Barrozo: "Rusiya almazının sanksiyalar siyahısına salınmasına açıq mane oldular"...
Rusiya almazı Moskva-İrəvan-Brüssel maraqlarını necə birləşdirib?
Son günlər əvvəllər Avropa Komissiyasının rəhbəri olmuş Jose Manuel Barrozonun müsahibəsi bəzi mətləblərə işıq saldı. Jose Manuel Barrozo 23 noyabr 2004-cü ildən 1 noyabr 2014-cü ilə qədər Avropa Komissiyasının sədri olub. Başqa sözlə desək, Rusiya Ukraynanın Krım bölgəsini sakitcə işğal edəndə cənab Barrozo Avrokomissiyanın sədri kreslosunda idi.
O, bu günlərdə verdiyi müsahibəsində həmin dövrü xatırladaraq bildirir ki, Ukraynanın ışğalı və ona qarşı mübarizə məsələsi Avropa Komissiyasında geniş müzakirə edildi, Rusiyaya qarşı təsir imkanları araşdırıldı: "Həmin vaxt üç variant ortada idi - dərhal Rusiyaya qarşı müharibəyə başlamaq, siyasi-diplomatik təzyiqlər və sanksiyaların tətbiq edilməsi. Həmin vaxt biz müharibəyə hələ hazır deyildik. Rusiya kimi dövlətə siyasi-diplomatik vasitələrlə təzyiq göstərmək də mənasız bir məsələ idi. Sanksiyalar məsələsi müzakirə ediləndə Almaniya, Fransa və İngiltərə ardıcıl və israrlı mövqedən çıxış etdilər ki, sanksiyalar ən ağır formada tətbiq edilməlidir. Lakin bir necə olkə isə bunun qəti əleyhinə çıxış elədi. Məsələn, Macarıstan prezidenti Viktor Orban sanksiyaların qəti əleyhinə çıxış elədi. Bəzi ölkələr isə çox yumşaq sanksiyaların tərəfdarı oldular. Məsələn, Hollandiya, Belçika və s. çox yumşaq sanksiyaların tətbiqinin tərəfdarı oldular, bəzi malların adını çəkdilər ki, bunlara sanksiyalar tətbiq edilməsin, onlara sanksiya tətbiq edilməsin... Belə məhsullar arasında almaz da var idi, onlar israr edirdilər ki, Rusiyanın almaz satışına sanksiya qoyulmasın".
Məlum olduğu kimi, bugünə qədər də Rusiyaya qarşı tətbiq edilən minlərlə sanksiya arasında "almaz" ticarətinin adı yoxdur. Həmişə sanksiyalar yenilənəndə Aİ almaz ixracını siyahıdan çıxardırdı. Bu müsahibəsində Barrozo rus almazının sanksiyalar siyahısına düşməməsinin sirrini açdı ki, bunun arxasında bir sıra Avropa ölkələri dayanır. Daha sonra bəlli oldu ki, Avropada almaz ticarəti ilə erməni əsilli Belçika vətəndaşı olan Qaspar Karampetyan məşğul olur. Hətta Avropa cəmiyyəti tərəfindən Karampetyana "almaz kralı" ləqəbi də verilib. Həmin bu Qaspar Karampetyan dəfələrlə Avropa parlamentinin deputatlarını pulla ələ alaraq Azərbaycana qarşı qətnanəlarin çıxarılmasını təşkil edib. Karampetyan Avroparlamentin yalnız belçikalı deputatlarına deyil, həm də digər Avropa ölkələrindən olan bir sıra deputatlara sponsorluq edir, onları maliyyələşdirir. Ona görə də uzun illər boyu, həm də elə hazırda Rusiyadan almaz ixracına sanksiya tətbiq edilməyib.
Qaspar Karampetyan kimdir?
Adından bəlli olduğu kimi, bu şəxs erməni əsilli almaz-briliyant və digər daşqaş, əlvan metallar taciri, siyasətçi, ictimai xadim və diaspor rəhbəridir.
