KÖHNƏ VERSİYA            

Türk Dövlətləri Təşkilatı Rusiyaya qarşı anqlo-sakson layihəsidir?

Image

Türk dünyasının dirçəlməsi, türkdilli dövlətlərin güclü ittifaq yaratmaları qlobal miqyasda əsas müzakirə mövzularından biridir. Burada bir məsələni də xatırladaq ki, ötən Bişkekdə Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) Dövlət Başçılarının 11-ci Zirvə görüşü keçirilib. 

On altı il öncə Naxçıvanda əsası qoyulan bu təsisat son illər ərzində özünün yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Üzv ölkələrin birgə səyləri nəticəsində təşkilatın önəmli beynəlxalq platformaya çevrilməsi istiqamətində mühüm addımlar atılır. Yüksəksəviyyəli görüşlər, aparılan davamlı müzakirələr, birgə həyata keçirilən layihələr təşkilatın inkişafında müstəsna rol oynayır.

Qeyd edilənlər fonunda Türk Dövlətləri Təşkilatının fəaliyyətinə nəzər salan “Ritm Avrasiya” nəşri yazır: “2024-cü ilin sonunda Türkiyənin aparıcı rol oynadığı Türk Dövlətləri Təşkilatı   öz bayrağına, “Türk dünyasının nizamnaməsinə” və hətta hələlik rəqəmsal xarakterli paytaxtına da sahib oldu. TDT  rəhbərlərinin Bişkekdə keçirilən XI sammiti zamanı 14 sənəd, o cümlədən Bişkekin 2025-ci ildə “Türk dünyasının rəqəmsal paytaxtı” elan edilməsi, üzv dövlətlərin Mərkəzi Banklar Şurasının yaradılması v sair məsələlər razılaşdırldı. Eyni zamanda təşkilata sədrlik Qazaxıstandan Qırğızıstana keçdi. Sammitdə çıxış edən Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev TDT üzvlərinin təhlükəsizlik qüvvələri arasında əməkdaşlığın artdığını qeyd edib. O, həmçinin Şərq-Qərb dəhlizi üzrə Azərbaycan ərazisindən keçən yükdaşımaların inkişafını  alqışlayıb və qeyd edib ki, Orta Dəhliz üzrə yükdaşımaların rəqəmsallaşdırılması və iştirakçı ölkələr arasında ticarətin asanlaşdırılması istiqamətində işlər aparılır. Bundan sonra TDT ölkələrinin liderləri 2025-ci ildə növbəti müntəzəm sammitin Azərbaycanda, qeyri-rəsmi sammitin isə Macarıstanda keçirilməsi barədə razılığa gəliblər. Türk dövlətlərinin ekoloji problemləri birgə həll edəcəyi də artıq məlumdur. Bu məqsədlə Bişkek sammitindən bir neçə gün sonra TDT-yə daxil olan ölkələrin ətraf mühit nazirləri Bakıda keçirilən COP-29 sammiti çərçivəsində ətraf mühit sahəsində əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsini nəzərdə tutan ümumi bəyannamə qəbul ediblər. Həmçinin konfrans zamanı nazirlər ekoloji problemlərin həllinə vahid regional yanaşmaya çağırıblar.

Bu hadisələrlə eyni vaxtda Türkiyə “Orta Asiya” ifadəsini “Türküstan” ifadəsi ilə əvəz etdiyini açıqlayıb. Türkiyənin Milli Təhsil Nazirliyi TDT zirvələri ərəfəsində tarix kurrikuluma müvafiq əsaslı dəyişikliklərin edildiyini bildirib. Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bununla bağlı deyib: “ Biz “Türk əsri” baxışımızı Türk Dövlətləri Təşkilatına çatdıraraq, qarşıdakı dövrü türklər dövrünə çevirmək üçün çiyin-çiyinə çalışacağıq ”. Öz növbəsində, Türkiyənin təhsil naziri qeyd edib ki, “Türküstan” termininin istifadəsinə keçid “tarixi əsaslıdır”, çünki bu ada ilk dəfə türklərin yaşadığı əraziləri təsvir edən qədim mətnlərdə rast gəlinir. Proqram artıq 2024-2025-ci tədris ilindən məktəbəqədər təhsil müəssisələrində və məktəblərdə tətbiq olunacaq. Sözlə desək, yerli ekspertlər bu qərarın “gələcək nəsillərdə milli kimliyi və vətənpərvərlik hisslərini gücləndirmək məqsədi daşıdığını” qeyd edirlər. Onlar deyirlər ki, bu cür dəyişikliklər “ortaq tarix, ədəbiyyat, xəritələr və əlifbanın yaradılması da daxil olmaqla, türk dünyasında əlaqələri gücləndirmək üçün daha geniş strategiyanın” tərkib hissəsidir.

