“Müsəlman Səkkizliyi”nə üzv olduq - bu təşkilatdan qazancımız nə olacaq?
Mətləb Salahov: “Üç qitəni əhatə edən D-8-ə üzvlük Azərbaycanın investisiya imkanlarını və iqtisadi tərəfdaşlar siyahısını genişləndirəcək”
Azərbaycan daha bir beynəlxalq iqtisadi təşkilata üzv qəbul edildi. Dekabrın 19-da Misirin paytaxtı Qahirə şəhərində İnkişaf etməkdə olan səkkiz ölkənin İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (D-8) XI Sammiti zamanı Azərbaycan Respublikası yekdilliklə D-8 təşkilatının üzvü seçilib. Bununla da təşkilatdakı üzvlərin sayı 9-a çatdı və bundan sonra təşkilat D-9 adlanacaq. Bu təşkilata üzvlük ölkəmizin növbəti beynəlxalq uğurudur. Ona görə ki, haqqında danışdığımız bu təşkilatın olduqca böyük iqtisadi potensialı və coğrafi əhatəsi var. Gəlin bu təşkilat barədə daha geniş məlumata sahib olaq. Beləliklə, Azərbaycanın üzv olması ilə D-9 adlanan bu təşkilat, beynəlxalq qurumlara alternativ deyil, əsasən iqtisadi əməkdaşlığa üstünlük verir. D-9 çərçivəsində əməkdaşlıq aşağıdakı sektorlar əsasında həyata keçirilir: regionların, kənd təsərrüfatı və balıqçılığın inkişafı, yoxsulluğa qarşı mübarizə və insan resursları, elm və texnologiya, maliyyə, bankçılıq və özəlləşdirmə, ticarət, energetika, sənaye, sağlamlıq və ətraf mühit. Məqsəd böyük iqtisadi potensiala, müxtəlif resurslara, çoxsaylı əhaliyə və coğrafi əraziyə malik doqquz ölkə arasında yeni imkanları əldə etmək, ticarət əlaqələrini şaxələndirmək, beynəlxalq qərarların qəbulu proseslərində iştirakını artırmaq, daha yaxşı yaşayış təmin etməkdir.
Azərbaycanın üzv qəbul edilməsindən öncə D-8 adlanan İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı və ya qısaca D-8 (ingiliscə Organization for Economic Cooperation, also known as Developing-8) 8 müsəlman dövlətindən ibarət təşkilatdır. D8 Türkiyənin baş naziri Nəcməddin Ərbakanın təşəbbüsü ilə 22 oktyabr 1996-cı ildə İstanbulda Banqladeş, İndoneziya, İran, Malayziya, Misir, Nigeriya və Pakistanın əməkdaşlığı ilə təşkil edilən İnkişaf Əməkdaşlıq Konfransı ilə qurulub. Təçkilat 15 iyun 1997 tarixində ölkələrin dövlət və hökumət başçılarının iştirakıyla İstanbulda, Türkiyənin dövr başçılığında rəsmi olaraq toplanıb. 15 iyun 2017-ci ildə İstanbulda, Çırağan Sarayında təşkilatın 20 illiyi qeyd edilib.
Təşkilatın əsaslandığı əsas qarşılıqlı əlaqə prinsipləri bunlardır: Münaqişələr əvəzinə sülh, mübahisələr əvəzinə dialoq, istismar əvəzinə kooperasiyalar, ikili standartlar əvəzinə hüquq, zülm əvəzinə demokratiya, diskriminasiya əvəzinə hüquqi bərabərlik.
