ABŞ Ermənistanın ərazi bütövlüyü və suverenliyini qoruyacaq - Lavrov narahatlığını formal təmkinlə örtmək istədi...
Ermənistan və Amerika Birləşmiş Ştatları strateji tərəfdaşlıq haqqında xartiya imzalayıblar. Sənədi Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan və ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken imzalayıb.
Sənədin imzalanması mərasimi Vaşinqtonda Ermənistan xarici işlər naziri ilə ABŞ dövlət katibi arasında keçirilən görüş çərçivəsində baş tutub. Antoni Blinken sənədin imzalanmasının Ermənistanla ABŞ arasında münasibətlərdə mühüm mərhələ olduğunu vurğulayıb: “Biz ABŞ-Ermənistan Strateji Tərəfdaşlıq Komissiyası yaradırıq. Bu, bizə müxtəlif sahələrdə, o cümlədən iqtisadi məsələlər, təhlükəsizlik və müdafiə, demokratiya sferalarında əməkdaşlığı genişləndirmək imkanı verir. Biz daha da güclü tərəfdaşlara çevrilirik. Əminəm ki, bu, həm iki ölkəmizə, həm də bütün regiona fayda verəcək. İnanıram ki, imzaladığımız bu Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyası daha möhkəm, dinc, təhlükəsiz və müstəqil cəmiyyətlər yaratmağa kömək edəcək. Gələn həftə sərhəd təhlükəsizliyi ilə bağlı birgə iş aparmaq üçün Ermənistana xüsusi sərhəd mühafizə qrupu gedəcək, biz müvafiq təhlükəsizlik işlərini gücləndirəcəyik”. Blinkenin sözlərinə görə, ABŞ Ermənistanla ölkənin suverenliyini və ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün səyləri gücləndirmək üzərində işləyir. Öz növbəsində, Ermənistan XİN rəhbəri qeyd edib ki, Ermənistan və ABŞ arasında strateji tərəfdaşlıq sənədi möhkəm təməl qoyur və əməkdaşlığı daha iddialı edir: “Sənəd iqtisadi və enerji əlaqələrinin gücləndirilməsi, kommunikasiyalar, müdafiə və təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi, demokratik institutların gücləndirilməsi, ədalətin və qanunun aliliyinin təşviqi, innovasiyaların və yüksək texnologiyaların inkişafı, insanlar arasında əlaqələrin genişləndirilməsi daxil olmaqla bir çox sahələri əhatə edir”. Mirzoyan iki ölkə arasında münasibətlərin son illər əhəmiyyətli dərəcədə inkişaf etdiyini vurğulayıb: “Onlar elə səviyyəyə gəliblər ki, strateji tərəfdaşlığın yaradılması təkcə mövcud reallıqlara uyğun gəlmir, həm də mürəkkəb geosiyasi şəraitdə işləmək kontekstində zəruridir. Biz ABŞ-a Ermənistanın müstəqilliyi, suverenliyi və ərazi bütövlüyünə göstərdiyi davamlı dəstəyə görə dərin minnətdarıq. Ermənistanın demokratik təsisatlarını gücləndirmək və iqtisadi dayanıqlığı artırmaqda ABŞ-ın dəstəyinə ciddi ehtiyac duyur. Cənubi Qafqaz regionunda sabit və davamlı sülhün əldə edilməsinə verdiyi töhfəyə görə ABŞ-a dərin minnətdarlığımızı bildiririk. Biz inanırıq ki, sabit və firavan Cənubi Qafqaz bütün regional oyunçuların və daha geniş beynəlxalq ictimaiyyətin maraqlarına cavab verir. Ermənistan bu ümumi məqsədə nail olmaq üçün Birləşmiş Ştatlarla sıx əməkdaşlığı davam etdirməyə sadiqdir”. Ararat Mirzoyan onu da bildirib ki, Ermənistan və ABŞ nüvə enerjisi sahəsində əməkdaşlıq etmək niyyətindədir. Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov ABŞ ilə strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalamaq qərarının Ermənistanın suveren hüququ olduğunu bildirib: “ABŞ Cənubi Qafqazda heç vaxt xüsusi sabitləşdirici rol oynamayıb, hətta bunun əksini demək olar. Bu hərəkətlər kontekstində Birləşmiş Ştatlar, əlbəttə ki, hər vəchlə yeni-yeni ölkələri öz arxasınca çəkməyə çalışır”.
Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrov qeyd edib ki, vacib olan sənədin özü və onun necə adlandırılması yox, ondan irəli gələnlərdir: “Biz Qərb ölkələri ilə bir çox müqavilələrdə də “strateji tərəfdaşlıq” terminologiyasından istifadə etmişik, lakin bu razılaşmalar heç vaxt bizdən hər hansısa üçüncü ölkəyə qarşı hərəkət etməyi tələb etməyib”. Rusiya Federasiyası Şurasının Beynəlxalq Əlaqələr Komitəsinin sədri Qriqori Karasin müqavilənin imzalanması ilə bağlı xəbərlərin maraqlı xarakter daşıdığı qənaətində olduğunu bildirib. Rusiya Dövlət Dumasının Beynəlxalq Məsələlər Komitəsinin sədr müavini Aleksey Çepa isə bəyan edib ki, Ermənistan ABŞ ilə strateji tərəfdaşlıq sazişinin mahiyyətini izah etməlidir. Parlamentarinin fikrincə, bu sənəd Ermənistanın Rusiya ilə gələcək münasibətlərinə təsir edəcək. Politoloq Dmitri Solonnikov da məsələyə münasibət bildirib: “Avropada və ABŞ-də konfiqurasiya dəyişir. Trampın qələbəsi Vaşinqtonda təcridçilik meyillərinin güclənməsindən xəbər verir. Bundan başqa, Paşinyan Corc Sorosun “yetirməsidir”, o isə Trampın birbaşa, şəxsi düşmənidir. Avropa İttifaqına gəlincə, indi onun geosiyasi eksperimentlər üçün daha az resursu var, hətta uzun müddət Cənubi Qafqazın işlərinə qarışan Fransanın da”. Ermənistan parlamentinin keçmiş vitse-spikeri Eduard Şarmazanov məsləni bir qədər də konkretləşdirib: “Ukrayna ilə ABŞ arasında 2021-ci ildə Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyası adlı müqavilə imzalandı. Nizamnamənin 2-ci bölməsi “Təhlükəsizlik və Rusiya təcavüzünə qarşı mübarizə” adlanır. Ukrayna bundan nə əldə etdi? Ölkə yüz minlərlə qurbanı olan böyük bir müharibə cəbhəsinə çevrildi. Donbas və digər mühüm əraziləri itirdi”. O bildirib ki, ABŞ-ın Bayden administrasiyası Zelenski ilə birlikdə Ukraynanı böyük bir poliqona çevirdi: “Bu gün Ukraynanın dinc gələcəyi sual altındadır. Əslində, Nikol rejiminin qərbyönlü “rəqsi” Ermənistanının xarici siyasi vektorunun dəyişməsinə səbəb oldu. Təhdidlər azalmayacaq, artacaq. Ermənistanın təhlükəsizliyini qorumaq üçün heç bir Qərb əsgəri gəlməyəcək”. Şarmazanov qeyd edib ki, müqavilə mümkün ABŞ-İran münaqişəsi halında Ermənistan üçün ciddi problemlər yaradacaq: “Belə qarışıq geosiyasi vəziyyətdə Rusiya və İranla münasibətləri korlamaq sadəcə olaraq axmaqlıqdır. Mümkün təcavüz halında Ermənistanı kim qoruyacaq? Qərb? 100 il əvvəl Qərbin gözəl vədlərinə ümid bağladıq və nəticədə İrəvanın qapısında türkləri qarşıladıq. O zaman Ermənistan türk hərbi varlığından yalnız sovetləşmə sayəsində xilas oldu. İndi Ermənistanı kim xilas edəcək?”. Keçmiş vitse-spiker bənzər sazişin Gürcüstanla da imzalandığını, lakin Tiflisin işğal altında olan Cənubi Osetiya və Abxaziyanı qaytara bilmədiyini xatırladıb.Xatırladaq ki, Ermənistan KTMT və Aİİ kimi Kremlə inteqrasiya layihələrinin üzvü olaraq qalır, lakin son vaxtlar getdikcə Moskvadan uzaqlaşır və Qərbə yaxınlaşır. Yanvarın 9-da ölkə hökuməti Avropa İttifaqına üzvlük prosesinin başlanması ilə bağlı qanun layihəsini təsdiqləyib. İrəvanın bu qərarı, həmçinin ABŞ-la strateji tərəfdaşlıq haqqında sənədin imzalanması Rusiyanın mənfi reaksiyasına səbəb olub. Rusiyanın artıq müəyyən cavab tədbirləri görməsi qaçılmaz hesab olunur. Nəzərə alınmalıdır ki, Rusiyanın Ermənistanda böyük hərbi bazası mövcuddur. Gümrüdə yerləşən Rusiyanın 102-ci hərbi bazası Rusiya Federasiyasının Şimali Qafqaz hərbi dairəsinin Qafqazdakı Qoşun Qruplaşmasına tabedir və 5 minə yaxın hərbçidən ibarətdir. İran üçün də ABŞ-ın Ermənistanda hərbi cəhətdən möhkəmlənməsi müsbət heç nə vəd etmir. Rusiya və İranın ABŞ ilə münasibətləri çox gərgindir. Eləcə də, həmin ölkələrin Avropa İttifaqı ilə də münasibətləri yaxşı deyil. Belə bir şəraitdə Ermənistan ərazisində Aİ missiyasının və ABŞ sərhədçilərinin yerləşdirilməsi onlar üçün qəbulolunmazdır. Bu mənada Ermənistan hakimiyyətinin Qərbə yönəlik indiki siyasəti isə İrəvan üçün yaxşı heç nə vəd etmir.
Nahid SALAYEV