Əslində, heç kimə sirr deyil ki, TDT Türkiyə vasitəsilə həyata keçirilən və özü ilə Orta Asiyanın türkdilli ölkələrinin suverenliyini itirmək təhlükəsini daşıyan, həm də mahiyyətcə anti-Rusiya xarakteri daşıyan Britaniyanın ekspansionist layihəsidir. İngilislər türklərin köməyi ilə bölgədə mədən sənayesi üzərində nəzarəti gücləndirməklə yanaşı, vəziyyətə, belə demək mümkünsə, birbaşa yerlərdə nəzarət etməyi də unutmurlar. Misal: dekabr ayında Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsünün qondarma rəhbəri Helen Klark Mərkəzi Asiya ölkələrinə bir sıra səfərlər etdi və burada Qazaxıstan prezidenti, Qırğızıstan Nazirlər Kabinetinin sədr müavini ilə görüşdü. Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsü regionda öz maraqlarını təşviq etmək üçün anqlo-saksonlar tərəfindən 2003-cü ildə yaradılmış  strukturlardan biridir. Onun əsasını Britaniyanın keçmiş baş naziri Tony Blair qoyub. Mərkəzi Asiya üzvləri arasında Qazaxıstan, Qırğızıstan 2007-ci ildə bu təşəbbüsə qoşulub. Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsü öz məqsədini mədənçilikdən büdcələrə daxil olan gəlirlərin səmərəliliyini artırmaqda görür ki, bu da ona tam nəzarəti, həmçinin öz mühasibat standartlarının yaradılmasını nəzərdə tutur. İştirakçı ölkələrin hasilat sənayelərinə birbaşa nəzarət etməklə yanaşı, Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsü həm də antikorrupsiya liderliyində əlavə təsir imkanları yaradır. Məsələn, 2023-cü ildə Qazaxıstan Respublikasının üzvlüyünün dayandırılması dərhal qondarma "narazılığa səbəb oldu". Dumanlı Albion sakinləri arasında yeni “xammal tələsikliyi” dövründə Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsünün fəaliyyətinin Britaniya kəşfiyyat xidmətləri tərəfindən tərbiyə olunan və nəzarət edilən pantürkizmlə eyni anti-Rusiya fonuna malik olması təəccüblü deyil. Bu, Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsü ilə eyni vaxtda və sinxron şəkildə gücləndi. Türk Dövlətləri Təşkilatının Qərbdə Rusiyaya qarşı çəkisi kimi qəbul edilməsi faktını , məsələn, “The Economist” artıq açıq şəkildə yazır. Nəşrin müəlliflərinin fikrincə, bu gün Mərkəzi Asiya ölkələrinin rejimləri regionda böyük qonşuların - Rusiya və Çinin təsirini balanslaşdırmaq üçün Türkiyə və TDT-dən istifadə etməyə çalışırlar. Bu məqsədlə region ölkələri TDT-nin əsas mühərriki olan Türkiyə ilə ticari-iqtisadi əlaqələri sürətlə inkişaf etdirir. Öz növbəsində Türkiyə də onlara Rusiya deyil, alternativ silah təchizatı təklif edir. Eyni zamanda, Qərb ekspertləri etiraf edirlər ki, “bununla belə, region ölkələri ilə Rusiya Federasiyası arasında əlaqələr kifayət qədər güclü olaraq qalır və onu tez bir zamanda pozmaq olmaz”. Məsələn, Qazaxıstan öz neftinin əsas hissəsini Rusiya vasitəsilə ixrac edir və demək olar ki, bütün internet trafikini Rusiyadan alır, lakin eyni zamanda, TDT Qazaxıstana Moskvaya qarşı balans yaratmağa imkan verir. Qərb Rusiya hüquq-mühafizə orqanlarının Mərkəzi Asiyadan olan əmək miqrantlarına qarşı hərəkətlərinin guya repressiv xarakter daşıması barədə fərziyyələr irəli sürərək, miqrasiya dosyesindən Rusiya Federasiyası, Tacikistan, Özbəkistan və Qırğızıstan arasında etnik ədavətin qızışdırılması aləti kimi istifadə etməyə çalışır. Soyuq Müharibənin sütunlarından biri olan Ceymstaun Fondunun saytında dərc edilmiş təxribat xarakterli məqalədə deyilir ki , Ankara bu gün “Mərkəzi Asiya üçün yeni Moskvadır”. Amerikalıların fikrincə, Türkiyə Mərkəzi Asiya dövlətlərində öz təsirini fəal şəkildə təbliğ edir, Rusiyanın diqqətini Ukraynaya yönəltdikdən sonra buraxdığı boşluğu doldurmağa və Çin ekspansiyasını dayandırmağa çalışır. Ankara Avrasiyada, xüsusən də postsovet məkanında geosiyasi böhrandan istifadə edir və Mərkəzi Asiyada mədəni və diplomatik təsirlərini genişləndirir. Diyanət İşləri Nazirliyi məscidlərin və digər dini qurumların tikintisini, humanitar və ictimai qurumların yaradılmasını maliyyələşdirir, türk islam institutlarında təhsil almaq üçün təqaüdlər verir. Nəticədə Ankara indiyədək Moskvaya məxsus olan regionda rol oynamağa can atır. Nəticə etibarı ilə Ankaranın son aylarda TDT vasitəsilə türk ölkələrini öz qanadı altında birləşdirmək üçün artan fəallığı Türkiyənin gizli genişlənməsi kimi görünür. Göründüyü kimi, Orta Asiyanı öz əlinə almaq və eyni zamanda anqlo-saksonları sevindirmək istəyi o qədər böyükdür ki, Türkiyə bölgəyə öz hüquqlarını getdikcə daha aydın şəkildə bəyan edir”.

