İrəvanın saxta “2806 illik” tarixində 1968-ci il hadisəsini Azərbaycan tarixçiləri necə xatırlayır...
Qasım Hacıyev: “Rəhmətlik Rəsul Rza danışırdı ki, həmin tədbirdə tanıdığım bir şairə yaxınlaşıb “Aram, bu daşlara baxırsan, hamısı rənglənmiş daşlardır, qədim deyil”-deyib”
Erməni saxtakarlığı əndazani elə aşıb ki, hədd-hüdud tanımır. Uzun illərdir “Erebini” nağılı ilə həm ermənilərin, həm də dünyanın başını qatmaqla məşğul olurlar. İrəvanın tarixini saxtalaşdırmaqla onu “qədim erməni şəhəri” kimi qələmə vermək işinə hələ keçən əsrin 60-cı illərində, Sovet hökumətinin qılıncının dalı-qabağı kəsdiyi vaxtlarda başlayıblar.
İrəvanı “Erebini” kimi “tarixə” salmaq istəyirlər. Saxtalaşdırmanı rəsmiləşdirmək üçün “Erebuniyə” yubuleylər keçirirlər.
Hazırda Ermənistanda “Erebuni”nin “2806 illiyini” keçirməyə hazırlaşırlar. Özləri də yazırlar ki, “Ermənistanın 13-cü paytaxtının 2806-cı ildönümünə həsr olunmuş Erebuni-Yerevan bayramı oktyabrın 13-də keçiriləcək”.
Erməni mətbuatı yazır ki, ilk “rəsmi” “Erebuni-Yerevan festivalı” 1968-ci ilin oktyabrında “paytaxtın yaradılmasının 2750 illiyi” ilə əlaqədar baş tutub. “Yubiley” şənlikləri təxminən bir həftə davam edib. Yazırlar ki, İrəvanın tarixindən bəhs edən yeni kitablar nəşr edilib, İrəvanın məişətindən bəhs edən yeni filmlər çəkilib, yeni mahnılar yazılıb, müxtəlif yubiley suvenirləri buraxılıb.
Bunlar 1968-ci ildə öz saxta tarixlərinə elə aludə olubmuşlar ki, hətta “gül və mahnı bayramı” keçiriblər, “bu festivalda” 2750 nəfərdən ibarət xor ilk dəfə olaraq “Erebuni-İrəvan” himnini ifa edib. Onu da yazırlar ki, “Arin-Berd” təpəsinin ətəyində “İrəvan Fondu Muzeyinin” açılışı olub. Yazırlar ki, həmin dövrdə muzeyə bitişik küçənin adı dəyişdirilərək “Erebuni” qoyulub, 2750 fəvvarədən ibarət meydan açılıb, “Respublika meydanında” “abidə” ucaldılıb.
“İrəvanın əsasının qoyulmasının guya 2806 illiyinin təntənəli qeyd edilməsi onların növbəti yalanından xəbər verir”
AMEA-nın Qafqazşünaslıq İnstitutunun Qafqaz Tarixi şöbəsinin müdiri, professor Qasım Hacıyev “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, erməni saxtakarlığına Sovet hakimiyyəti geniş rəvac verib. “Ermənilərin belə saxta tədbirlər, “bayramlar” keçirməsi yeni deyil. Onlar heç bir sahədə ciddi nəticələr əldə edə bilməyiblər. Müharibədə uduzdular, siyasi-diplomatik müstəvidə əlləri boşa çıxır, bütün sahələrdə saxtakarlıqları üzə çıxır, üzə çıxdıqca da ifşa olunurlar. Dünyanı aldada bilmirlər, ona görə də yenidən erməni xalqını aldatmaqda davam edirlər.
“Erebuni” məsələsi tamamilə cəfəngiyatdır. Ermənilər həmişə olduğu kimi, yenə də tarixi saxtalaşdırmaqla məşğuldurlar. İrəvanın əsasının qoyulmasının guya 2806 illiyinin təntənəli qeyd edilməsi onların növbəti yalanından xəbər verir. Ermənilərin İrəvan şəhərini qədim “Erebuni” adlandırmasının özü cəfəngdir. İrəvan Rəvanqulu xanın XVI əsrdə qaya üzərində tikdirdiyi böyük İrəvan qalasından ibarət olub. Onun ətrafında yaşayış məskəni olan İrəvan Azərbaycan türklərinin qədimdən yaşadığı, orta əsrlərdə böyük bir kənd olan yaşayış ərazisidir. İndi görün ermənilər nə ilə məşğuldurlar. Həm əvvəla, Azərbaycan xalqına məxsus olan bu qalanı, şəhəri, əraziləri erməni xalqına məxsus ərazi kimi təqdim edirlər. İkinci böyük saxtakarlıq da odur ki, son orta əsrlərdə yaranmış qalanı qədimləşdirərək, qədim “Erebuni” qalası kimi təqdim edirlər”.
