Azərbaycanın tələbi yerindədir - müşahidəçilər Ermənistandan çıxır...
“Azərbaycan-Avropa İttifaqı münasibətlərində etimadsızlıq yaradan məsələlərdən biri də sərhəddə dırnaqarası “Avropa müşahidəçilər missiyasının” müddətinin bizim razılığımız olmadan, hətta bizimlə məsləhətləşmədən uzadılmasıdır.
Buna nə ehtiyac var idi?! 2022-ci ilin oktyabrında Praqada Azərbaycan ona razılıq vermişdi ki, bu missiya 2 ay orada qalsın və istefaya çıxmış məhdud sayda hərbi zabitlərdən ibarət olsun. Lakin bu missiyanın müddəti uzadıldıqda bizimlə heç kim məsləhətləşmədi. İndi də əlavə müddətə uzadılması istiqamətində müzakirələr aparılır. Missiya üzvlərinin davranışı, necə deyərlər, “binokl diplomatiyası” heç cür qəbuledilməz və hər hansı bir normal siyasi mədəniyyət standartlarından kənar idi”. Bunu bir neçə gün əvvəl prezident İlham Əliyev Belçika Krallığının yeni təyin olunmuş fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Julyen de Freponun etimadnaməsini qəbul edərkən deyib.
Dövlət başçısı bildirib ki, Azərbaycan Avropa İttifaqı ilə təmaslarda bu məsələni qaldıracaq. Hazırda görünən odur ki, Avropa İttifaqının müşahidə missiyası regionda sülhə xidmət etmir, onun fəaliyyəti yeni ziddiyyətlərin körüklənməsinə rəvac verir. Məsələ burasındadır ki, Avropa İttifaqının Ermənistandakı missiyası əslində qısamüddətli olmalı idi, amma sonradan uzunmüddətli status aldı və onun hərbiləşdirilməsinə başlandı. Qərb bu yolla regionu belə demək olarsa, “barıt çəlləyi”nə çevirmək istəyir. Missiyanın tərkibində hərbçilərin olması faktiki olaraq Qərbin Ermənistanda öz hərbi dayaqlarını yaratması deməkdir. Buna isə Azərbaycan, həmçinin qonşu Rusiya dözmək niyyətində deyil. Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin direktoru Aleksandr Bortnikov məsələ ilə bağlı bildirir: “Aİ-nin müstəqil mülki müşahidə missiyası konkret NATO ölkəsinin maraqları naminə Rusiya və tərəfdaşlarımıza qarşı kəşfiyyat fəaliyyəti həyata keçirir. Qərb İrəvanı Bakı ilə danışıqları ləngitməyə inandırmaqla Azərbaycan-Ermənistan nizamlanması prosesinə başçılıq etməyə və de-yure BMT-nin, de-fakto NATO-nun himayəsi altında regionda özünün “sülhməramlı” kontingentinin yerləşdirilməsinə nail olmağa çalışır. NATO-nun dünyanın müxtəlif regionlarında əvvəlki vasitəçilik təcrübəsini nəzərə alaraq, blokun Cənubi Qafqazda möhkəmlənməsi, təbii ki, regionda sabitliyə kömək etməyəcək”. Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov da daha öncə açıq mətnlə bəyan etmişdi ki, Aİ-nin Ermənistandakı müşahidə missiyası NATO-nun missiyasına çevrilir: “Bunun iki ay davam edəcəyini vəd etdilər, indi bu missiya müddətsizdir. Orada artıq kanadalılar da var, NATO-nun digər ölkələri də onun tərkibinə daxildir. Bu, artıq Avropa İttifaqının deyil, NATO-nun missiyasıdır”.
O da faktdır ki, Qərb dairələri Cənubi Qafqaz regionuna daxil olmağa və burada möhkəmlənməyə çalışır. hazırda Qərb Cənubi Qafqazda bu fəlakətli vəziyyəti Ermənistanın əli ilə reallaşdırmağa çalışır. Rəsmi İrəvanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatından, Avrasiya İqtisadi İttifaqından uzaqlaşdırılması üçün müxtəlif layihələr həyata keçirilir. Avropa İttifaqının Müşahidə Missiyası adı altında Qərbin kəşfiyyat qrupunun Ermənistanda yerləşdirilməsi bu layihələrdən sadəcə biridir. ABŞ və Avropa İttifaqının hədəfləri sırasında Ermənistanı Rusiyadan uzaqlaşdırmaq da dayanırsa, digər hədəf Cənubi Qafqazda müharibəni yenidən alovlandırmaqdır. Onlar Ermənistanı Azərbaycanla sülh sazişi imzalamamağa təşviq edir. Fransanın İrəvanı silahlandırması da bunun göstəricisidir. Qərbin öz geosiyasi maraqları naminə bu təhlükəli davranışı region ölkələrinin maraqlarına xidmət etmir. Bu səbəbdən Azərbaycan bütün bunlara sərt etiraz edir, Ermənistanın baş verənlərərdən ən çox zərər görən tərəf olacağını vurğulayır. Ermənistanın “Qraparak” nəşri yazır ki, artıq İrəvanda Azərbaycanın bu yanaşması nəzərə alınır: “Bəzi məlumatlara görə, Ermənistan Aİ-nin Ermənistandakı müşahidə missiyasının fəaliyyət müddətini uzatmamaq barədə Azərbaycanın növbəti tələbini yerinə yetirmək niyyətindədir. Azərbaycan müdafiə nazirinin birinci müavini – Azərbaycan ordusunun Baş Qərargah rəisi general-polkovnik Kərim Vəliyev şərti sərhədin Ermənistan ərazisində Avropa İttifaqının müşahidəçi missiyasının yerləşdirilməsi, habelə regiondan kənar bəzi ölkələrin, xüsusilə Fransanın Ermənistanı silahlandırmasının orada revanşist qüvvələrin baş qaldırmasına, Azərbaycan ilə Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşması və sülh prosesinə əngəl yaratmaqla Cənubi Qafqazda vəziyyətin gərginləşdirilməsinə səbəb olduğunu xüsusi vurğulayıb. Nə Xarici İşlər Nazirliyindən, nə də müşahidə missiyasından hər hansı suala cavab almaq mümkün olmadığından, xəbəri rəsmi şəkildə dəqiqləşdirə bilmədik. Qeyd edək ki, müşahidəçilər Ermənistana 2023-cü ildə 2 il müddətinə gəliblər, onların səlahiyyət müddəti 2025-ci ilin fevralında başa çatır və Ermənistan səlahiyyətliləri müddətin uzadılması üçün ərizə təqdim etməsələr, missiya başa çatacaq”. Hesab olunur ki, bu hal Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması üçün də əlverişli zəminlərdən biri olacaq.
Nahid SALAYEV