Tahir TAĞIYEV







VİDEO

Rusiya deputatı Putinlə İlham Rəhimovun dostluğunu da heçə saydı... - VİDEO

Paşinyanı Ceyms Devid Venslə görüşünə görə peşiman etdilər... - VİDEO

“Rus Evi”nə cavab - “Azərbaycanlılar həbs edilsin” - VİDEO

Təyyarəmizi vurandan 8 dəqiqə sonra "Kovyor" məlumatını yaydılar - Rusiyada plan nə imiş?..

6200 jurnalistin neçəsi USAID-in sifarişi ilə Azərbaycana qarşı yazılar yazıb?..

“İlkin hesabat qəzanın səbəblərini tam ifadə etmir” - təyyarəmizlə bağlı Rusiyadan kədərli reaksiya...

SON XƏBƏRLƏR

08.02.2025 | 09:26
Xoruz banlayan orta məktəb görübsüz?... Sabirabadda deyirlər var...

08.02.2025 | 08:42
Dərs vaxtı ilə bağlı nazirdən düşündürücü rəy - kənd məktəblərində niyə də yox?..

07.02.2025 | 23:45
Rusiya deputatı Putinlə İlham Rəhimovun dostluğunu da heçə saydı... - VİDEO

07.02.2025 | 22:15
Paşinyanı Ceyms Devid Venslə görüşünə görə peşiman etdilər... - VİDEO

07.02.2025 | 21:35
Azərbaycan-Ermənistan sərhədində itkin düşmüş şəxslərlə bağlı görüş keçirildi...

07.02.2025 | 21:28
“Gürcü Arzusu”nun tərəfdarları bölündü" - radikal müxalifət sıradan çıxarılır...

07.02.2025 | 21:19
Sülh və insanlıq əleyhinə, müharibə və digər ağır cinayətlərdə təqsirləndirilən erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam etdirilib - FOTO

07.02.2025 | 21:15
“Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı heç kimlə sövdələşməyə getmərik” - səfir aqressivləşdi...

07.02.2025 | 21:01
Paşinyanın "soyqırım" siyasətindən geri çəkilməsi Zaxarovanı təəccübləndirdi...

07.02.2025 | 20:47
Zəngəzur dəhlizi, ya Araz dəhlizi... İranın qorxusu...

07.02.2025 | 20:34
İnternetdə "əcəl oyunları" uşaqlar üçün çox təhlükəli olmağa başlayır - ilk fakt...

07.02.2025 | 20:20
"ABŞ Azərbaycandan yana olacaq" - bu bir soyuq geosiyasi hesablamadır...

07.02.2025 | 20:07
Rusiya Azərbaycanla müttəfiqlik münasibətlərini zədələyir - faktlar...

