KÖHNƏ VERSİYA            

Trampın 5 faiz tələbinə NATO üzvlərindən cavab - SSRİ 6 faiz tələb etdi və dağıldı...

Image

ABŞ-ın müttəfiqləri, xüsusən də Avropada olanlar təcili olaraq Donald Trampla münasibətlərin gələcəyi üçün ortaq mövqeyə gəlməyə çalışırlar. Çünki ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti vəzifəyə başlamazdan əvvəl onların qarşısına çətin vəzifə qoyub. 

NATO-nun əvvəllər böyük çətinliklə razılaşdığı müdafiə xərclərinin ÜDM-in 2%-nə qədər əhəmiyyətli dərəcədə artması artıq Trampı qane etmir. Tramp istəyir ki, ABŞ müttəfiqləri müdafiəyə “Soyuq müharibə” dövründəkindən çox və ya daha çox pul xərcləsinlər.

Bu, böyük ehtimalla o deməkdir ki, onlar səxavətli sosial proqramlarla, Qərb ölkələrinin onilliklər ərzində yaşadığı sosial dövlətlə vidalaşmalı olacaqlar.  Bu fonda Almaniya, İtaliya, Böyük Britaniya və Fransanın müdafiə nazirləri Varşavaya toplaşıblar. Polşanın müdafiə departamentinin rəhbəri Vladislav Kosiniak-Kamış  bununla bağlı bildirib: “Bu, təkcə Avropa birliyinin deyil, həm də yeni administrasiya ilə münasibətlərin xeyrinə öz aralarında hərəkətləri və səyləri əlaqələndirən mühüm qrupdur”. Bu baxımdan, Ukraynanın müdafiə naziri Rustem Umerovun da videobağlantı vasitəsilə iclasda iştirak etməsi təəccüblü deyil. Amma görünür, Rusiya-Ukrayna münaqişəsi Trampın son tələbləri ilə bağlı daha geniş kontekstdə müzakirə edilib. Yanvarın 7-də Floridadakı Mar-a-Laqo mülkündə keçirilən mətbuat konfransında o, Amerikanın müttəfiqlərinin bəyənmədiyi çox şeydən danışıb.  Ən böyük rezonansa, əlbəttə ki, Trampın inandırdığı kimi, onun ABŞ ərazisini Kanada, Danimarka, Meksika və Panama kanalı hesabına genişləndirmək niyyəti oldu. Bu sarsıdıcı açıqlamaların kölgəsində prezidentin başqa bir fikri qaldı - NATO-da müdafiə xərclərini kəskin şəkildə artırmaq zərurəti haqqında. Tramp prezident kimi ilk müddətində müttəfiqlərinə 2014-cü ildə alyansın qəbul etdiyi qərarı həyata keçirmək üçün necə təzyiq etdiyini xatırladıb. Daha sonra Uelsdə keçirilən sammitdə bütün NATO ölkələrinin müdafiə xərclərinə ÜDM-in ən azı 2%-ni xərcləməsi razılaşdırıldı. İndi isə Tramp müdafiə xərcləri üçün ÜDM-in 5%-i rəqəmini bir neçə dəfə təkrar edərək bunun qeyd-şərt və ya zarafat olmadığını açıq şəkildə ifadə edib. Polşa nazirinin sözlərinə görə, bu, müdafiə idarələri rəhbərlərinin görüşü üçün əsas olub. Onlar bu tərkiblə və Trampa münasibət məsələsi ilə bağlı ikinci dəfədir görüşürlər. İlk görüş ABŞ-da prezident seçkilərindən sonra noyabrda keçirilib. Nəticənin bir hissəsi NATO-nun müdafiə xərclərini ÜDM-in 3%-nə qədər artırmaq imkanını müzakirə etməyə razı olması idi. İndi Tramp Avropanı tamamilə unudulmuş dövrlərə qaytararaq daha yüksək bir rəqəm səsləndirir. Ancaq təkcə Avropa üçün bunu demir. NATO-nun ABŞ-ın keçən ilki müdafiə xərclərinin ölkənin ÜDM-nin 3,36%-ni hesabladığını bildirir. Bu maksimum rəqəmdir. 2024-cü ildə alyans ölkələrinin bütün müdafiə xərclərinin 65%-i ABŞ-ın payına düşüb. Belə çıxır ki, Tramp silahlanma yarışını ilk növbədə 90-cı illərin əvvəlindən müdafiəyə bu qədər miqyasda xərclədiyini görməyən amerikalı seçiciyə vəd edib.

