1-ci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş Telman Yusifovun anası hələ ümidlidir... - FOTO

Zərifə Yusifova: “Telmanın sağ olub-olmadığını bilmirəm, amma yolunu gözləyirəm, gözlərim yolda, qulaqlarım səsdədir”

Əzizim balabanı,
Asta çal balabanı
Hamının balası gəldi
Bəs mənim balam hanı? 

Ürəyi gizlildəyə-gizlildəyə, yarası sızıldaya-sızıldaya Zərifə xala gündə neçə yol oxuyur bu bayatını, kim bilir... Neçə dəfə ağlayır, neçə dəfə sızlayır görəsən? Sayı-hesabı varmı ki...

Ağlamaqdan gözlərinin qarası da gedib, işığı da azalıb. Düz 30 ildir Telmanını gözləyir, düz 30 ildir ki, hər qapı tıqqıltısına, hər ayaq səsinə qulaq kəsilir, itkin balasından müjdə gözləyir. 1994-cü ilin fevral ayının 18-də Murovdağ istiqamətində gedən döyüşlərdə itkin düşən igid, cəsur Yusifov Telman Avasat oğlunun anası Zərifə Lətif qızı Yusifova ilə oktyabrın 4-də Bakı Ekspo Mərkəzində, Lütfi-zadə təqdimat zonasında Mədəniyyət Nazirliyi Respublika Xatirə Kitabı Redaksiyasının Dövlət Təhlükəsizlik Xidməti nəzdində fəaliyyət göstərən “Əsir, itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyası”nın İşçi qrupu ilə birgə hazırladığı əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarımızla bağlı dörd cildliyin (iki dildə) dördüncü cildinin təqdimatında görüşdük. 

“1994-cü ilin 18 fevralında yoldaşlarından ayrılıb, o gedən də gedib, sonra ondan heç bir soraq ala bilmədik”

Oğul yolu gözləməkdən quruyub ağaca dönən Zərifə ana deyir ki, oğlu Telman çox vətənpərvər olub. “Oğlum yaxşı döyüşürdü, həm də rabitəçi olub. Rus dillini bildiyi üçün onu oxutmuşdular. Türk batalyonunda xidmət edirdi, Xüsusi Təyinatlıda idi. Bunların maşını Murovdağda qalır. Komandir deyib ki, Telman, vur maşını partlat düşmən əlinə keçməsin. Ondan sonra döyüşüblər. İki komandiri ölümdən qurtarıb. Telman o qədər cəsur oğul olub ki, özünü döyüş yoldaşlarını xilas etmək üçün hər cür təhlükəyə atıb. Başqa bir çətinlikdə olan döyüş yoldaşını xilas etmək üçün gedirmiş, yoldaşları deyiblər ki, gəl gedək, amma “siz gedin, mən gedim onu da qurtarım gəlirəm” deyib. 1994-cü ilin 18 fevralında yoldaşlarından ayrılıb, o gedən də gedib. Sonra ondan heç bir soraq ala bilmədik. Hərə bir söz dedi, bilmədik ki, kimə inanaq. Hərbi məktəbi bitirmişdi, orda sürücülüyü də oxumuşdu. Müharibəyə getməyini istəmirdik, nə qədər dedik, nə qədər yalvardıq, “gedəcəyəm” dedi”. 

Zərifə ana deyir ki, üç övladı olub, Telman ikinci övladı olub. Telman müharibəyə gedəndə çox gənc olub və ana onu evləndirə də bilməyib. Ana deyir ki, torpaqlarımızın Ermənistanın təcavüzünə məruz qalması Telmanı çox narahat edirdi, fikri-zikri əlinə silah götürüb düşmənə qarşı vuruşmaq, torpaqlarımızı təvavüzkardan azad etmək idi. Ana bildirdi ki, Qarabağ bölgəsini qəsb etmək üçün Ermənistanın həyata keçirdiyi hərbi təcavüz Telmanı da digər silahdaşları kimi narahat edirdi və 1993-cü ilin oktiyabr ayında 172 saylı hərbi hissəyə gedərək ərazilərimizin müdafiəsinə qalxıb.

