında rolunu əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Bu da Azərbaycanın nəqliyyat əlaqələrinin inkişafını stimullaşdırır və tranzit potensialından maksimum istifadəni aktuallaşdırır. Bu məqsədə nail olunması üçün ölkə ərazisindən keçən bütün beynəlxalq nəqliyyat kommunikasiyaları əsaslı şəkildə yenidən qurulub. “Şimal-Cənub” beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi isə ölkəmizlə yanaşı, Cənubi Qafqazın inkişafında mühüm rol oynayır və regionun beynəlxalq bazarlara çıxışını təmin edir. Ümumiyyətlə, Cənubi Qafqaz regionunda bütün nəqliyyat kommunikasiyalarının, o cümlədən “Şimal-Cənub” və “Şərq-Qərb” dəhlizlərinin, həmçinin Zəngəzur dəhlizinin açılması bu regionda iqtisadi inkişafa, siyasi əlaqələrin möhkəmlənməsinə və sülhün bərqərar olmasına öz töhfəsini verəcək. Bu, qarşılıqlı faydalı ticarət və investisiyalar üçün yeni imkanlar açacaq, həmçinin Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiya ölkələri arasında əməkdaşlığı gücləndirəcək.
Ramil QULİYEV