Q.Hacıyev bildirdi ki, o vaxt heç “Erebuni” adı yox idi. İrəvan qalasını ermənilərin də bu cür adlandırdığını deyən Q.Hacıyevin sözlərinə görə, sonradan Moskvada vəzifədə olan ermənilər bəzi Sovet alimləri ilə əlbir olub saxtalaşdırma işlərinə başladılar. “1968-ci ildə onlar bu saxtakarlığı Moskvanın dəstəyi ilə həyata keçirdilər. “Yerli” olduqlarını sübut etmək üçün İrəvan qalasının ətrafında arxeoloji qazıntıar apardılar. Maraqlıdır ki, onlar ortaya sonradan rənglədikləri daşlar çıxardılar, guya bunlar qədim daşlar olub. Kremlin köməkliyi ilə saxtalaşdırma aparıb qondarma yubiley keçirdilər. O qondarma yubiley tədbirində iştirak edənlərin şifahi danışıqları var. Heyf ki, onlar o vaxt bu saxtakarlıq barədə fikirlərini çap etdirə bilməmişdilər. Azərbaycandan da həmin saxta tədbirdə iştirak edənlər şahid idlər ki, orada hər şey saxtalaşdırılmışdı. Birincisi, nə şəhərin qalıqları göstərir ki, İrəvan qədim şəhərdir, ikinci də, orada ümiumiyyətlə “Erebuni” qalası olmayıb. Heç “Erebuni” ilə İrəvan bir-birinə uyğun gəlmir. Erməni saxtakarlığı o həddə çatıb ki, dörd yerdə “Erebuni qalası” tapdıqlarını elan edirlər. O “qədim daşların” hətta birini də Şahbulaq ərazisində basdırmışdılar. İkisini də başqa yerə qoyublar ki, guya orda da “Erebuni qalası” olub. Bunların bu işləri başdan-başa saxtakarlıqdır. Bunların hərəkəti pişiyin öz quyruğu ilə oynamasına bənzəyir. Bunun bir tarixi, elmi əsası yoxdur. Özü də onlar belə şeylərdən qıcıq yaratmaq üçün istifadə edirlər. Bir də bunların məqsədi odur ki, saxta “Erebuni” tədbiri keçirməklə burada “qədim xalq” oluduqlarını “isbatlasınlar”. Bu qədər qaniçən, bu qədər vəhşi, bu qədər işğalçı, vandal bir xalq istəyir ki, özünü “mədəni xalq” kimi göstərib vəhşiliklərini ört-basdır etsin”.
Azərbaycan tarixçilərindən kimlərin 1968-ci ildə saxta “Erebuninin” “2750 illiyində” iştirakına gəlincə, Q.Hacıyev bildirdi ki, konkret adları xatırlamır, amma o nümayəndə heyətində xalq şairi Rəsul Rza da olub. “Bizim alimlər getmişdi, amma adlarını xatırlamıram. O yadımdadır ki, xalq şairi Rəsul Rza orda olub. Rəsul Rza şifahi olaraq bir söhbət etmişdi, amma onu o barədə yazmağa qoymurdular. Rəhmətlik Rəsul Rza danışırdı ki, həmin tədbirdə tanıdığı bir şairə yaxınlaşıb “Aram, bu daşlara baxırsan, hamısı rənglənmiş daşlardır, qədim deyil”-deyib. Həmin erməni də ona “ara, Rəsulcan, səs eləmə, sakit ol, səni də öldürərlər, məni də” deyib. Yəni Rəsul Rza buna reaksiya verib. Amma erməni şair imkan verməyib ki, onu açıq şəkildə dilə gətirsin. Rəsul müəllim prinsipial adam idi, sözünü deməkdən çəkinmirdi...
Ermənilər həmişə Moskvadan idarə olunan toplum olub, onların öz fikirləri yoxdur. İndi də əllərinə heç nə keçmir, durub yenidən “Erebuni” nağılı ilə camaatın başını qatmaq istəyirlər. 1968-ci ildə “Erebuni”nin saxta 2750 illiyini, bir neçə il əvvəl 2800 illiyini keçirdilər, indi də 2806 illiyini keçirirlər. Bunlar hamısı saxtakarlıqdır. Bunun nə mənası var? “Erebuni” ilə İrəvanın heç bir əlaqəsi yoxdur. İrəvan ermənilərə verilənə qədər onun əhalisinin 80 faizi Azərbaycan türklərindən ibarət olub. O şəhər də Azərbaycan şəhəridir, onun tarixi də, torpağı da, abidələri də Azərbaycan xalqına aiddir. İstəyirlər ki, saxtakarlıqlarının üstünü örtsünlər, amma mümkün deyil. Nə yazırlarsa yazsınlar, xeyri yoxdur. Bir düz yüz əyrini kəsir. Azərbaycan xalqı İrəvanın tarixini çox yaxşı bilir”-deyə Q.Hacıyev qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