Qaspar Karampetyan "Ədalət və Demokratiya üçün Avropa-Ermənistan Federasiyası" adlı diaspor təşkilatının rəhbəridir. Araşdırmalar zamanı Karampetyanın Avropa Parlamentinin "Qətərgeyt" işinə görə həbs edilmiş Eva Kaili ilə dərin əlaqələri olduğu və rəhbərlik etdiyi təşkilat vasitəsilə müxtəlif ölkələrdən olan Avropa məmurlarının, o cümlədən də Avropa parlamentinin deputatlarının Qarabağa səfərlərini maliyyələşdirdiyi aşkara çıxarılmışdı. Karampetyan bütün imkanları ilə Avropa parlamentinin əksər deputatlarına sponsorluq edir. Bu fürsətdən də istifadə edərək vaxtasırı Avropa Parlamentində Azərbaycana qarşı qətnamələrin çıxarılmasını sifariş edir.
Qara almaz ticarəti Avropa, Ermənistan və Rusiyanın maraqlarını necə birləşdirir?
Hazırda da Rusiyadan almaz və əlvan metalların ixracının sanksiyalardan kənar saxlanmasının səbəbi yalnız bu deyil. Bu məsələnin daha bir geosiyasi səbəbi var. Hamıya bəllidir ki, Ermənistan son dörd ildə Rusiyadan siyasi baxımdan qoparaq Avropa siyasi məkanına inteqrasiya etmək istəyir. Ermənistan bu siyasəti ehtiyatla və israrlı şəkildə zamana bağlayaraq sürdürür. Hələ ki, Paşinyan nə Rusiyanı incidir, nə də Avropanın "ev tapşırıqları"nı yerinə yetirməyi təxirə salır. Ermənistan hazırda iqtisadi baxımdan Rusiyanın, siyasi baxımdan isə Avropanın qucağındadır. Necə deyərlər, "qızın iki adaxlısı" var. Amma bu "iki adaxlı"nın bir-birinə etirazı yoxdur. Avropa ona doğru siyasi reveransa görə Ermənistana maliyyə dəstəyi verir. Rusiya isə hələlik işinə yaradığına və "gələcəkdə ağıllanar" ümidilə rəsmi İrəvanın şıltaqlığına dözür.
Bəs Ermənistan Rusiyanın işinə necə yarayır?
Belə ki, hazırda Aİ-nin sanksiyadan kənar saxladığı Rusiya daşqaş və qiymətli metallarının böyük əksəriyyətini dünyaya Ermənistan satır. Bu ticarətin böyük əksəriyyətinin qaçaqmalçılıq yolu ilə daşındığı da sirr deyil. Yaxın Şərq və Avropa bazarları, demək olar ki, erməni tacirlərinin əlindədir, o cümlədən də Karampetyan onlar arasında əsas simadır. Yəni ermənilər Rusiyaya bu ticarətlə milyardlarla dollar qazandırmaqla ona iqtisadi nəfəs verir.
Digər tərəfdən isə, Ermənistan Rusiyaya sanksiyalar siyahısında olan cip, prosessor və digər elektron vasitələr satır. Avropa həm Ermənistanın Rusiyaya elektron vasitələr satmasına göz yumur, həm də Rusiyadan almaz ixracını sanksiyalardan yayındıraraq ermənilərin qazanmasına şərait yaradır. Avropa bilir ki, Ermənistan çip satışına görə artıq dünyada üçüncü yerdədir. Amma bu müzakirə edilmir ki, Ermənistan bu çipi kimə və nə üçün satır. Əlbəttə, Ermənistanın satdığı elektron vasitələr Rusiyada silah istehsalına yönəldilir və həmin raketlər Avropanın "müdafiə etdiyi" Ukrayna şəhərini xarabazara çevirir. Burada yalnız açıq maraq Ermənistanın iqtisadi mənafelərini qorumaqdır. Qapalı maraqlar isə artıq başqa mövzudur.
Akif NƏSİRLİ