16 avqust 1974-cü ildə Bakı şəhərində anadan olan T.Yusifov Kəlbəcərdə, Murovdağda itkin düşüb. Ana deyir ki, böyük oğlu Rusiyada hərbi məktəbdə pilot sahəsində oxuyub. “Dedim ki, ay Telman, qardaşın da hərbidədir, barı sən getmə. Dedi yox, gedəcəyəm. Ona “povestka” bir az gec gəldi, inanın ki, çox narahat idi. Deyirdi ki, hamıya gəldi mənə niyə gəlmədi, mən kimdən əskiyəm, mənə niyə gətirmirlər? Nəhayət ki, “povestkası” gəldi, o qədər sevindi ki...Döyüşmək ən böyük arzusu idi...

Elə gün yoxdur ki, Telmanın yolunu gözləməyim, hər gün gözləyirəm. Hansı ana balasını gözləməz ki? Ana üçün bu dərdi çəkmək çox çətindir. Nə qədər gözəl gün olursa olsun sevinə bilmirəm, balam heç yadımdan çıxmır. Şəkillərini gözümün qabağına qoymuşam, yatanda da onunla yatıram, duranda da onunla dururam, danışıram. Gözləməkdən gözümün kökü saraldı ay oğul, quruyub ağaca döndüm bala, sən hardasan? Niyə səsimə səs vermirsən? Sən məni unudan oğul deyildin Telman, niyə sorağın yoxdur sənin?” 

Ana deyir ki, torpaqlarımız işğaldan azad edildikdən sonra toplu məzarlıqlar aşkarlanmağa başladı və itkin düşənlərin bəzilərinin qalıqları tapıldı, onların ailələri heç olmasa bir az təskinlik tapdılar. “Hər dəfə televizorda deyiləndə ki, azad rayonlarda toplu məzarlıqlar tapılıb, ürəyim quş kimi çırpınır. Allaha yalvarıram ki, heç olmasa nəşi tapılsın. Bircə nəşinin tapıldığını biləydim, sonra da öləydim. Heç olmasa nigaran ölməzdim, bilərdim ki, nəşi tapılıb...İtkin balanın dərdi daha ağırdı qızım, elə ağırdı ki, sanki duz yüküdür...Telman o qədər gözəl uşaq idi ki, dillə deyilməz. Mənə qardaş idi, mənə sirdaş idi, mənə köməkçi idi. Yuxarıdan baxırdı, görürdü ki, aşağıda əlində çanta bir yaşlı adam gedir, düşürdü aşağı aparıb onu evinə qoyub qayıdırdı. Heç tanımırdı kim idi. O qədər yardımsevər, köməkçil idi. 

Balam haqqında kitablarda yazırlar ki, Telman qalsaydı erməni rabitəsini dağıdacaqdı. Hərbidə də böyük hörmət qazanmışdı. Telmana şəhid statusu verildi. O vaxt mən xəstəxanada işləyirdim. Bir jurnalist orada yatırdı. Bir gün mənə dedi ki, sən Telmanın şəklini gətir mən onu axtararam. Şəkli qəzetdə çıxdı. Sonra Abdulla Qurbani mənə zəng vurdu, dedi ki, ola bilməz ki, bu adam yoxdur, o bir dəfə də olsun vurulmayıb. Çox yaxşı döyüşçü idi...

Telmanın sağ olub-olmadığını bilmirəm, amma yolunu gözləyirəm, gözlərim yolda, qulaqlarım səsdədir” - deyə Z.Yusifova bildirdi. 

İtkin düşən bütün oğulların anası kimi Zərifə ananın da gözləri yollardan yığılmır, oğlundan soraq gözləyir, deyir sorağı gəlsin, ondan sonra gözlərimi rahat yuma bilərəm.

Gözlər yollardan yığılmır, Tanrı, analar, bacılar, balalar, həyat yoldaşları hələ də yollara baxır...

İradə SARIYEVA