Türkiyə və Suriya yeni gərginliyə başladılar - Rusiya-Türkiyə münasibətləri ziyan görə bilərmi...
Hüseyn İbrahimov: “Danışıqların alınmaması bölgəyə yeni gərginlik vəd edir”
Türkiyənin son illərdəki xarici siyasətində əsas istiqamətlərdən biri bir neçə dövlətlə, o cümlədən Suriya ilə münasibətlərin normallaşması prosesidir. Rəsmi Ankara bunun üçün Suriyadakı Bəşər Əsəd rejimi ilə müəyyən dialoqlara üstünlük vermək istəyir.
2011-ci ildə Suriyada vətəndaş müharibəsinin başlanması Türkiyə ilə münasibətlərə təsir edən əsas məqamlardan idi. Belə ki, məhz bu hadisədən sonra tərəflər arasında diplomatik münasibətlər minimum həddə çatdı. Vətəndaş müharibəsi başlayandan sonra Türkiyə Suriyadakı səfirini geri çağırmış, ölkədəki diplomatik fəaliyyətlərini təxirə salmışdı.
Bu arada məlum olub ki, Suriyadakı Bəşər Əsəd hakimiyyəti Türkiyə ilə dialoqdan imtina edib.
Bu barədə Türkiyə KİV-i məlumat yayıb.
Məlumatda bildirilib ki, B.Əsəd dialoq üçün şərtlər irəli sürüb. O, Türkiyənin Suriya torpaqlarından çıxmasının zəruriliyini ifadə edib. Qeyd edək ki, daha əvvəl Əsədin Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin vasitəçiliyi ilə Türkiyə lideri Rəcəb Tayyib Ərdoğanla görüşə biləcəyi barədə məlumat yayılmışdı.
Bununla yanaşı, Türkiyə rəsmiləri bəyan ediblər ki, Suriya konstitusiyasını dəyişməli və seçkiyə getməlidir. Yalnız bundan sonra münasibətlər normallaşa bilər. Türkiyə belə bir şərt qoyub. Suriya isə Türkiyə qoşunlarının ölkədən çıxarılması şərti ilə çıxış edir. Ümumən bu, münasibətlərin yeni mərhələdə kəskinləşməyi deməkdir. O baxımdan bu vəziyyətdə nə baş verəcək və Türkiyə-Suriya münasibətləri necə olacaq? Çünki iki ölkə arasında münasibətlər həm də Türkiyə-Rusiya münasibətlərinə təsir göstərə bilər. O baxımdan bu münasibətlərin kəskinləşməsi Türkiyə-Rusiya münasibətlərinə təsir edəcəkmi?
“Bütün bunlar Türkiyə-Rusiya münasibətlərinə dolayı təsir edə bilər”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən İdarəçilik Akademiyasının müəllimi, sosioloq Hüseyn İbrahimov hesab edir ki, Suriya ilə dialoqun alınmaması Türkiyə-Rusiya münasibətlərinə dolayı təsir edə bilər: “Məsələ ondadır ki, bir sıra məsələlərdə Suriyada Rusiya ilə Türkiyə əməkdaşlıq etsə də, bəzi məsələlərdə tərəflər arasında fikir ayrılıqları var. Məsələn, ötən il Türkiyə Suriyada lokal əməliyyatlar keçirib Suriyanın bəzi ərazilərində bufer zona yaratmaq istəyirdi. Nə Rusiya, nə də ABŞ buna razəlıq verdi. Nəzərə almaq lazımdır ki, Suriyanın təxminən 40 min kvadrat kilometr ərazisinə PYD və YPG kürd qruplaşmaları nəzarət edir. Onların da arxasında ABŞ dayanır. Əsəd hökuməti Rusiya ilə birlikdə Türkiyə ilə əməkdaşlıq qura bilsə, bu, ABŞ mövqelərinin zəiflədilməsi baxımından Dəməşqin maraqlarına cavab verir. Ancaq əfsuslar olsun ki, Əsəd Türkiyə ilə əməkdaşlıqda, münasibətlərin bərpasında maraqlı deyil. Baxmayaraq ki, onun diqtə etmək imkanı yoxdur. Çünki Suriya de-fakto parçalanmış vəziyyətdədir. Bundan iqtisadi baxımdan zərər görən ölkələrdən biri də Türkiyədir. Suriyada vətəndaş müharibəsi başlayandan sonra ən çox qaçqın məhz Türkiyəyə üz tutub. Onların yükünü Türkiyə çəkir. Xarici donorlar bu məsələdə Türkiyəyə gərəkən yardımı göstərmirlər. O baxımdan Suriyada sabitliyin bərqərar edilməsi, qaçqınların geri dönməsi Türkiyənin maraqlarına cavab verir. Danışıqların alınmaması isə bölgəyə yeni gərginlik vəd edir”.
Vidadi ORDAHALLI