Stokholm Sülh Araşdırmaları İnstitutunun (SIPRI) məlumatına görə, ABŞ sonuncu dəfə 1992-ci ildə ÜDM-in 5%-ni müdafiəyə xərcləyib. Üstəlik, bu, İraqla müharibə səbəbindən qısamüddətli artım idi. Elə gələn il göstəricisi 1986-cı ildə yaranmış tendensiyanı xatırladır. O zaman ABŞ və SSRİ arasında münasibətlər yaxşılaşdı və “soyuq müharibə”nin başa çatdığı aydın oldu. Həmin ildən 2000-ci illərin əvvəllərinə qədər Amerikanın müdafiə xərcləri davamlı olaraq azaldı. Bu isə ABŞ-ın müttəfiqlərinin mənafeyinə tam uyğun idi. Avropada müdafiə xərcləri daha kəskin və ardıcıl şəkildə azaldı. NATO-nun yeni üzvləri, keçmiş sovet bloku ölkələri xüsusilə bu prosesdə ön plana çıxdılar. Onlar müdafiə xərclərini artırmağa ehtiyac görmədilər, bəzi yerlərdə hətta ordudan tamamilə imtina etmək ideyası da müzakirə olunurdu. ABŞ-ın Avropadakı ən yaxın müttəfiqi Britaniya sonuncu dəfə 1986-cı ildə müdafiəyə 5%-dən çox vəsait xərcləyib. Və elə NATO ölkələri var ki, “soyuq müharibə”nin ən amansız illərində belə bu göstəriciyə yaxınlaşmayıblar. Məsələn, Hollandiyanın müdafiəyə maksimum xərcləri 1960-cı ildə (ÜDM-in təxminən 4,1%-i), İtaliyada 1966-cı ildə (ÜDM-in 3%-i) olub. İndi hər iki ölkə bu göstəriciyə görə müxtəlif qruplardadır. Hollandiya indi ÜDM-in 2,2%-ni müdafiə üçün ayırır. Lakin İtaliya daha zəif göstərici nümayiş etdirir: ÜDM-in cəmi 1,7%-i. Kanada, Lüksemburq, Portuqaliya, Sloveniya, İspaniya və Belçika da bu geridə qalanlar qrupuna daxildir. Müdafiə xərclərinə görə liderlər Rusiyadan ən çox qorxan NATO ölkələridir: Estoniya, Latviya, Litva və Polşa. Almaniyanın müdafiə naziri Boris Pistorius açıq şəkildə bildirib ki, 5%-lik rəqəm çox yüksəkdir və ölkəsi o qədər də çox xərc çəkməyəcək. Alman mediası da öz növbəsində SSRİ-nin ÜDM-in 6%-ni müdafiəyə xərcləyərkən dağıldığını xatırladır. Aİ-nin bu iqtisadi lokomotivi və NATO-nun siyasi liderlərindən biri olan Almaniyasız Trampın ideyası çətin ki, reallaşa bilər. Bu o deməkdir ki, qarşıda alyans müttəfiqləri arasında mürəkkəb danışıqlar dayanır və bu danışıqlar zamanı onlar Amerikanın yeni liderini silahlanma yarışının yalnız müəyyən həddə qədər mümkün olduğuna inandırmağa çalışacaqlar.  

Samirə SƏFƏROVA







VİDEO

"Çörəyi sahibini tanımayan itin qabağına atanda sonu belə olar"... - VİDEO

Rusiya təyyarə qəzası ilə bağlı Azərbaycanın tələblərindən yayınır - işi bir il gecikdirmək planı... - VİDEO

Rusiya deputatı Putinlə İlham Rəhimovun dostluğunu da heçə saydı... - VİDEO

Təyyarəmizi vurandan 8 dəqiqə sonra "Kovyor" məlumatını yaydılar - Rusiyada plan nə imiş?..