07.02.2025 | 20:03
Prezident və Birinci xanım “Gənclik” metrosu yaxınlığında yeni parkın açılışında iştirak ediblər - FOTO

07.02.2025 | 19:53
Yerli uşaq bezi istehsalı bərbad gündədir - idxal bez isə bir uşaq üçün ayda 50 manata başa gəlir...

07.02.2025 | 19:40
Təyyarəmizi vurandan 8 dəqiqə sonra "Kovyor" məlumatını yaydılar - Rusiyada plan nə imiş?..

07.02.2025 | 19:33
6200 jurnalistin neçəsi USAID-in sifarişi ilə Azərbaycana qarşı yazılar yazıb?..

07.02.2025 | 19:26
BDU rektoru BMT-nin illik yığıncağında çıxış etdi

07.02.2025 | 19:19
“Rus Evi” ilə bağlı qərar Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinə necə təsir göstərəcək? - Narahatlıq var...

07.02.2025 | 19:12
XİN-də kollegiya iclası keçirildi, 2025-ci il üzrə əsas prioritetlər müzakirə olundu

07.02.2025 | 19:04
İran açıq etiraf etdi – “Zəngəzur dəhlizini istəməyən biz və Ermənistandır...”

07.02.2025 | 18:50
“Azərbaycan Rusiya ilə əlaqələri ictimai şəkildə gərginləşdirməyə bəhanə axtarır" - Zatulin...

07.02.2025 | 18:41
Nazir Vilayət Eyvazov Qusarda vətəndaş qəbulu və sıra baxışı keçirdi - FOTO

07.02.2025 | 18:36
USAİD 10 min terrorçuya yemək alıb, yüzlərlə insanın cinsini dəyişdirib...

07.02.2025 | 18:23
Paşinyan eyni vaxtda ABŞ və İranla strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalayır...

07.02.2025 | 18:18
"Rus evi"nə cavab - "İlham Rəhimovun əmlakını müsadirə edin..."

07.02.2025 | 18:13
“Rus Evi”nə cavab - “Azərbaycanlılar həbs edilsin” - VİDEO

07.02.2025 | 18:09
“İlkin hesabat qəzanın səbəblərini tam ifadə etmir” - təyyarəmizlə bağlı Rusiyadan kədərli reaksiya...

07.02.2025 | 17:55
Kollec diplomları getdikcə mənasız kağız parçasına çevrilir...

07.02.2025 | 17:43
Primakov “Rus Evi” gərginliyinin səbəbini Azərbaycanda görür…

07.02.2025 | 17:36
XII Qlobal Bakı Forumunun keçiriləcəyi tarix məlum oldu

07.02.2025 | 17:31
Arıqladır, həm də öldürür - qəbul etdiyimiz "sibutramin" nədir...

07.02.2025 | 17:18
Azərbaycanda plüralizm praktikası - yad cərəyanlar ölkəyə sıza bilmədi...

07.02.2025 | 17:11
Veteran jurnalist Firidun Ağazadənin 75 illik yubileyi qeyd edilib

07.02.2025 | 17:06
Fələstinlilərin Qəzzadan sürgün edilməsilə bağlı hazırlıqlar başladı - Netanyahu Trampın planını əvvəlcədən bilirmiş...

07.02.2025 | 16:55
Bakıda 11 elektromobili soyan şəxs yaxalandı

07.02.2025 | 16:43
Yeni əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Anar Əliyev kimdir? - DOSYE

07.02.2025 | 16:37
ABŞ Ukraynanın nüvə silahı istəyinə çox net cavab verdi – bu olmayacaq...

07.02.2025 | 16:26
Uğurla başlayan yeni dövr uğurla davam edir

07.02.2025 | 16:21
Zelenskidən Baltikyanı ölkələrə xəbərdarlıq - Putin Belarusu da müharibəyə sürükləyir...

07.02.2025 | 16:05
Zelenski Putinlə görüşməyə hazır olduğunu açıqladı – ancaq bir problem var...

07.02.2025 | 16:01
ATMU Qarabağ Universiteti ilə əməkdaşlıq edəcək

07.02.2025 | 15:56
Samir Nuriyev yeni maliyyə nazirini kollektivə təqdim etdi - FOTO

07.02.2025 | 15:51
Samir Şərifova yeni vəzifələr verildi - FƏRMAN

07.02.2025 | 15:44
İran Ermənistanı problemlərdən çıxış yolu olaraq görür - “The Jerusalem Post” nəşri...

07.02.2025 | 15:40
Tramp administrasiyası Paşinyan və arvadının təklifini rədd etdi...

