Pambıq istehsalı hər il azalır - bu necə strateji sahədir ki...
Akif Nəsirli: “Azərbaycan iqlimi pambıqçılıq üçün yararlı deyil”
Cari ilin yanvar-sentyabr aylarında 93 722 ha əkin sahəsinin 16 min 009 ha sahəsindən pambıq yığılıb. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, məhsul yığılmış sahə ötən illə müqayisədə 18 min 493,8 ha və ya 2,1 dəfə azdır.
Qeyd edək ki, keçən ilin müvafiq dövründə isə 34 min 503 ha sahədən pambıq yığılıb. Hesabat dövründə əkin sahələrindən yığılmış pambığın kütləsi 14 min 295,5 ton təşkil edib ki, bu da illik müqayisədə 24 min 469,1 ton və ya 2,7 dəfə azdır. 2022-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında ümumilikdə 38 min 764,6 ton pambıq yığılıb.
Baxmayaraq ki, pambıqçılıq sahəsinin inkişaf etdirilməsi ölkə üçün prioritet elan olunub. Ancaq son zamanlar pambıq istehsalı azalmaqda davam edir.
“Həm iqtisadi, həm də milli təhlükəsizlik baxımından Azərbaycan pambıqçılıqdan əl çəkməlidir və pambıq tarlaları altında olan sahələr bitkiçilik və heyvandarlığa verilməlidir”
Liberal İqtisadçılar Mərkəzinin sədri, iqtisadçı ekspert Akif Nəsirli “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, Azərbaycanda pambığın strateji məhsul elan edilməsinin əleyhinədir: “Bu səhv startegiyadan nə qədər tez geri çəkilsələr, bir o qədər yaxşıdır. Hamı misal göstərir ki, “sovet dövründə Azərbaycan bu qədər pambıq verib. Birincisi, Azərbaycan statistikada göstərilən qədər pambıq verməyib. Son illərin pambıq planları “pripiska” ilə şişirdilib. Azərbaycan pambığı keyfiyyətsiz pambıqdır. Bizim pambığın lif çıxımı aşağı olduğuna görə, bu pambıq çiyiddən ayrılıb Özbəkistana göndərilirdi. Orada bu pambıq emal olunmalı idi. Ancaq emal etmirdilər. Azərbaycan pambığından zavodun ətrafında böyük bir “dağ” əmələ gəlmişdi. Deyirdilər ki, “bu, Azərbaycan pambığıdır. Biz Azərbaycan pambığından lif ala bilmirik”.
Ekspertin sözlərinə görə, Azərbaycan iqlimi pambıqçılıq üçün yararlı deyil. Pambıqçılığı inkişaf etdirmək üçün "Gossypium barbadense" sortu hansı iqlimdə yetişirdisə o iqlimdə pambıq yetişdirirdilər. Azərbaycanda o sort yetişmir. Bir vaxtlar həmin sort pambığı Özbəkistanda uşaq əməyindən istifadə ilə bağlı Avropaya pambıq ixracına qadağa qoyduqları üçün qaçaqmalçılıq yolu ilə tAzərbaycana gətirirdilər. Buradan da Azərbaycan pambığı adı altında Avropaya ixrac edirdilər.
A.Nəsirli hesab edir ki, artıq Azərbaycan hökuməti mövcud strategiyanı dəyişib, pambıq altında olan sahələri digər bitkiçilik və heyvandarlıq sahələrinə verməlidir: “Bu gün pambıq Azərbaycana ildə maksimum 200 milyon dollar qazanc gətirir. Ancaq kənd təsərrüfatı mənşəli ərzaq məhsullarını xaricdən idxal etmək üçün 3,5 milyard dollar vəsait xərcləyirik. Ölkədə dollara tələbat əsas buna görə yaranır. Yəni biz bu gün 200 milyona görə ildə 3 milyard manat itiririk. Biz strategiyanı dəyişməklə xaricə 3 milyard dollar axının qarşısını 80-90 faiz ala bilərik. Həm də xaricdən asılı ölkə olmaz. Bu gün Azərbaycan kənd təsərrüfatı məhsullarına olan ümumi tələbatın 50 faizindın çoxunu xaricdən idxal edir. Bu da çox ciddi iqtisadi asılılıqdır, həm də ölkənin milli təhlükəsizliyinə təhdiddir. Həm iqtisadi, həm də milli təhlükəsizlik baxımından Azərbaycan pambıqçılıqdan əl çəkməlidir və pambıq tarlaları altında olan sahələr bitkiçilik və heyvandarlığa verilməlidir. Ölkədə süd və ət qıtlığı yaşanır. Gündən-günə ətin qiyməti bahalaşır. Digər tərəfdən ildə 1, 3 milyon ton ərzaq buğdası idxal edirik. Pambığın əvəzinə ərzaq buğdası əkə bilərik. Bu baxımdan həmin strategiyaya son qoyulmasının vaxtı 7-8 il bundan qabaq çatıb”.
Günel CƏLİLOVA