6200 jurnalistin neçəsi USAID-in sifarişi ilə Azərbaycana qarşı yazılar yazıb?..

“İlkin hesabat qəzanın səbəblərini tam ifadə etmir” - təyyarəmizlə bağlı Rusiyadan kədərli reaksiya...

SON XƏBƏRLƏR

09.02.2025 | 21:53
ABŞ 10 min PKK terrorçusunu Suriyadan çıxarır - bu dəfə İraqı terror yuvasına çevirəcəklər…

09.02.2025 | 20:44
Mask “Amerikanın Səsi” və “Azadlıq Radiosu”nu bağlamağa çağırdı

09.02.2025 | 19:26
Trampın Ukraynada atəşkəs planı sızdı - ukraynalılar şokda... Qərb Kiyevi satır…

09.02.2025 | 18:25
İsrailin qəzzalıların sürgünü ilə bağlı yeni planı ortaya çıxdı - ABŞ mediasından qalmaqallı iddia…

09.02.2025 | 17:38
"Çörəyi sahibini tanımayan itin qabağına atanda sonu belə olar"... - VİDEO

09.02.2025 | 17:21
“Telegram”da vətəndaşı aldadaraq onun 2 minini ələ keçirən şəxs yaxalandı

09.02.2025 | 16:58
Misir və BƏƏ Netanyahuya xəbərdarlıq etdi - Səudiyyə bizim üçün qırmızı xəttdir, heç kim ona toxuna bilməz…

09.02.2025 | 16:03
Tramp Putinlə danışdığını açıqladı - ancaq “neçə dəfə” sualına cavab vermədi…

09.02.2025 | 15:16
Rusiyada daha bir müəmmalı ölüm - Putinə müxalif məşhur musiqiçi evinə polis basqını zamanı 10-cu mərtəbədən aşağı düşdü

09.02.2025 | 14:53
QAİ beynəlxalq təşkilatları Azərbaycan abidələrinin bərpası və qorunması üçün Ermənistana təzyiq etməyə çağırdı

09.02.2025 | 00:28
Üç Cənubi Qafqaz ölkəsinin Rusiyaya qarşı İTTİFAQ qurması uzaqda deyil - "Çörəyi sahibini tanımayan itin qabağına atanda sonu belə olar"...

08.02.2025 | 22:30
Orxan Cəfərovdan Türkiyə Açıq Beynəlxalq Turnirində bürünc medal!

08.02.2025 | 21:56
ABŞ rus iş adamlarının pullarının “ovuna” çıxan qrupun fəaliyyətini dayandırır...

08.02.2025 | 21:11
USAID-in maliyyələşdirdiyi nəhəng media qurumları da çökür – BBC həyəcan təbili çalır...

08.02.2025 | 19:28
Rusiya təyyarə qəzası ilə bağlı Azərbaycanın tələblərindən yayınır - işi bir il gecikdirmək planı... - VİDEO

08.02.2025 | 19:15
Rəhimli bələdiyyəsinə seçkilərin protokollarının surətinin saxtalaşdırıldığı ortaya çıxdı - "İşin başında Uzunboyad bələdiyyəsinin sədri dayanır"

08.02.2025 | 17:15
Rusiyada hazırkı antiazərbaycan aqressiyanın 2 səbəbi var...

08.02.2025 | 16:59
Ukrayna müharibəsilə bağlı sülh masası qurulur – Tramp ilk olaraq Zelenski ilə görüşəcək...

08.02.2025 | 15:54
Azərbaycan diasporu ilə bağlı gecikmiş tələb - Rusiyada çoxdan ləğv edilib...

08.02.2025 | 15:00
Sosial şəbəkədə investisiya və yatırım adı altında dələduzluq edən şəxs saxlandı

08.02.2025 | 14:44
Kirayəşin yaşadığı evi soydu - 3000 manatlıq oğurluq...

