Dərmanın "halalı", "haramı" olar?..
Azərbaycan Standartlaşdırma İnstitutu tərəfindən "Halal dərman vasitələri”nə dair dövlət standartı qəbul edilib. İnstitutun yaydığı məlumatda qeyd edilir ki, standart İslam qaydaları əsasında halal dərman vasitələrinin istehsalı və daşınması zamanı əsas tələbləri müəyyənləşdirir.
Standart, halal dərman məhsulları üzrə “halal” statusunun qorunub-saxlanılmasını təmin edəcək və istehlakçıların bu növ məhsullara olan etimadının yüksəlməsinə töhfə verəcək.
Halal dərman standartı ictimaiyyət arasında müzakirələrə səbəb olub. Maraqlıdır, dərmanın da halalı, haramı olur? Ümumiyyətlə, dərmanın halal, ya haram olduğu necə müəyyən olunacaq?
Eyyub Hüseynov: “Bu, hansısa mənasız biznesin inkişafı üçündür və cəmiyyətin tələbinə uyğun olmayan məsələdir”
Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, bu qərar insanları nəyəsə cəlb etmək məqsədi daşıyır: “Məsələdən nə ictimai təşkilatların, nə də medianın məlumatı olub. Mətbuata da məlumat anlaşılmayan formada təqdim olunub. Hazırda ölkədə adi standartlar belə yoxdur. Ən primitiv nümunə olaraq istehsalçı üçün məhsul üzərində nəyi, harada, necə yazmaq lazım olduğu haqda məlumat standartının hazırlanmadığını demək olar. İstehsal zamanı çoxsaylı amillər nəzərə alınmalıdır. Dərmanların tərkibində çoxlu qatqılar var. “Halal” qidanın standartı belə mükəmməl deyil. Mən 8 il öncə dünyanın 53 ölkəsindən, o cümlədən, ABŞ-dan gəlmiş teoloqlar, professorların iştirak etdiyi Dünya Halal Konqresində oldum. Onlar qidaya qarışdırılmış inqredientlərin, stabilizatorların, qoxuverici və dadvericilərin və s. halallığının necə müəyyən olunması haqda müzakirələr apardılar. Lakin 3 günlük müzakirələrin sonunda heç bir cavab tapılmadı. Bəs dərmanın halallığı necə müəyyənləşdiriləcək? Onu kim araşdıracaq? Azərbaycanda bununla bağlı laboratoriyalar varmı? Ölkədə adi şprisi belə araşdıra bilmirlər. Güman edirəm ki, belə standart qəbul olunsa, Azərbaycana hardansa “halal” adı altında dərmanlar gətiriləcək. İnamı olan insanlar onu qəbul etməyə və almağa məcbur olacaqlar. Bu, hansısa mənasız biznesin inkişafı üçündür və cəmiyyətin tələbinə uyğun olmayan məsələdir. Azərbaycanda dərman istehsalı biznesi olsaydı, o halda belə dərman vasitələrinin istehsalına başlanmasının tərəfdarı olardım”.
Adil Qeybulla: “Standart dərman istehsalında şəriət qaydaları ilə kəsilmiş və haram buyurulmamış heyvan mənşəli məhsullardan istifadəni nəzərdə tutur”
Professor, həkim ekspert Adil Qeybulla “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, “halal” termini bir məhsulun istehsalı zamanı şəriət qaydalarının gözlənilməsini nəzərdə tutur: “Bu termin elə bu şəkildə də xarici dillərə daxil olub. Xaricdə “halal meat” – yəni halal ət yazılır. Müsəlmanlar bilirlər ki, məhsul halal qaydada hazırlanıb.
Halal dedikdə, şəriətlə qadağan olunmamış heyvan mənşəli məhsullardan istifadə edilərək hazırlanan məhsullar nəzərdə tutulur. Qidada olduğu kimi, dərmanın inqredientləri, məsələn, kapsulu, bəzi substansiyaları heyvan mənşəli ola bilər. Bu heyvan da İslamda qadağan olunmamalıdır. Yəni donuzun əti, piyi və onun digər hissələri olmamalıdır. Standart dərman istehsalında şəriət qaydaları ilə kəsilmiş və haram buyurulmamış heyvan mənşəli məhsullardan istifadəni nəzərdə tutur. Ona görə də dərman istehsal edən şirkətlər onun üzərində qeyd edəcəklər ki, bu halaldır və ya halal deyil. Təbii ki, müsəlman ölkələrə idxal olunan məhsullarda bu nəzərə alınacaq”.
Cəmşid Əliyev: “Sağlamlıq üçün dərmanın halal-haramı olmaz”
Ilahiyyatçı Cəmşid Əliyev “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, sağlamlıq üçün dərmanın halal-haramı olmaz: “Halal” standartını elə bir vəziyyətə gətiriblər ki, nə gəldi halal, haram adlandırırlar. İslam dinində buyurulub ki, əgər ölümünə çarə olaraq haram məhsullardan istifadə edirsənsə, bu günah sayıla bilməz. Həm də dinimizdə deyilir ki, Uca Rəbbimiz özünə halal, digərini haram edib özünü aldadan bəndəsini sevməz. Maraqlıdır, “halal” tərkibli dərmanlar ölkəmizdə istehsal olunacaq, onun halal, haram olduğu necə müəyyən olunacaq? Bu qayda daha çox idxal olunan preparatlara şamil olunacaq. İdxal olunan dərşmanların halal, haram olduğunun necə, hansı qaydada müəyyən olunması açıqlanmalıdır. Ümumiyyətlə, İslam dinini bu cür söhbətlərə görə cılızlaşdırmaq olmaz”.
Günel CƏLİLOVA
