Avrokomissiyanın sədri dəyişildi - Azərbaycana münasibət də dəyişəcəkmi?
Akif Nağı: "Bu qurumda sədrin kim olması o qədər də böyük əhəmiyyət kəsb etmir"
Avropa İttifaqının sədri dəyişdi. Şarl Mişel postunu Portuqaliyanın keçmiş baş naziri Antoniu Koştaya təhvil verdi.
Avropa İttifaqının sədri 2.5 illiyə seçilir. O, bu postda iki dəfədən çox qala bilməz. Şarl Mişel 2019-cu ildən Avropa İttifaqına sədrlik edirdi.
Aİ-də sədr dəyişikliyi qurumun siyasətində hər hansı bir dəyişikliyə səbəb ola bilərmi? Xüsusilə Azərbaycana münasibətdə...
Baki-xeber.com-a açıqlamasında siyasi şərhçi Akif Nağı bildirdi ki, bəzi hallarda bu vəzifəni "prezident" adlandırırlar, amma əslində bu, "sədr"lik postudur: "Əvvəl bu vəzifəni Şarl Mişel tuturdu. Onun Azərbaycana qarşı mövqeyi ümumən müsbət idi, bəzi hallarda amma mənfi bəyanatları da olub. Xüsusilə, Azərbaycan və Ermənistan arasında ardıcıl danışıqlar apardı. Amma Qranadada keçirilən Avropa Siyasi Birliyinin toplantısında təsir altına düşüb, Azərbaycana qarşı mənfi fikirlər səsləndirdi. Amma cavabını da aldı. Lakin sonrakı mərhələdə Azərbaycana qarşı daha yumşaq mövqe tutdu.
Aİ, yaxşı olar ki, öz işi ilə məşğul olsun, digər ölkələrin daxili işinə qarışmasın, Azərbaycana qarşı qərəzli bəyanatlar verməsin, belə olsa işləri daha rəvan gedər. Amma təəssüf ki, Aİ digər ölkələrin, o cümlədən də Azərbaycanın daxili işinə qarışır. Bu qurumda sədrin kim olmsı o qədər də böyük əhəmiyyət kəsb etmir. Siyasəti müəyyən edən qruplar və şəxslər var. Avropa İttifaqınin siyasətini yönəldən qüvvə Amerikadır. Düzdur, Amerkanı da əsasən gözə gorünməyən beyin mərkəzi idarə edir. Bu beyin mərkəzini təşkil edən şəxslər elə Avropanı da idarə edir. Aİ sədrinin bu siyasətə maksimum 20 faiz təsiri ola bilər. Sədr bu baxımdan önəmlidir.
Antoniu Koştanın dünəninə nəzər salsaq, Azərbaycan ilə münasibətləri pis olmayıb. Koşta 2022-ci ildə baş nazir olarkən Aİ-yə yeni üzvlərin qəbulu ilə bağli fərqli mövqe tutdu. O, Aİ-yə yeni üzvlərin qəbulunda "açıq qapı" siyasətinin əleyhinə çıxış etdi. O, fikrini əsaslandırırdı ki, Aİ-nin imicini qorumaq və maliyyələşmə imkankarına uyğun hərəkət etmək lazımdır. Yəni Koşta kəmiyyətə yox, keyfiyyətə diqqət yetrilməyi istəyirdi. Sonradan bəlli oldu ki, Koştanın mövqeyi Aİ-nin qərəzli qərarları ilə bağlı olub. O sual edirdi ki, niyə 40-50 ildir bu üzvlüyü gözləyən və buna layiq olan Türkiyə qəbul edilmir, dünən müstəqillik əldə edən, insan haqlarına münasibəti Aİ-nin imicinə xələl gətirən ölkələr dərhal qəbul edilir?
Koşta Portuqaliyanin baş naziri olanda ölkənin Azərbaycanla münasibətləri normal olub, ticarət dövriyyəmiz inkişaf edib. Azərbaycan-Ermənistan munasibətlərinə Aİ-dən fərqli olaraq iki ölkə arasında olan məsələ kimi baxmağa calışıblar.