07.02.2025 | 15:39
Anar Əliyev əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri təyin edildi - SƏRƏNCAM

07.02.2025 | 15:36
Anar Əliyev əmək və əhalinin sosial müdafiəsi nazirinin müavini vəzifəsindən azad edildi

07.02.2025 | 15:25
Xankəndi bu gün – MÖHTƏŞƏM GÖRÜNTÜLƏR...

07.02.2025 | 15:15
Nizamidə dələduzluqla 21 min manat mənimsəyən iki nəfər tutuldu

07.02.2025 | 15:03
Şəhid Müşfiq Quliyevin nəşinin qalıqları Cəbrayılda torpağa tapşırıldı

07.02.2025 | 14:57
Kremldən Bakıda “Rus evinin” bağlanmasına reaksiya - dialoq yolu ilə həll edəcəyik

07.02.2025 | 14:39
Məktəbdə paylanan vərəqələrlə bağlı rəsmi açıqlama - DİN valideynlərə çağırış etdi...

07.02.2025 | 14:16
Şəhid Elşən Tağıyevin nəşinin qalıqları Salyanda dəfn edildi

07.02.2025 | 13:50
Nəsimidə telefon oğurlayan 2 şəxs tutuldu...

07.02.2025 | 13:26
Ukrayna göndərilən humanitar yardıma görə Prezident İlham Əliyevə təşəkkür etdi

07.02.2025 | 13:15
“Qarabağ Universitetinin Klinikası” yaradılır - FƏRMAN

07.02.2025 | 13:10
Затулин наглеет, это же натура Москвы - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

07.02.2025 | 12:43
Suriya Rusiya bazaları ilə bağlı şərtini açıqladı - bu halda qala bilər...

07.02.2025 | 12:30
Azərbaycandan Ukraynaya növbəti humanitar yardım göndərilib - FOTO

07.02.2025 | 11:20
Kəskin hava şəraitinə görə gəmilərə xəbərdarlıq edildi - SON DƏQİQƏ

07.02.2025 | 11:10
Trampdan ŞOK addım - Netanyahunun həbsinə order verən Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə sanksiya tətbiq etdi

07.02.2025 | 11:05
Ötən ay qeydə alınan cinayətlərin üstü 100 faiz açılıb - Hərbi prokurorluq

07.02.2025 | 11:04
Hərbi cinayətlər törətməkdə təqsirləndirilən erməni əsilli şəxslər məhkəmə qarşısında

07.02.2025 | 11:03
Zaxarova peşman olub, bütün gizlinlər açılır - CANLI

07.02.2025 | 11:00
Qubada 20 santimer qar, mənfi 8 dərəcə temperatur...

07.02.2025 | 10:30
Paşinyan Trampın müavini ilə görüşdü

07.02.2025 | 10:20
Rusiyada terror törətmək istəyən 4 Ukrayna cəsusu yaxalandı

07.02.2025 | 10:16
Güzəştli ipoteka ilə ev almaq istəyənlər, bu xəbəri mütləq oxuyun!

07.02.2025 | 10:15
Almaniyada icazəsiz yaşayan 45 azərbaycanlı geri qaytarıldı

07.02.2025 | 10:10
Ordubadın bütün kəndlərində bu gün qaz olmayacaq

07.02.2025 | 10:05
AFFA yumruq davasına görə araşdırmalara başladı

07.02.2025 | 10:00
Rusiyada baş verən yanğında 4 nəfər ölüb

07.02.2025 | 09:49
ABŞ-da təyyarə radarlardan itib

07.02.2025 | 09:22
Azərbaycan Rusiyaya kərə satışını 4 dəfə artırıb - özümüzü təmin edib qurtardıq?

07.02.2025 | 09:20
Naxçıvanda güzəştli mənzil tikintisinə start veriləcək

07.02.2025 | 09:15
Narkotikin təsiri altında avtomobil sürənlər həb olundu

07.02.2025 | 09:05
Güləşçilərimiz Zaqrebdə daha iki medal qazanıblar

07.02.2025 | 09:00
Ərdoğan Aərbaycan səfiri ilə görüşdü, "Xahiş edirəm qardaşım İlham Əliyevə ən xoş salamlarımı yetirin” dedi...

07.02.2025 | 08:55
Bu gecə Xəzərdə zəlzələ olub

XƏBƏR ARXİVİ

«    Fevral 2025    »
BeÇaÇCaCŞB
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
2425262728