D-8 qlobal mahiyyətli təşkilatdır və inkişaf etməkdə olan başqa ölkələr üçün də açıqdır. Üzv ölkələr arasında iqtisadiyyatı ən çox sənayeləşmiş (inkişaf etmiş) ölkə Türkiyədir. Onun ardınca İndoneziya, İran, Misir, Pakistan, Malayziya, Nigeriya və Banqladeş gəlir. Avropa, Asiya və Afrikanı, üç qitəni əhatə edən doqquz ölkənin ümumdaxili milli məhsulun həcmi hazırda 4.5 trilyon dolları ötüb. Təşkilata üzv ölkələrin ticarət dövriyyəsi 130 milyard dollardır. Qurum dünya müsəlmanlarının 60 faizini təşkil edir. İndiyədək təşkilat 11 zirvə toplantısı keçirib. Əvvəllər üzv ölkələrin adambaşına düşən gəliri 872 dollar idisə hazırda 1500 dollar civarındadır, ixracat 239 milyard dollardan 600 milyard dollara yaxınlaşıb, idxalat 235 milyard dollardan təxminən 500 milyard dollara yüksəlib.
Bu gün bizi ən çox ölkəmizin bu təşkilata üzvlüyünün iqtisadi dividentləri və beynəlxalq müstəvidə hansı tərəfdaşlıq üstünlüyü qazanacağı düşündürür. Jurnalist –ekspert Mətləb Salahov “Baki-xeber.com”a açıqlamasında bildirib ki, ədaləti və beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərini özünün prioritet məqsədi kimi qarşıya qoyan ölkəmiz D-8-in təməl prinsiplərinin qorunmasında, təşkilat çərçivəsində əməkdaşlığın daha da dərinləşməsində mühüm rol oynayacaq.
“Tarix boyu Şərq ilə Qərb arasında körpü rolu oynamış, İslam dünyasının əsas mədəni, dini və sivilizasiya mərkəzlərindən biri olan Azərbaycanın D-8 üzvlüyü, eyni zamanda, İslam həmrəyliyinin möhkəmlənməsində, İslam dəyərlərinin dünyada təbliğində və İslamofobiya ilə mübarizə sahəsində böyük töhfə olacaq.
Nominal ÜDM-i 5 trilyon 199 milyon dollar, real ÜDM-i isə 18 milyard 182 milyon dollar olan D-8 ölkələri müsəlman dünyası əhalisinin 63.0 faizinə sahibdir. Bu dünya əhalisinin 16.0 faizi deməkdir. Bu ölkələr arasındakı ticarət dövriyyəsi 150 milyard dollardan çoxdur. Bu isə deməkdir ki, D-8 təşkilatına üzvlük iqtisadi inkişafın gücləndirilməsi baxımından Azərbaycan üçün yeni imkanlar yaradır.
Digər vacib bir məqama nəzər salaq. Bu təşkilata üzv ölkələrin hər birinin milli iqtisadiyyatlarının müqayisəli və rəqabət üstlünlüyünə malik sektorları mövcuddur. D-8 üzvləri arasında sərhəd məsafəsinin çox olmasına baxmayaraq, rəqabətqabiliyyətli və ixtisaslaşmış sektorlar vasitəsilə üzv ölkələr arasında iqtisadi əməkdaşlıq dərinləşdirilə və ticarət dövriyyəsi artırıla bilər. Artıq uzun zamandır ki, D-8 təşkilatı İndoneziyanın yoxsulluqla mübarizə və insan resursları, Malayziyanın maliyyə və bank, Türkiyənin sənaye, səhiyyə və şəhərsalma, Pakistanın kənd təsərrüfatı və balıqçılıq, İranın elm və texnologiya, Misirin turizm və ticarət, Nigerinin enerji qaynaqlarının idarəedilməsi sahələrində fəaliyyətləri koordinasiya edir, həmçinin müsəlman ölkələri arasında qarşılıqlı fikir və təcrübə mübadiləsinin aparılması üçün demokratik platforma yaradır. Düşünürəm ki, ölkəmizin D8-ə qoşulması Azərbaycanın müsəlman dövlətlərindəki iqtisadi trayektoriyasını genişləndirəcək və yeni iqtisadi bazarların əldə edilməsinə təkan verəcək.”
Namiq Quliyev