Adətən Avropada vəzifəyə gələn şəxslər öz prioritetlərini elan edir. Antoniu Koştanın prioritetlərinin ıcərisində Ukraynada sülhə nail olmaq məsələsi də var. Koşta baş nazir olan vaxtı Ukraynaya səfər edərək dağılmış şəhərlərdə olmuş, oradan dinc əhaliyə qarşı edilən təcavüzü pisləyən bəyanat vermişdi. O həmin kursu indi də davam edəcəyini dedi. O, Ukraynada sülhə nail olmaqla yanası, vurğuladı ki, bu sülh təcavüzkarın qələbəsi üzərində bağlanmamalıdır. Bu, əslində Avropanın mövqeyidir. Hazırda sülh təklifləri hər iki münaqişə tərəflərindən var. Amma bu təkliflərin uzlaşdırılmasına ehtiyac var. Zelenski təklif edir ki, ölkə indiki əraziləri ilə NATO-ya qəbul edilsin, sonra isə Alyansın üzvü kimi ərazilərini işğaldan azad etsin.
Reallıq odur ki, Koşta sülhün nəticələrinə görə Rusiyanın özünü qalib hiss etməsi, sülhün ona mükafat kimi verilməsi ilə razı deyil.
Eyni zamanda Koşta Avropa dəyərlərini müdafiə edəcəyini deyir. Hazırda bir çoxları Avropa dəyərlərini əsasən LGBT ilə bağlayır və bunu qəbul edən ölkələri inkişaf etmiş dövlətlər sayır. Lakin biz buni normal saymırıq, bununla bağlı mən bir necə dəfə mövqe bildirmişəm. LGBT bir xəstəlikdir, kimlərsə bu xəstəliyin başqa bölgələrdə də yayılmasını istəyirsə, onlar özləri anormal adamlardır. Bu xəstəlik təbliğ edilib dəyərə çevrilməməlidir, müalicə olunmalıdir. Əgər Koşta dəyər dedikdə bunu nəzərdə tutursa, yanılır. Amma Avropanin insan haqları, söz azadlığı və demokratiya ilə bağlı dəyərləri də var. Onlarla bağlıdırsa o təqdir edilməlidir.
Koşta prioritetlərində Avropa üçun sülh və rifaha nail olmağı irəli sürür. Bu vacib məsələdir, hazırki müharibələr Avropaya da sıçraya bilər. Həm də Avropada Ukraynaya gedən dəstək onların iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərir, inflyasiya surətlənir.
Avropa dəyərlərinə söykənərək vətəndaşların etimadını qazanmaq yeni sədrin prioritetlərindən biridir. Bu indiki durumda çox çətin məsələdi. Çünki hazırda Avropada sağ ultra-millətçilir cərəyanı güc toplamaqdadır. Hazırda bu cərəyanın seçkilərdə üstünlükləri artır. Koşta da bundan marahatlığını ifadə etdi. O bildirir ki, seçkiləri populist millətçilər deyil, Avropanın ənənəvi dəyərlətinə söykənən siyasi qüvvələr qazanmalıdır.
Ümid edirik ki, Koşta baş nazir olduğu dövrdəki kursunu burada da davam etdirəcək. Yox, əgər münasibət mənfi olaraq davam edəcəksə, cavablarını alacaqlar. Hesab edirəm ki, Aİ Azərbaycanla münasibətlərini nizama salmalıdır. Azərbaycanın əleyhinə olan bir çox məmurlər, o cümlədən də C.Borrel vəzifədən getdi. Yeni komandanın Azərbaycana qarşı mövqeyi dəyişməlidir. Dəyişməsələr indiki gərginlik davam edəcək və bundan daha çox Aİ zərər görəcək. Çunki Azərbaycanın heç kimdən asılılığı yoxdur".
Dəniz NƏSİRLİ
