Azərbaycan BMT-nin "Mərkəzi Asiya üzrə iqtisadi layihəsinə" necə daxil edildi?..
Günay Hüseynova: “Azərbaycanın Cənubi Qafqazda formalaşdırdığı yeni konfiqurasiya daha geniş perspektivlər vəd etdiyi üçün ölkəmizin əhəmiyyəti daha da artır”
Bakıda BMT-nin Mərkəzi Asiya Ölkələrinin İqtisadiyyatları üçün Xüsusi Proqramı – SPECA-nın 25-ci ildönümünə həsr olunan Zirvə görüşü keçirilir.
Sammitdə Proqramın üzvü olan ölkələrin prezidentləri və digər yüksək səviyyəli rəsmiləri iştirak edir.
Qeyd edək ki, BMT-nin Mərkəzi Asiya Ölkələrinin İqtisadiyyatları üçün Xüsusi Proqramı 1998-ci ildə yaradılıb. Proqrama üzv dövlətlər Azərbaycan, Qazaxıstan, Tacikistan, Qırğızıstan, Türkmənistan, Özbəkistan və Əfqanıstandır. Proqramın məqsədi üzv dövlətlər arasında əməkdaşlığın inkişafı və dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyanın dəstəklənməsidir.
2023-cü ildə SPECA-ya sədrliyi Azərbaycan Respublikası həyata keçirir. Növbəti ildə SPECA-ya sədrlik Azərbaycandan Tacikistana keçəcək və 19-cu SPECA sammiti gələn il Tacikistanın paytaxtı Düşənbədə keçiriləcək.
Çox maraqlıdır ki, Azərbaycan çoğrafi olaraq Mərkəzi Asiya ölkəsi olmasa da, 25 ildir bu formatda təmsil olunur. Niyə və hansı əhəmiyyətinə görə ölkəmizə bu formatda yer verirlər?
İqtisadçı Günay Hüseynova “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, əslində, Azərbaycan Mərkəzi Asiya ölkəsi olmasa da, həmin coğafiya ilə bizi qədim tarixi, mədəni, iqtisadi, etnik və başqa amillər bağlayır: “Bu əlaqələr sovetlər dönəmində də davam edib. Müstəqillik dövründə isə Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri bir sıra ortaq layihələrdə iştirak edirlər. Bunlardan biri Avropa-Qafqaz-Asiya Nəqliyyat Dəhlizi (TRASEKA) layihəsidir. Bu layihə ilə bağlı sənəd 1993-cü ilin mayında Brüsseldə keçirilən konfransda Mərkəzi Asiya, Cənubi Qafqaz respublikalarının iştirakı ilə qəbul olunub. Onun Mərkəzi Asiyanı dəniz yolları vasitəsilə dünya bazarları ilə birləşdirən ən qısa və potensial cəhətdən ən sürətli, ən ucuz marşrut olduğu təsdiq edilib.
Azərbaycan Mərkəzi Asiya ölkələri, Türk Dövlətləri Təşkilatı, SPECA kimi formatlarda da birgə fəaliyyət göstərir.
Xəzər dənizi Azərbaycanla Mərkəzi Asiya ölkələri arasında əməkdaşlıq, iqtisadi-ticarət körpüsü rolundadır. SPECA-da iştirakçı ölkələrdə hazırda siyasi sabitliyin hökm sürməsi də regional əməkdaşlıq üçün münbit şərait yaradır. Azərbaycanın sülh, sabitlik, əməkdaşlıq və rifaha xidmət etməsi bizi cəlbedici edir.
Prezident İlham Əliyev çıxışında deyib ki, ölkəmiz SPECA Etimad Fonduna 3,5 milyon ABŞ dolları ayıracaq. Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqaz dünyanın enerji təhlükəsizliyi üçün ən dayanıqlı və ən perspektivli regionlar hesab edilir. İstər ənənəvi karbohidrogen ehtiyatları, istər uran ehtiyatları, istər alternativ enerji mənbələri baxımından, habelə Şərqlə Qərb arasında kommunikasiya, təhlükəsiz ticari və nəqliyyat imkanları baxımından proqrama üzv dövlətlər - Azərbaycan, Qazaxıstan, Tacikistan, Qırğızıstan, Türkmənistan və Özbəkistanın ayrı-ayrılıqda önəm və çəkiləri getdikcə artmaqdadır. Azərbaycanın Cənubi Qafqazda formalaşdırdığı yeni konfiqurasiya daha geniş perspektivlər vəd etdiyi üçün ölkəmizin əhəmiyyəti daha da artır. Bu baxımdan da ölkəmizin bu formatdakı təmsilçiliyi normal qarşılanmalıdır”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
