Şoyqunun Koreyaya, İrana, Suriyaya yarıməxfi səfərləri nəyi hədəfləyib – bir gündə Kimlə 2 görüş?
Əli Orucov: "Şimali Koreyanın və İranın Rusiyaya hərbi silah-sursat, hətta ballistik raketlər tədarük etməsi artıq məlumdur və bununla bağlı İrana Qərbin ilkin sanksiyaları tətbiq olunub"
Rusiyanin müdafiə naziri postunu tərk etdikdən sonra Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının katibi olan Şoyqu son vaxtlar intensiv hərbi-diplomatik əlaqələr həyata keçirir. Şoyqu 17 sentiyabrda Dəməşqdə Suriya prezidenti Bəşər Əsədlə beynəlxalq və regional təhlükəsizlik məsələlərini müzakirə edib. Bundan əvvəl, sentyabrın 13-də Sergey Şoyqunun başçılıq etdiyi Rusiya nümayəndə heyəti Şimali Koreyaya səfər etmiş və Şimali Koreya lideri Kim Çen Inla danışıqlarda iki ölkənin strateji tərəfdaşlığını müzakirə etmişdi.
Şoyqu qısa zaman ərzində iki dəfə İrana getsə də, Moskva hələlik bununla bağli detallı açıqlama verməyib.
Bu ölkələrə Şoyqunun ardıcıl səfərləri bir-biri ilə necə əlaqələndirilə bilər? Digər tərəfdən o, Şimali Koreyada olarkən bir gündə iki dəfə Kim Çen Inla görüşüb. Rusiya Təhlükəsizlik Şurası isə yalnız səhər saatlarında keçirilən birinci görüşlə bağlı məlumat yayıb və danışıqların “son dərəcə məxfi və dostluq şəraitində keçdiyi” qeyd edilib. Buna nə səbəb ola bilər?
Məsələyə aydınlıq gətirən siyasi şərhçi Əli Orucov bizimlə söhbətində bildirdi ki, Ukrayna-Rusiya müharibəsinin yeni, daha təhlükəli və dağıdıcı fazaya keçməsi Moskvanı çətin duruma salıb: "Qərbin Kiyevə hərbi, siyasi və maliyyə yardımlarını artırması Rusiyanın bu müharibəni istədiyi nəticələrlə bitirməsini getdikcə mümkünsüz edir. Qərb Ukraynaya təkcə yardım göstərmir, paralel olaraq Rusiyaya qarşı sanksiyalarını genişləndirir, onun müttəfiqlərinə qarşı təzyiqləri artırır, nüfuz dairəsini daraldır. Bu isə, öz növbəsində, Putinin manevr və dəstək imkanlarını da məhdudlaşdırır. Məlumdur ki, hər bir dövlət ilk növbədə öz maraqları konteksindən çıxış edir. Hazırda Rusiyaya aktiv dəstək verən Çin, Şimali Koreya, İran kimi totalitar dövlətlər də Kremlə havayı, əvəzssiz heç nə vermir. Məncə, Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının katibi Şoyqunun KXDR, İran, Suriya səfərləri xüsusən hərbi sferanı əhatə edir və aparılan danışıqlar da hərbi sövdələşmələrlə bağlıdır.
Şimali Koreyanın və İranın Rusiyaya hərbi silah-sursat, hətta ballistik raketlər tədarük etməsi artıq məlumdur və bununla bağlı İrana Qərbin ilkin sanksiyaları tətbiq olunub. Tehran bu sanskiyalardan ciddi şəkildə təsirlənib və tərəddüd etməkdədir. Ola bilsin, Şoyqunun Tehrana səfəri həmin narahatlığı və tərəddüdü aradan qaldırmaq, son dövrlər Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı hər iki dövlət arasında yaranan gərginliyi yumşaltmaq məqsədi güdür. Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı Moskva ilə Tehran arasında ziddiyyətlər və maraqların toqquşması o həddə çatıb ki, hətta münasibətlərə ciddi zərər vurma təhlükəsi yaradıb. İndiki məqamda nə İrana, nə də Rusiyaya bu lazımdır. Digər bir həlli yubadılan məsələ keçmiş prezident Rəisinin zamanında "Rusiya və İran arasında strateji müttəfiqlik sazişinin" İran parlamentində ratifikasiyasıdır. Rusiya bu sazişin təsdiqlənməsində israr edir, İran isə Qərblə açıq konfrontasiyaya getməkdən çəkinərək, gözləmə mövqeyinə üstünlük verir. Son dövrlər Yaxın Şərqdəki mürəkkəb vəziyyət Moskvanın müttəfiqi olan Suriyaya da təsirsiz ötüşməyib. Həmçinin Türkiyə ilə Suriya rejimi arasında münasibətlərin nizama salınması Moskavanın maraqlarıa xidmət etdiyindən, bu prosesi sürətləndirmək istəyir. Göründüyü kimi, Rusiya həm diplomatik, həm də hərbi-diplomatik səylərini intesivləşləşdirməklə özünün maraqlarını qorumağı, həmçinin cəbhə xəttində vəziyyəti dəyişməyi hədəfləyib".
Dəniz NƏSİRLİ
