Paşinyan KTMT-yə son nöqtəni qoydu: "Ermənistana ciddi təhdid mənbəyidir..."
Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı (KTMT) Ermənistanın təhlükəsizliyini, suverenliyini və dövlətçiliyini təhdid edir. Belə bir açıqlama ilə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Ümumdünya Erməni Sammitində çıxış edib.
O, həmçinin, bəyan edib ki, ölkəsi bu təşkilatla bağlı geri dönülməsi mümkün olmayan nöqtəyə yaxındır: “Biz KTMT-yə üzvlüyümüzü təkcə ona görə dondurmuşuq ki, KTMT Ermənistanın təhlükəsizliyini təmin etmək üzrə öz öhdəliklərini yerinə yetirmir, həm də KTMT Ermənistanın təhlükəsizliyinə, onun gələcək mövcudluğuna, suverenliyinə və dövlətçiliyinə təhdidlər yaradır”.
Qeyd edək ki, cari il fevralın 23-də Paşinyan Ermənistanın KTMT üzvlüyünün faktiki olaraq dondurulduğunu bəyan edib: “Çünki təşkilat İrəvanla bağlı öz funksiya və öhdəliklərini yerinə yetirmir”. İyunun 12-də Ermənistanın baş naziri respublikanın KTMT-dən çıxa biləcəyini bəyan edib . O, vaxtı dəqiqləşdirməyib. Paşinyanın sözlərinə görə, İrəvan “həqiqi Ermənistan, suveren, sülhsevər, sərhədləri müəyyən edilmiş dövlət yolundadır”. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi hesab edir ki, Ermənistanın KTMT-dən çıxması respublikanın maraqlarına xidmət etmir. Qurumun rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova qeyd edib ki, hər bir ölkə hansı assosiasiyalarla münasibətləri inkişaf etdirmək istədiyini seçə bilər, lakin bu, “reallığa əsaslanaraq” edilməlidir. Baş verənlər fonunda erməni ekspert Sergey Melkonyan bildirir ki, ölkəsini müsbət heç nə gözləmir: “44 günlük müharibədən sonra regionda qüvvələrin hərbi-siyasi balansında əhəmiyyətli dəyişiklik ona gətirib çıxarıb ki, İrəvanın nöqteyi-nəzərindən Moskva ilə təhlükəsizlik sahəsində ikitərəfli razılaşmalar və Ermənistanın KTMT-yə üzvlüyü məhdudlaşdırıcı amil olmaqdan çıxıb. Nəticədə Ermənistan faktiki olaraq KTMT-yə üzvlüyünü dondurdu. Moskva Ermənistanın əvvəllər satın aldığı silahları təmin edə bilmədiyi üçün Rusiya ilə münasibətlər pisləşdi və hakimiyyət hərbi texnika idxalı üçün yeni bazarlar axtarmağa başladı. Silahların alınması ilə bağlı müqavilələrin böyük əksəriyyəti Hindistanla imzalanıb və ümumi dəyəri 900 milyon dollardan çox olub. Hindistan öz hərbi attaşesini də təyin edib. Fransız silah tədarükü ilə bağlı şayiələr daha çox səs-küyə səbəb oldu, halbuki onların miqdarı xeyli az idi. Fransa və Ermənistan zirehli avtomobillərin, radarların, Fransanın hava hücumundan müdafiə sisteminin və “Ceasar” özüyeriyən artilleriya qurğularının tədarükü barədə razılığa gəliblər. Beləliklə, əvvəllər Rusiya hərbi sənaye kompleksinin Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin tərkibindəki payı 90%-dən çox qiymətləndirilirdi. Bu gün bu yer əsasən Hindistan tərəfindən tutulur, lakin burada risklər də var. Bir ölkədən təchizat asılılığını saxlamaq bu problemlərə səbəb olur: əvvəllər Rusiya var idi, indi Hindistan var. Logistika: Hindistan və Fransadan çatdırılma uzun müddət çəkir və coğrafiyaya görə problemlər var. Dil maneəsi: Yeni silahların inteqrasiyası və istifadəsi uzun müddət tələb edir”.
Ekspertlər hesab edir ki, Ermənistan KTMT-dən çıxmaqla Rusiyanın bölgədəki təsir vasitələrini daha da zəiflətməyə çalışır. Bu prosesdə Qərbdən gələn təlimatlar da az rol oynamır. Bu gün həm Qərb, həm də Rusiya məhz bölgənin ən zəif bəndi olan Ermənistan vasitəsilə regiondakı maraqlarını təmin etməyə çalışırlar. İndi Ermənistanın gələcəkdə KTMT-dən hüquqi baxımdan da çıxması istisna deyil. Məsələ ilə bağlı rusiyalı politoloq Boqdan Bezpalko bildirir ki, İrəvanın qarşısında artıq konkret olaraq iki yol var: “Ya Ermənistan KTMT-dən çıxır və bu addımın bütün iqtisadi nəticələrini öz üzərinə götürür, ya da KTMT-nin tamhüquqlu üzvü olur və siyasətini korreksiya edir”. Onun sözlərinə görə, aydındır ki, bu, yarımçıq vəziyyət deyil, Ermənistan rəhbərliyini özünə gətirmək və hansısa qərarlar qəbul etmək cəhdidir. Bezpalko qeyd edib ki, Ermənistan bir tərəfdən KTMT-nin tamhüquqlu üzvü deyil, digər tərəfdən formal olaraq üzvlüyünü saxlayır: “Qeyd etdiyiim kimi ya Ermənistan KTMT-dən çıxır və bu addımın bütün iqtisadi nəticələrini öz üzərinə götürür, ya da müvafiq olaraq KTMT-nin tamhüquqlu üzvü olur, Rusiya və digər KTMT üzvləri ilə hərbi satınalmalar, geosiyasət, xarici siyasət sahəsində siyasətini yenidən nəzərdən keçirir. Burada başqa variant yoxdur”. Rusiyalı politoloq vurğulayıb ki, məsələn, NATO-ya üzv olan hər hansı ölkə Rusiyadan avadanlıq almağa başlasa, bu, olduqca qəribə olardı. Şübhə yoxdur ki, Qərbin təhriki ilə İrəvanın KTMT-dən çıxması və Rusiyaya meydan oxumaq cəhdləri perspektivdə Ermənistanın iki tərəf arasında hərbi poliqona çevrilməsi ilə nəticələnə bilər. Bundan öncə isə “Hayastan” fraksiyasının deputatı Armen Rüstəmyan Ermənistanın Rusiya ilə Qərb arasındakı qarşıdurmada əzilməməyi, əksinə, bu savaşdan xeyirlə çıxmağı üçün yollar aramağı təklif edib: “Düşmən ölkə olsa da, etiraf etməliyik ki, biz xarici siyasətimizi düzgün qurmağı, ölkəni çətinliklərdən salamat çıxarmağı qonşu Azərbaycandan öyrənməliyik”.
Xatırladaq ki, Ermənistan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatını maliyyələşdirməkdən imtina edib.
Nahid SALAYEV