08.02.2025 | 14:28
"Xarici agentliklər və xaricdən maliyyələşən QHT-lər ölkədə dörd dəfə inqilab etmək istəyiblər" - Kobaxidze

08.02.2025 | 14:12
Xankəndi polisi orta məktəbdə maarifləndirici tədbir keçirdi - FOTO

08.02.2025 | 13:50
Azərbaycanın hərbi dənizçiləri "AMAN-25" çoxmillətli təlimində iştirak edir - FOTO

08.02.2025 | 13:36
Polis Oğuzda əməliyyat keçirdi - 3 nəfər saxlandı, 8 kq narkotik aşkarladı

08.02.2025 | 13:22
Sabah Bakıda qar yağacaq

08.02.2025 | 12:46
Rusiya ilə 2022- ci il Müttəfiqlik sənədinə yenidən baxıla bilər...

08.02.2025 | 11:22
Çağatay Ulusoy bu serialda "mafiya başçısı" olacaq

08.02.2025 | 11:16
"Hərbi hissələrdə görüşə müvəqqəti məhdudiyyət qoyulub" - MN açıqlama yaydı

08.02.2025 | 10:30
“Kənddən şəhərə” həftəsonu yarmarkası açılıb

08.02.2025 | 10:00
Dünən cinayət törətməkdə şübhəli bilinən 52 nəfər saxlanılıb

08.02.2025 | 09:26
Xoruz banlayan orta məktəb görübsüz?... Sabirabadda deyirlər var...

08.02.2025 | 08:42
Dərs vaxtı ilə bağlı nazirdən düşündürücü rəy - kənd məktəblərində niyə də yox?..

07.02.2025 | 23:45
Rusiya deputatı Putinlə İlham Rəhimovun dostluğunu da heçə saydı... - VİDEO

07.02.2025 | 22:15
Paşinyanı Ceyms Devid Venslə görüşünə görə peşiman etdilər... - VİDEO

07.02.2025 | 21:35
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində itkin düşmüş şəxslərlə bağlı görüş keçirildi...

07.02.2025 | 21:28
“Gürcü Arzusu”nun tərəfdarları bölündü" - radikal müxalifət sıradan çıxarılır...

07.02.2025 | 21:19
Sülh və insanlıq əleyhinə, müharibə və digər ağır cinayətlərdə təqsirləndirilən erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam etdirilib - FOTO

07.02.2025 | 21:15
“Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı heç kimlə sövdələşməyə getmərik” - səfir aqressivləşdi...

07.02.2025 | 21:01
Paşinyanın "soyqırım" siyasətindən geri çəkilməsi Zaxarovanı təəccübləndirdi...

07.02.2025 | 20:47
Zəngəzur dəhlizi, ya Araz dəhlizi... İranın qorxusu...

07.02.2025 | 20:34
İnternetdə "əcəl oyunları" uşaqlar üçün çox təhlükəli olmağa başlayır - ilk fakt...

07.02.2025 | 20:20
"ABŞ Azərbaycandan yana olacaq" - bu bir soyuq geosiyasi hesablamadır...

07.02.2025 | 20:07
Rusiya Azərbaycanla müttəfiqlik münasibətlərini zədələyir - faktlar...

07.02.2025 | 20:03
Prezident və Birinci xanım “Gənclik” metrosu yaxınlığında yeni parkın açılışında iştirak ediblər - FOTO

07.02.2025 | 19:53
Yerli uşaq bezi istehsalı bərbad gündədir - idxal bez isə bir uşaq üçün ayda 50 manata başa gəlir...

07.02.2025 | 19:40
Təyyarəmizi vurandan 8 dəqiqə sonra "Kovyor" məlumatını yaydılar - Rusiyada plan nə imiş?..

07.02.2025 | 19:33
6200 jurnalistin neçəsi USAID-in sifarişi ilə Azərbaycana qarşı yazılar yazıb?..

07.02.2025 | 19:26
BDU rektoru BMT-nin illik yığıncağında çıxış etdi

07.02.2025 | 19:19
“Rus Evi” ilə bağlı qərar Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinə necə təsir göstərəcək? - Narahatlıq var...

