COP-un “ana məqsədi” açıldı - “Kollektiv kəmiyyət hədəfi” nədir...
Məhərrəm Zülfüqarlı: “Bu məsələdə COP29-un rolu çox mühüm ola bilər”
Məlum okduğu kimi, Prezident İlham Əliyev COP öncəsi tədbirin iştirakçılarına müraciət ünvanlayıb. Müraciətdə bir sıra məqamlara toxunulub.
Müraciətdə Prezident “Bakı Sazişi”nin imzalanması ilə bağlı çağırış edib: “Dəfələrlə vurğulandığı kimi, Bakı COP-u multilateralizm üçün həlledici sınaq olacaq. Beynəlxalq ictimaiyyətin uğursuzluğa düçar olmağa ixtiyarı yoxdur və Yeni Kollektiv Kəmiyyət Hədəfi ilə bağlı razılaşma əldə olunmalıdır. Mən COP29-da bizim ümumi uğurumuz kimi tarixə düşəcək tarixi razılaşmanın – “Bakı Sazişi”nin əldə olunmasını gözləyirəm”.
Bax bu COP-29-da sözügedən məsələlərin əldə olunması, qəbul olunması dünyaya iqlim dəyişmələrinin nəticələri ilə mübarizədə necə töhfə verəcək? Dünyada iqlim dəyişmələri ilə mübarizə prosesini köklü şəkildə dəyişdirməyə kömək olacaqmı, dəyişdirə biləcəkmi?
“O mənada ki, həmin dövlət başçıları ekoloji çirklənmənin, iqlim dəyişməsinin qarşısının...”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən tarix elmləri doktoru, professor Məhərrəm Zülfüqarlı “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bununla bağlı bir sıra məqamlara toxundu: “Dünyada iqlim dəyişikliyinin baş verməsi və gələcək üçün çox ciddi problemlər yaradacağı barədə dəfələrlə deyilib. BMT-nin də bu işə böyük maraq göstərməsi, COP kimi məsələni dünya dövlət başçılarının nəzərinə çatdırması və belə tədbirlərin keçirilməsinin böyük əhəmiyyəti var. Əvvəla onu deyim ki, ümumi evimiz olan dünya Yer kürəsinin iqlim dəyişikliyinin olmasında hər bir insandan tutmuş böyük dövlətlərin səlahiyyətli şəxslərinə qədər hamı məsuliyyət daşıyır. İqlimin dəyişməsi, ekologiyanın korlanmasında bütün insanlar iştirak edir. Sadəcə, insanlara bunu aşılamaq lazımdır ki, özününkü hesab etdiyi evi, maşını, həyəti ilə yanaşı ümumi olan Yer kürəsi də onundur. Ona görə də ekoloji çirklənməyə qarşı gələcəkdə müxtəlif proseslərdə hamı öz borcunu yerinə yetirməlidir. Bununla bağlı qanunlar, cərimələr də var. Sadəcə olaraq, bu şüur insanlarda formalaşmalıdır ki, özününkü hesab etdiyi o fərdi mülkiyətlə yanaşı, ümumi dünyada ekologiyanın qorunmasına da töhfə verməlidir. Prezidentin müraciəti reallıqlara söykənir. Çünki dünya ekologiyası ilə bağlı narahatlıq var. Bu iqlim dəyişikliyində böyük dövlətlərin bilavasitə məsuliyyət daşıdığı göz önündədir. Kütləvi qırğın silahları istehsal edib onun sınaqlarını keçirən nüvə dövlətlərinin böyük məsuliyyəti var. Nüvə silahından başqa digər adi silahları istehsal edib münaqişələr yaradan və həmin silahları satan dövlət məsuliyyət daşıyır. Bu məsələdə COP29-un rolu çox mühüm ola bilər. O mənada ki, həmin dövlət başçıları ekoloji çirklənmənin, iqlim dəyişməsinin qarşısının alınması üçün bu sənədlərə imza atmaqla yanaşı, nüvə sınaqlarına son qoymalıdılar. Həmçinin digər yaxın və orta mənzilli silahların azaldılmasına ehtiyac var. Bu istiqamətdə razılaşma olarsa, yəqin ki, gələcəkdə belə tədbirlərin əhəmiyyəti öz təsirini göstərəcək. Bununla bağlı nümunə də var. Məsələn, 70-ci illərdə ABŞ-la SSRİ arasında strateji silahların məhdudlaşdırılmasına dair iki müqavilə var idi. Bu proses gedirdi, lakin sonra ABŞ SSRİ-ni fakt qarşısında qoydu. Bəyan etdi ki, ulduz müharibələri hazırlayıram və beləcə razılaşma pozuldu. COP29-un ən böyük nailiyyəti o ola bilər ki, gələcəkdə müharibələrin qarşısının alınması, sülhə nail olunması üçün bilavasitə kütləvi qırğın silahlarının məhdudlaşdırılması istiqamətində burada razılaşma əldə edilsin”.
Vidadi ORDAHALLI