07.02.2025 | 19:12
XİN-də kollegiya iclası keçirildi, 2025-ci il üzrə əsas prioritetlər müzakirə olundu

07.02.2025 | 19:04
İran açıq etiraf etdi – “Zəngəzur dəhlizini istəməyən biz və Ermənistandır...”

07.02.2025 | 18:50
“Azərbaycan Rusiya ilə əlaqələri ictimai şəkildə gərginləşdirməyə bəhanə axtarır" - Zatulin...

07.02.2025 | 18:41
Nazir Vilayət Eyvazov Qusarda vətəndaş qəbulu və sıra baxışı keçirdi - FOTO

07.02.2025 | 18:36
USAİD 10 min terrorçuya yemək alıb, yüzlərlə insanın cinsini dəyişdirib...

07.02.2025 | 18:23
Paşinyan eyni vaxtda ABŞ və İranla strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalayır...

07.02.2025 | 18:18
"Rus evi"nə cavab - "İlham Rəhimovun əmlakını müsadirə edin..."

07.02.2025 | 18:13
“Rus Evi”nə cavab - “Azərbaycanlılar həbs edilsin” - VİDEO

07.02.2025 | 18:09
“İlkin hesabat qəzanın səbəblərini tam ifadə etmir” - təyyarəmizlə bağlı Rusiyadan kədərli reaksiya...

07.02.2025 | 17:55
Kollec diplomları getdikcə mənasız kağız parçasına çevrilir...

07.02.2025 | 17:43
Primakov “Rus Evi” gərginliyinin səbəbini Azərbaycanda görür…

07.02.2025 | 17:36
XII Qlobal Bakı Forumunun keçiriləcəyi tarix məlum oldu

07.02.2025 | 17:31
Arıqladır, həm də öldürür - qəbul etdiyimiz "sibutramin" nədir...

07.02.2025 | 17:18
Azərbaycanda plüralizm praktikası - yad cərəyanlar ölkəyə sıza bilmədi...

07.02.2025 | 17:11
Veteran jurnalist Firidun Ağazadənin 75 illik yubileyi qeyd edilib

07.02.2025 | 17:06
Fələstinlilərin Qəzzadan sürgün edilməsilə bağlı hazırlıqlar başladı - Netanyahu Trampın planını əvvəlcədən bilirmiş...

07.02.2025 | 16:55
Bakıda 11 elektromobili soyan şəxs yaxalandı

07.02.2025 | 16:43
Yeni əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Anar Əliyev kimdir? - DOSYE

07.02.2025 | 16:37
ABŞ Ukraynanın nüvə silahı istəyinə çox net cavab verdi – bu olmayacaq...

07.02.2025 | 16:26
Uğurla başlayan yeni dövr uğurla davam edir

07.02.2025 | 16:21
Zelenskidən Baltikyanı ölkələrə xəbərdarlıq - Putin Belarusu da müharibəyə sürükləyir...

07.02.2025 | 16:05
Zelenski Putinlə görüşməyə hazır olduğunu açıqladı – ancaq bir problem var...

07.02.2025 | 16:01
ATMU Qarabağ Universiteti ilə əməkdaşlıq edəcək

07.02.2025 | 15:56
Samir Nuriyev yeni maliyyə nazirini kollektivə təqdim etdi - FOTO

07.02.2025 | 15:51
Samir Şərifova yeni vəzifələr verildi - FƏRMAN

07.02.2025 | 15:44
İran Ermənistanı problemlərdən çıxış yolu olaraq görür - “The Jerusalem Post” nəşri...

07.02.2025 | 15:40
Tramp administrasiyası Paşinyan və arvadının təklifini rədd etdi...

07.02.2025 | 15:39
Anar Əliyev əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri təyin edildi - SƏRƏNCAM

07.02.2025 | 15:36
Anar Əliyev əmək və əhalinin sosial müdafiəsi nazirinin müavini vəzifəsindən azad edildi

07.02.2025 | 15:25
Xankəndi bu gün – MÖHTƏŞƏM GÖRÜNTÜLƏR...

XƏBƏR ARXİVİ

«    Fevral 2025    »
BeÇaÇCaCŞB
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
2425262728